راه وزیر در روز استیضاح؛ هموار یا ناهموار؟

عصر ایران؛ سیما پروانه گهر-  اگر تغییری رخ ندهد در نخستین روز از آخرین ماه سال 1395 عباس آخوندی ، وزیر راه و شهرسازی دولت حسن روحانی در بهارستان دهم استیضاح می شود.

 به گفته رییس مجلس و اعضای هیات رییسه احتمالا بررسی این استیضاح در دو نوبت صبح و عصر در مجلس انجام خواهد شد.

درخواست استیضاح عباس آخوندی در حالی در روز سه شنبه هفته گذشته اعلام وصول شد که کش و قوس های فراوانی را در کمیسیون عمران پشت سر گذاشت.

بر اساس گفت و گوهایی که انجام شده اعضای هیات رییسه کمیسیون عمران به شدت با استیضاح مخالف اند و این رویکرد  را به دلیل حادثه قطار سمنان ، تنها پاک کردن صورت مساله مشکلات حوزه حمل و نقل می خوانند و می دانند.

استیضاح آخوندی از کجا کلید خورد

پنجم آذرماه بود که برخورد قطار مسافربری تبریز-مشهد با قطار مسافربری سمنان-مشهد در ایستگاه هفت خوان از توابع استان سمنان  منجر به کشته شدن 49 تن از هموطنان و آتش سوزی شد.

پس از این سانحه مدیرعامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران استعفای خود را تسلیم وزیر راه و شهرسازی کرد و این استعفا پذیرفته شد.
 
اعضای کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز برای پیگیری قضیه به سرعت خود را به محل حادثه رساندند و در نهایت با رسیدگی زوایای مختلف آن گزارشی در روز (چهارشنبه، 24 آذرماه) به صحن علنی مجلس ارائه شد. 

بعد از قرائت گزارش اما انتقادهای جدی در مجلس به نحوه تنظیم گزارش و نگاه کمیسیون عمران به موضوع به وجود آمد و درخواست کنندگان استیضاح و برخی دیگر از نمایندگان از حوزه انتخابیه های مختلف در مجلس کمیسیون تخصصی عمران را به «سیاسی کاری برای پوشاندن قصور وزیر» متهم کردند.

در پی آن بود که درخواست استیضاح به هیات رییسه مجلس رفت اما طبق روال برای بررسی بیشتر به کمیسیون عمران ارسال شد و هر چند مجددا کمیسیون جلسه مشترکی با وزیر و استیضاح کنندگان برگزار کرد اما حرف همان بود که بود.

درنهایت هیات رییسه مجلس درخواست را اعلام وصول و اول اسفند را زمان بررسی استیضاح اعلام کرد.

اولین مخالفت؛ فراکسیون امید/ سکوت مستقلین در برابر برنامه ریزی ولایت

فردای اعلام استیضاح سخنگوی فراکسیون امید اعلام کرد فراکسیون موضوع استیضاح را بررسی و مخالفت خود با آن را اعلام می کند.
 
در پی این موضوع سید حسین نقوی حسینی سخنگوی فراکسیون ولایت نیز خبر از بررسی این موضوع صبح روز یکشنبه، پیش از آغاز جلسه علنی را داده است.

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، نایب رییس فراکسیون مستقلین نیز اعلام کرده فراکسیون مستقلین ولایی در جلسه ای موضوع استیضاح را بررسی می کند اما تصمیم فراکسیونی در این باره اتخاذ نمی شود و رای موافق یا مخالف به استیضاح برای عزل یا ابقای وزیر به خود اعضای فراکسیون سپرده خواهد شد.

 پرده دوم

این دومین بار است که عباس آخوندی در طول دوره وزارت خود استیضاح می شود. مرتبه اول در مجلس نهم بود و اکثر استیضاح کنندگان از فراکسیون اصولگرایان – فراکسیون اقلیت اصولگرا- بودند اما دفاع فراکسیون رهروان ولایت- منتسب به علی لاریجانی ، رییس وقت مجلس- در سبب شد استیضاح آخوندی رای نیاورد و او ابقا شود.

پرده اول استیضاح آخوندی صبغه ای از  دلایل کارشناسی و سابقه ای از انتقاد از سیاست های او در مدیریت عرصه مسکن و شهرسازی داشت و البته این قبیل از استیضاح ها در پارلمان  قابل مدیریت و کنترل است و این اتفاق هم رخ داد و آخوندی با رای نیاوردن استیضاح بار دیگر از بهارستان به پاستور رفت.

پرده دوم اما رنگ و بوی احساسی دارد. موضوع مرگ تعدادی انسان است که احساسات را در داخل و خارج ساختمان بهارستان جریحه دار کرده است. فاجعه بحث اختلاف سلیقه بر سر نحوه مدیریت نیست، داستان سوءمدیریت در سیستم ریلی و کوتاهی عوامل متعدد اجرایی دست اندرکار است . با این حساب کار آخوندی در قیاس با مجلس نهم از لحاظ سوژه استیضاح سخت تر است. کما این که کم و بیش آذری های مجلس پیگر استیضاح هستند و همین موضوع را از جنبه سیاسی خارج می کند.

احتمال ابقا بر اساس تحلیل عددی فراکسیون ها
 
با توجه به یک آمارگیری ساده در خصوص استیضاح آخوندی می توان گفت در شرایط حاضر هنوز پیش از اعلام موضع رسمی فراکسیون ولایت نیز وزیر راه در شرایط بدی به سر نمی برد. 

نگاهی به حدود آماری اعضای فراکسیون امید و ولایت نشان می دهد که حتی در صورت موضع گیری رسمی و قاطع فراکسیون ولایت مبنی بر لزوم عزل آخوندی- که بعید به نظر می رسد چنین رویکردی اتخاذ کنند- رای دو فراکسیون می تواند یکدیگر را خنثی کند.

در این بین رای مستقلین اهمیت زیادی دارد که تصمیم فراکسیونی نمی گیرند و اعضای مستقلین نیز بر اساس آنچه در طول عمر سیاسی خود در کمتر از یک سال گذشته نشان داده اند با دولت از در آشتی وارد شده و با وجود این که بعضا چهره های عضو این فراکسیون آخوندی را در وقوع ادثه قطار مقصر می دانند اما با توجه به کمتر از 4 ماه تا پایان عمر دولت این استیضاح را اقدامی منطقی و ضروری نمی خوانند.

کما این که جعفرزاده ایمن آبادی، نایب رییس این فراکسیون با وجود نقدهای جدی به کوتاهی های آخوندی در خصوص بهبود سیستم حمل و نقل ریلی و انتقاد جدی از ادبیات وی بعد از وقوع حادثه تاکید دارد که عمر دولت و شرایط فعلی دولت به صورتی است که این استیضاح چندان ضروری به نظر نمی رسد.

پارلمان دهم برای نخستین بار در تاریخ سیاسی ایران فاقد یک فراکسیون اکثریت است. سه فراکسیون تقریبا همگن از لحاظ عددی – فراکسیون ولایت که اصولگرایان و بخش اندکی از اعتدالیون را در بر دارد، فراکسیون امید که حامیان محمدرضا عارف هستند و فراکسیون مستقلین که اصولگرایان بریده از جبهه پایداری در ولایت و لیست امیدی های منتقد به عارف در فراکسیون امید هستند- شرایط خاصی را در مجلس به وجود آورده اند. این ترکیب خاص با تصمیم های ذکر شده درباره آخوندی به نفع دولت و وزیر راه در روز استیضاح خواهد بود.

افت 62 درصدی تعداد امضاهای استیضاح

 
گذشته از این تعداد امضاهای استیضاح با افت جدی رو به رو شد. در ابتدای تحویل درخواست استیضاح به هیات رییسه مجلس 82 امضاء پای برگه استیضاح وجود داشت . در روز اعلام وصول تعداد امضاها بیش از 60 درصد کاهش یافت به طوری که با 34 امضا از جانب هیات رییسه اعلام وصول شد.

به نظر می رسد از لحاظ آمارمی توان پیش بینی ابقای آخوندی را داشت.اگرچه استیضاح کنندگان در اعلام وصول و پیگیری برای انجام این استیضاح سنبه پرزوری داشتند و کار را به برگزاری استیضاح کشاندند اما از لحاظ آماری و عددی به اندازه ای نیستند که در عزل آخوندی کاری از پیش ببرند.

بر اساس این آمار گیری عددی برخاسته از نمودارهای فراکسیونی آخوندی برای ابقا شانس جدی دارد. مگر اینکه در روز استیضاح فضای احساسی صحن به سمتی پیش برود که قابل پیش بینی نباشد.

هر چند که مدت هاست که دیگر صحن علنی مجلس جای گروکشی و نمایش فیلم های پنهانی و ساختن سناریو نیست...