چرا سیما با سینما نامهربانی می کند؟

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- «وقتی صدا و سیما مدام فیلم های هالیوودی را تبلیغ و پخش می کند معلوم است که برای سینما برنامه ای می گذارند که مدام در حال تخریب سینمای ایران است و به توهین و حاشیه سازی می پردازد. تلویزیون از تحقیر، توهین ، نفی ، انکار ، طرد و سرکوب سینما دست بردارد و این موضع خصمانه را پایان دهند.»

اینها سخنان علیرضا داوود نژاد کارگردان نام آشنای سینمای ایران در آیین اختتامیه سی و پنجمین جشنواره بین المللی فیلم فجر است که پس از دریافت جایزه ویژه هیات داوران و در انتقاد از رویکرد و رفتار صدا و سیما در قبال سینما بر زبان آورد.

او خود امسال با فیلم «فراری» در جشنواره شرکت کرده بود و جایزه بهترین بازیگر مرد نقش اول نیز به محسن تنابنده بازیگر همین فیلم تعلق گرفت.

تلویزیون رسمی البته این برنامه را با تأخیر پخش کرد و و همان گونه که پیش بینی می شد این سخنان را نپسندید و به قیچی سانسور سپرد.

اما چرا «سیما» تا این اندازه با «سینما»ی ایران نامهربان است؟ مگر سینمای ملی بخشی از تولید ملی و فرهنگ ملی نیست که رسانه رسمی از بام تا شام داعیه دار آن است؟




در چرایی نامهربانی و به تعبیر آقای داوود نژاد مواضع خصمانه «سیما» علیه «سینما» این موارد را می توان برشمرد:

1- هر گاه دولتی غیر اصول گرا بر سر کار بیاید که مواضع اصلاح طلبانه یا اعتدالی دارد این نامهربانی فزونی می گیرد. چون سینما و جشنواره فجر را ذیل وزارت ارشاد و دولت یا متعلق به سپهر عمومی جامعه و خارج از اراده یا علاقه یا سلیقه خودشان می دانند و نمی خواهند به آن بها و رسمیت بدهند یا در زمره موفقیت های دولت به حساب آید. این در حالی است که بار اصل بر دوش بخش خصوصی است.

2- نگاه مدیریت تلویزیون رسمی به هنراساسا  ایدیولوژیک است و از این رو تنها بخش ایدیولوژیک سینما یا جنبه های عوام پسندانه آن را می پسندند. از این رو به جز چند کارگردان خاص که نیاز به ذکر نام شان نیست دیگران یا دعوت نمی شوند یا اگر هم دعوت شوند در برنامه هفت آماج حملات و انتقادات مجری و کارشناس قرار می گیرند.

نکته جالب این که آن قدر که از تلویزیون ایران فیلم های آمریکایی پخش می شود فیلم های اروپایی را که با فکر و اندیشه سر و کار دارد کمتر شاهد هستیم.

3- یکی از بهانه ها نوع پوشش خانم های بازیگر است. این در حالی است که در فیلم های خارجی زنان همین حجاب حداقلی را هم ندارند ولی ظاهرا آن فیلم ها بلااشکال است و بازیگر نیز جدای جامعه نیست و فیلمساز هم از جامعه تأثیر می پذیرد.

4- شماری از کارگردانان و بازیگران سینما اهل کنش های سیاسی یا اجتماعی اند که خاصه در موسم انتخابات پررنگ می شود. گرایش غالب رسانه رسمی اما به سوی اصول گرایان رادیکال است و طبعا دوست ندارند این کارگردانان و بازیگران به عنوان گروه های مرجع اجتماعی شناخته شوند. بنا بر این از آنان کمتر دعوت می کنند تا مایه شهرت بیشتر آنان نشوند.

5-  بخشی از نیروهای سنتی با اصل سینما مشکل دارند و شاید رسانه رسمی می خواهد دل آنها را به دست آورد. این در حالی است که دو شبکه «آی فیلم» و «نمایش» مدام فیلم و سریال پخش می کنند و نیاز به خوراک دارند و نمی توان از الگوی عربستان - که سینما ندارد- تبعیت کرد. ایران از نظر تولید فیلم که در برخی سال ها سر به 140 فقره می زند مقام اول را در منطقه دارد و قابل قیاس با عربستان سعودی نیست که مجهز به همه وسایل مدرن است اما حتی یک سالن سینما هم ندارد.

6- توجه تلویزیون به سینمای ملی موجب رونق و فروش فیلم ها می شود و این به استقلال آنان یاری می رساند آن وقت کی بیاید برای سریال های تلویزیونی و امثال « معمای شاه» بازی کند؟

 در نوروز 95 که آگهی های فیلم های سینمای ایران از شبکه های پربیننده ماهواره ای پخش شد سینما هم به فروش بالایی دست یافت. شاید هم می خواهند بگویند باید به ما پول بدهید تا درباره شما بگوییم. نگاه تجاری به فرهنگ یا تجاری سازی فرهنگی که در سال های اخیر سیطره یافته شاید به کجا سرایت نکرده که به جام تسری نیافته باشد؟

7- در رسانه رسمی بیش از برنامه و راهبرد، چند اراده فائقه وجود دارد و سلیقه آنهاست که می چربد و چنان شهرت دارند که نیاز به معرفی شان نیست. اگر اراده کنند تهیه کننده ای فرصت سرخاراندن ندارد و اگر اراده کنند همان تهیه کننده بیکار می شود و تنها کار او شاید این باشد که روزها را در پشت درِ اتاق آن مدیر یا زیردستان برای دریافت مجوز بگذراند. یک مدیر ارشد خوشش می آید برنامه هفت را فریدون جیرانی اجرا کند ولی او و همکاران و تیم او که می روند جیرانی هم باید جای خود را به گبرلو بدهد و قبلی که بازمی گردد نوبت به بهروز افخمی می رسد.

در این میان تنها استثنا عادل فردوسی پور است که چون فوتبال با فکر و سیاست سر و کار ندارد تحمل می شود اما هم او نیز اگر گاهی پای خود را از گلیم تعریف شده درازتر کند تذکر می گیرد.

8- سر و کار سینما با طبقه متوسط است. بیشتر سینماروها از طبقه متوسط اند که از نگاه سیاسی و اجتماعی آنها دولت و مجلسی شکل گرفته که باب میل نگاه سیاسی حاکم بر رسانه رسمی نیست. بنا بر این مار در آستین نمی پرورانند!

9- یک فیلم عادی یک میلیارد تومان هزینه دارد و برای برگشت سرمایه باید نظر مشتری یا همان بیننده را تأمین کرد. بنابر این گزیر و گزیری ندارند جز این که سراغ سوژه هایی بروند که فیلم «بفروشد». صدا و سیما هزار میلیارد تومان بودجه دارد و 20 میلیارد آن را می دهند تا « معمای شاه» و امثال آن ساخته شود. اما دست تهیه کننده بخش خصوصی تا این حد باز نیست. کمتر از این هم باز نیست. بنابر این طبیعی است که سینما سراغ موضوعات دیگری برود که چه بسا باب میل تلویزیونی ها نباشد.

10- دست آخر این که علاقه به فیلم و سینما ذوق و تربیت هنری می خواهد و بدون احساس زیبایی شناختی به دست نمی آید. نمی توان از برخی کسان که هیچ گاه تابلوی نقاشی نخریده، به آوای موسیقی گوش نسپرده، از فیلمی لذت نبرده و هنر را ذات زندگی نمی دانند انتظار داشت که به هنر و هنرمند بها دهند. اینها ذوق و شوقی می خواهد که در همه نیست. اما درک بُغض آشکار در صدای علیرضا داوود نژاد و این که از چه و چرا می نالد ذوق خاصی نمی خواهد...