به نظر می رسد هالیوود سالی کم رونق را پشت سر گذاشته است. سالی که کمتر فیلمی مورد توجه خاص و عام قرار گرفت و اساسا کمتر فیلمی آنقدر بحث برانگیز شد که در خاطره ها بماند.

عصرایران؛ مازیار فکری ارشاد*- هشتاد و نهمین دوره مراسم اهدای جایزه آکادمی علوم و هنرهای سینمایی هالیوود (موسوم به اسکار) دیشب (بامداد امروز به وقت ایران) برگزار شد و با اعلام نام برندگان این جوایز ، می توان به تحلیلی از وضعیت حال حاضر سینمای هالیوود و جهان در یک سال گذشته سینمایی (2016) دست یافت. سینمایی که در یک سال گذشته دستاورد هنری ارزشمند و تاریخ ساز چندانی نداشت. سالی که گویی هالیوود خواست به خیلی چیزها دهن کجی کند.

مهم ترین واقعه برای سینمای ایران بی تردید دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان برای فیلم "فروشنده" ساخته اصغر فرهادی بود. فرهادی به این ترتیب به دومین جایزه اسکار فیلم خارجی دست یافت و نام خود را در تالار مشاهیر بزرگ تاریخ سینمای جهان به ثبت رساند. با توجه به شرایط موجود این جایزه تا حد زیادی قابل پیش بینی بود. زمانی که ترامپ رییس جمهور آمریکا در اقدامی عجیب نام شهروندان هفت کشور جهان از جمله ایران را در فهرست سیاه ورود به خاک آمریکا قرار داد ، می شد پیش بینی کرد که این امر دستکم در اهدای جایزه بهترین فیلم خارجی زبان تاثیرگذار خواهد بود.

فرهادی هم هوشمندانه در واکنش به این اقدام اعلام کرد حتی با فراهم آمدن شرایط هم حاضر نیست در مراسم اسکار شرکت کند تا به نوعی اعتراض خود نسبت به سیاست های خصمانه ترامپ را نشان داده باشد. بدنه هالیوود که بیشتر به سیاست های حزب دموکرات نزدیکند و طبعا با جمهوری خواهانی چون ترامپ سر سازگاری ندارند هم به نوعی فرصت را برای دهن کجی به ترامپ مناسب دیدند. حمایت های سینماگرانی چون دیمین شزل کارگردان " لالالند" و دیگران هم شرایط را به نقطه ای رساندند تا اسکاری شدن فیلم " فروشنده" پیش از برگزاری مراسم قابل پیش بینی باشد. در حالی که گمانه زنی ها پیش از حکم ترامپ نشان می داد فیلم " تونی اردمن" از آلمان بخت بیشتری برای بردن مجسمه طلایی دارد. اما همین اتفاق هم مایه خوشحالی است و باید به دوستداران سینمای ایران و خود فرهادی این موفقیت را تبریک بگوییم.

پیشتازی فیلم "لالا لند" را هم می شد از قبل حدس زد. نامزدی 14 جایزه اسکار و درو کردن جوایز دیگر امسال ( گلدن گلوب ، انجمن های تخصصی رشته های مختلف سینما و انجمن های منتقدان شهرهای مختلف و جوایز جنبی و خارجی ) توسط "لالا لند" همه کارشناسان را به این اعتقاد رسانده بود که "لالا لند" پیشتاز مراسم اسکار خواهد بود. این اتفاق هم افتاد هرچند برخی اتفاق ها مایه شگفتی شد و موفقیت نهایی این فیلم اندکی کمتر از آنی بود که گمانه زنی می شد. " لالا لند" در نهایت به 6 جایزه اسکار از جمله بهترین کارگردانی ( دیمین شزل) دست یافت. در سالی که به نظر می رسید آکادمی اسکار به این نتیجه رسیده تا سینمای شاد و موزیکال را به عنوان یکی از دستاوردهای تاریخی و فراموش شده خود ستایش کند ، دریافت جوایزی چون بهترین موسیقی متن ، ترانه و طراحی صحنه برای " لالا لند" بدیهی به نظر می رسید. کیفیت های بارز فیلمبرداری فیلم و بازی اما استون هم توسط آکادمی دیده شد و به این ترتیب 6 جایزه مهم اسکار به " لالا لند" رسید اما در نهایت حیرت دست این فیلم از رسیدن به جایزه بهترین فیلم سال کوتاه ماند.

فیلم "مهتاب" به کارگردانی بری جنکینز دیگر فیلم مورد توجه مراسم دیشب بود که به موفقیتی فراتر از تصور رسید و 3 جایزه اسکار را به خود اختصاص داد. به نظر نمی رسید یک درام جمع و جور با محوریت زندگی یک کودک سیاه پوست و چگونه بزرگ شدنش در جامعه آمریکایی چندان مورد پسند اهالی آکادمی قرار بگیرد. اما این فیلم را می توان شگفتی ساز اسکار هشتاد و نهم دانست. ماهرشالا علی بازیگر تازه کار سیاه پوست برای این فیلم برنده جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد و همچنین جایزه بهترین فیلمنامه اقتباسی هم به این فیلم کوچک و کم سرو صدا رسید. اما شگفتی آنجا کامل شد که در حالی که همگان " لالا لند" را برنده قطعی جایزه اسکار بهترین فیلم می دانستند و حتی نام این فیلم به اشتباه به عنوان برنده اعلام شده بود ، ناگهان اعلام شد که " مهتاب" به عنوان برنده اسکار بهترین فیلم برگزیده شده است.

ملودرام تلخ "منچستر کنار دریا" هم از دیگر فیلم های موفق این دوره بود که در نهایت توانست دو جایزه اسکار دریافت کند. این فیلم موفق به دریافت جایزه بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی شد و کیسی افلک در حالی موفق به کسب جایزه بهترین بازیگر نقش اصلی مرد شد که رقبایی جدی چون دنزل واشینگتن ، رایان گاسلینگ و ویگو مورتنسن را در کنار خود می دید. اما درام تاریخی – جنگی " ستیغ هکساو" ساخته بلند پروازانه مل گیبسن هم از جوایز بی نصیب نماند و دو جایزه تدوین و صداگذاری را به خود اختصاص داد. دستاوردی که شاید مل گیبسن را که سال های افت و رکود در بازیگری را می گذراند دوباره احیا کند.

دو فیلم " ورود" و "اگر از آسمان سنگ ببارد" را می توان ناکامان اصلی مراسم شب گذشته در لس آنجلس دانست. " ورود" ساخته دنی ویلنوو فیلمساز موفق کانادایی در سالیان اخیر با درام علمی – تخیلی " ورود" توجه ها و ستایش های فراوانی را متوجه خود ساخته بود. اما این فیلم که در هشت رشته نامزد جایزه اسکار شده بود ، در نهایت تنها به یک جایزه بهترین تدوین صدا دست یافت. "اگر از آسمان سنگ ببارد" هم از دیگر فیلم های شایسته ای بود که به رغم چهار نامزدی در رشته هایی چون بهترین فیلم و فیلمنامه ، در نهایت شبی دلسرد کننده را پشت سر گذاشت و دستش از مجسمه طلایی کوتاه ماند.

در مجموع به نظر می رسد هالیوود سالی کم رونق را پشت سر گذاشته است. سالی که کمتر فیلمی مورد توجه خاص و عام قرار گرفت و اساسا کمتر فیلمی آنقدر بحث برانگیز شد که در خاطره ها بماند. 2016 از آن سال ها نیست که در آینده از آن به عنوان یکی از فرازهای قابل توجه تاریخ سینما نام ببرند.

* منتقد سینما و روزنامه نگار