جیبوتی؛ سرزمین موعود چینی‌ها و عرصه جدید تقابل پکن-واشنگتن

 آمریکا و چین هر یک ده‌ها نمونه از موشک‌های بین قاره‌ای هسته‌ای دارند که آنها را به سوی یکدیگر نشانه رفته‌اند، ناوچه‌های دو کشور در کنار جنگنده‌هایشان نیز معمولا در آب‌های مورد مناقشه دریای چین جنوبی با یکدیگر روبرو می‌شوند.؛ با تمام این اوصاف حال عرصه دیگری برای رویارویی این دو فراهم شده است.

به گزارش ایسنا، به نوشته روزنامه واشنگتن پست، بدون آنکه مرز مشترکی وجود داشته باشد چین و آمریکا معمولا در جایی دورتر از خانه یکدیگر را براساس تصاویر ماهواره‌ای و سایبری مورد کنکاش قرار می‌دهند تا سر از کار ماشین‌های جنگی یکدیگر درآورند؛ این دو رقیب استراتژیک اما اکنون در آستانه همسایگی در منطقه آفتاب سوخته صحرای شرق آفریقا قرار دارند.

چین در حال حاضر در حال ساخت اولین پایگاه نظامی خارجی خود در جیبوتی است. آن هم در چند کیلومتری کمپ لمونیر، یکی از بزرگترین پایگاه‌های پنتاگون و مهمترین تاسیسات خارجی ناتو.

با افزایش تنش‌ها بر سر ساخت جزایر مصنوعی توسط چینی‌ها در دریای چین جنوبی، استراتژیست‌های آمریکایی نگرانند که یک بندر نظامی چینی در نزدیکی لمونیر ممکن است آمریکا را در خط اول مبارزات ضد تروریسم در شبه جزیره عرب و شمال آفریقا، به جای تروریست‌ها با چین که همسایه‌اش شده درگیر کند.

گبری کولینز، یکی از کارشناسان مسائل نظامی مرتبط با چین در این باره توضیح می‌دهد: ساخت این پایگاه نظامی مانند این است که تیم حریف از زمین کناری شما برای تمرین استفاده کند. آنها می‌توانند برخی از نیروهای طرف مقابل را از دور خارج کنند.

کمپ لمونیر که پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001 ایجاد شد، محل استقرار چهار هزار نیروی آمریکایی است. برخی از این نیروها در ماموریت‌های فوق محرمانه از جمله کشتار هدفمند پهپادها در خاورمیانه و شاخ آفریقا و انجام حملاتی مانند آنچه که ماه گذشته در یمن رخ داد، مشارکت می‌کنند.

این پایگاه که در اختیار نیروی دریایی آمریکاست و در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی جیبوتی قرار دارد، تنها پایگاه نظامی دائمی پنتاگون در آفریقا نیز هست.

مقامات آمریکایی برای نگرانی‌های خود به چندین میلیارد دلاری اشاره می‌کنند که دولت چین به عنوان قرض به دولت همیشه مقروض جیبوتی داده و نسبت به دوام ائتلاف خود با این کشور به عنوان اتحادی که سال‌ها به واشنگتن برای مبارزه جهانی با افراط گرایی کمک کرده، نگران است.

کارشناسان می‌گویند، ساخت پایگاه نظامی چینی‌ها در این کشور نقطه عطفی در بلندپروازی‌های جهانی پکن است که احتمالا تسلط طولانی مدت نظامی آمریکا را با چالش‌های احتمالی مواجه خواهد کرد.

پیتر دوتن، استاد دانشگاه مطالعات استراتژیک در این باره توضیح می‌دهد: ساخت این پایگاه نظامی پیشرفتی فوق‌العاده در حوزه استراتژیک محسوب می‌شود.

این استاد که تصاویر ماهواره‌ای این ساخت و ساز را بررسی کرده است ادامه می‌دهد: چین قدرت دریایی خود را از آن جهت گسترش می‌دهد تا بتواند از منافع و کالاهای عبوری چینی از شاخ آفریقا حفاظت کند. چین از انگلیس 200 سال پیش درس‌هایی که باید را فراگرفته است. با این حال مقامات چینی تلاش دارند تا این پایگاه را چندان بزرگ جلوه ندهند.

این مقامات می‌گویند، این پایگاه قرار است بیشتر از عملیات ضد دزدان دریایی حمایت کند تا درنهایت تهدیدات موجود علیه کشتی‌های چینی در ورودی دریای سرخ را از بین ببرد.

وزارت دفاع چین با انتشار بیانیه‌ای در این باره گفته است: این تاسیسات پشتیبانی در اصل برای ارائه مکانی برای استراحت و تجدید قوای نیروهای چینی ساخته شده است که در ماموریت همراهی کشتی‌های تجاری در خلیج عدن و آب‌های اطراف سومالی حضور دارند.

براساس این بیانیه، چین علاوه بر داشتن 2400 نیروی صلح‌بان در آفریقا از کشتی‌های خود برای اسکرت بیش از 6 هزار کشتی متعلق به کشورهای مختلف که از خلیج عدن عبور می‌کنند، استفاده کرده است.

ارتش چین می‌گوید، همچنین با استفاده از این پایگاه و نیروهایش شهروندان خود را که در نقاط مختلف جهان با مشکل روبرو شده‌اند، نجات می‌دهد. در سال 2011 ارتش این کشور 35 هزار لیبیایی و در سال 2015،شش‌صد  یمنی را نجات داد.

کمیسر سیاسی سابق چین می‌گوید، فقدان وجود یک بندر ویژه برای نیروهای چینی در منطقه بسیاری از نیروهای چینی را مجبور کرده تا مدت‌های بسیار طولانی را در دریا سپری کنند.

او که به عنوان کمیسر سیاسی در یکی از ناوشکن‌های چینی در خلیج عدن خدمت می‌کرده توضیح می‌دهد: برای 6 ماه به هیچ ساحلی نرسیدیم و بسیاری از نیروهای ما با مشکلات فیزیکی و روانی مواجه شدند.

او به عنوان استاد مطالعات استراتژی در بخش دیگری از اظهاراتش می‌گوید، ‌پکن احتمالا تلاش دارد تا جهان را به این موضوع عادت دهد که از این تاسیسات برای اهداف اقتصادی استفاده می‌کند. در حالی که طی مدت گذشته تعداد و تنوع کشتی‌های جنگی خود که در این پایگاه پهلو می‌گیرند را افزایش می‌دهد.

وزارت دفاع چین در ادامه بیانیه خود تاکید کرده است که پکن از سیاست دفاعی خود عقب نمی‌نشیند و به همین دلیل این پایگاه نظامی ارتباطی با رقابت تسلیحاتی یا گسترش نظامی ندارد.

طی سال‌های اخیر چین به سرعت در مسیر خود برای افزایش ظرفیت‌ها و قدرت‌های نیروی دریایی خود حرکت کرده است. هزینه‌های نظامی در این کشور افزایش یافته در حالی که پیش بینی می‌شود بودجه نظامی آن تا سال 2020 به 233 میلیارد دلار برسد؛ رقمی بالاتر از تمامی کشورهای اروپایی و دو برابر بودجه دفاعی همین کشور در سال 2012.

این روزها تجهیزات نیروی دریایی چین از جمله زیردریایی‌های هسته‌ای بیش از گذشته آبهای جهان را از دریای زرد تا سندییگو و سریلانکا درمی‌نوردد. تصمیم چین برای ساخت یک پایگاه نظامی خارجی مانند یک سورپرایز کوچک برای کسانی است که شاهد اصول پایدار پکن طی دهه‌های اخیر در عدم مداخله در امور سایر کشورها بوده‌اند.

حجم زیادی از واردات چین از طریق باب‌المندب در نزدیکی جیبوتی صورت می‌گیرد؛ کانالی که دریای مدیترانه و اقیانوس هند را به یکدیگر متصل می‌کند. در سراسر آفریقا شرکت‌های دولتی چینی در حال سرمایه گذاری ده‌ها میلیارد دلاری در خطوط راه‌آهن، شرکت‌ها و معادن این قاره هستند و میلیون‌ها تن از شهروندان چینی که خارج از این کشور زندگی یا کار می‌کنند به این نتیجه رسیده‌اند که دولت‌شان به فکر منافع آنهاست.

اندرو اریکسون، کارشناس ناوگان دریایی چین در این باره تشریح می‌کند: این پایگاه در جیبوتی محل بسیار مناسبی برای دیدن رشد قابلیت‌ها و آرزوهای چین است. این پایگاه نه تنها به چینی‌ها فرصتی بسیار بزرگ در امور لجستیک دریایی می‌دهد بلکه تصویر چین را در این کشور و خارج از آن قدرتمندتر می‌کند.

در کنار یک بندر تجاری جدید چینی در زمینی به مساحت 90 هکتار قرار است ساختمانی برای استقرار چندین هزار نیرو ساخته شود که انبار تسلیحات، ‌تجهیزات تعمیر کشتی و هلی کوپتر و پنج اسکله پهلو گرفتن کشتی‌های تجاری و یک محل برای کشتی نظامی را شامل می‌شود.

درمقابل درب ورودی این پایگاه کارگران چینی اخیراً خبرنگارانی را که تلاش دارند از آنها سوالاتی بپرسند از منطقه دور می‌کنند.

مقامات آمریکایی در مقابل ادعا می‌کنند که از تصمیم دولت جیبوتی در این زمینه که سال گذشته اعلام شد و براساس آن چین حداقل 10 سال فرصت بهره برداری از این زمین را دارد، اطلاع نداشته‌اند.

دو سال پیش سوزان رایس، مشاور امنیت ملی باراک اوباما به جیبوتی آمد تا مانع از امضای توافقی مشابه بین دولت جیبوتی و روسیه شود.

مدت کوتاهی پس از آن کاخ سفید اعلام کرد که اجاره 20 ساله زمین‌های این کشور را با دو برابر کردن پرداخت سالیانه تمدید کرده است و قصد دارد تا بیش از یک میلیارد دلار برای به روزرسانی تجهیرات خود سرمایه گذاری کند.

اگر محدودیت‌های فعلی پایگاه پنتاگون در جیبوتی باز هم ادامه پیدا کند بسیار بعید است که آمریکایی‌ها و چینی‌ها به این زودی‌ها با یکدیگر در جیبوتی دیدار کنند.

مقامات آمریکایی با توجه به تهدیدات امنیتی اکثر نیروهای خود را در مکانی بسیار بزرگ که 10 دقیقه‌ با مرکز جیبوتی فاصله دارند به صورت ناشناس مستقر کرده‌اند.

در این میان مقامات جیبوتی چندان هم نسبت به حضور همزمان این دو رقیب استراتژی در این کشور نگران نیستند. در این کشور اکثر مردم هم از حضور چینی‌ها در مجموعه ارتش‌های خارجی در این کشور ابراز خشنودی می‌کنند.

در حال حاضر جیبوتی محل حضور نیروهای نظامی ژاپنی، ایتالیایی، انگلیسی، فرانسوی و آمریکایی است.