ایده راه‌اندازی «نتفلیکس» از کجا آمد

از آغاز عمر نوع بشر در هزاران سال پیش، تصویر یکی از مهمترین شیوه های بیان احساس و افکار و یکی از اولین راه های ارتباطی بوده است. عمر «تصویر متحرک» اما در قیاس به نوزادی می ماند که در عصر معاصر متولد شد. در واقع نطفه این پدیده با اختراع «کینتوسکوپ» توسط ادیسون و «سینماتوگراف» برادران لومیر بسته و جادوی تصاویر متحرک در پیوند با صنعتی نوظهور به نام «سینما» آغاز شد و بنابر همین آبشخور مشترک است که تاریخ تصاویر متحرک و سینما یکسان انگاشته می شود.

به گزارش مهر، این همزیستی تا میانه قرن بیستم ادامه داشت که اولین انشقاق رخ داد و ایده سینمایی کوچک در هر خانه به اختراع مدیوم اعجاب آور دیگری به نام تلویزیون منجر شد و به سرعت همچون موجی بزرگ سراسر جهان را در برگرفت.

تنها دو دهه بعد شاخه دیگری از این جریان جدا شد. سال های پایانی دهه ۸۰ میلادی اوج شکوفایی صنایع الکترونیک بود و شرکت های مرتبط در این حوزه روز به روز دستگاه ها و فناوری های جدیدی عرضه می کردند. شرکت های ژاپنی به عنوان پیشتازان بلامنازع این صنعت، جنگ الکترونیک خود را به حوزه تصویر گسترش دادند. سونی در دهه ۷۰ با رونمایی از دستگاه های بتامکس فصلی نو در تاریخ ضبط و پخش تصاویر متحرک گشود و تنها چند سال بعد JVC دیگر غول ژاپنی با معرفی دستگاه ویدیو خانگی آن را گسترش داد. یک دهه بعد این تکامل تکنولوژیک با معرفی دیسک های فشردی نوری یا همان CD و بعدتر DVD به اوج خود رسید.

این توضیحات، مقدمه ای نسبتا طولانی برای گشودن فصلی جدید در سری مقالات تاریخ استودیوهای بزرگ سینماست؛ چراکه در دو - سه دهه اخیر کمپانی هایی ظهور کرده اند که به معنای واقعی استودیوی فیلمسازی نیستند اما چنان با تار و پود صنعت سینما و تلویزیون آمیخته اند که نمی‌توان حضورشان را نادیده گرفت.

یکی از بزرگترین بازیگران این صحنه کمپانی آمریکایی «نتفلیکس Netflix» است. ابرشرکتی چندرسانه ای و فعال در صنعت سرگرمی که یکی از کانون های اصلی تهیه، توزیع و پخش محصولات سینمایی و تلویزیونی در دنیاست. نتفلیکسی که سال ها به عنوان واسطه ای آنلاین برای فروش یا اجاره فیلم های سینمایی دیگر استودیوها فعالیت کرد و اینک تولیدات انحصاری خود را در بیش از ۱۹۰ کشور دنیا به ۹۸ میلیون مشترک ثابت خود عرضه می کند.

نتفلیکس با وجود آن که هنوز دو دهه از عمرش نگذشته است، اما سرگذشتی جذاب و پر از فراز و فرود و بزنگاه های حساس دارد و مرور تاریخش برای علاقه مندان دنیای تصویر متحرک خالی از لطف نیست.

تجربه دیروز، سرمایه فردا

نام نتفلیکس در آگوست ۱۹۹۷ در جنوب کالیفرنیا توسط «رید هستینگ» و «مارک راندولف» ثبت شد. رید هستینگ به عنوان ستون اصلی این کمپانی نوپا سابقه ای نظامی داشت. او در جوانی به عضویت نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده در آمد و سپس به بعنوان نیروی پاسبان صلح به سوازیلند اعزام شد.

او که روحیه جنگجو و کارآفرین خود را حاصل آن دوره می‌داند، معتقد است: «وقتی پهنه آفریقا را با تنها ده دلار در جیب بگردی، دیگر راه اندازی یک بیزینس خیلی مخاطره آمیز به نظر نمی آید!»

هستینگ بعد از خدمت نظامی، تحصیلات خود را در ریاضیات و مهندسی به پایان رساند و اولین کمپانی خود در حوزه کامپیوتر را بنا نهاد. تجارت او به سرعت گسترش یافت و تعداد کارمندان او در مدت کوتاهی از ۱۰ به ۶۵۰ نفر افزایش یافت تا جایی که او آن را به فرو رفتن در آب تشبیه می کرد. او که پیشنه ای مهندسی داشت اعتماد به نفس و دانش مدیریت این حجم از تجارت را نداشت و حتی دو بار از هیات مدیره خود تقاضای اخراج از سمت مدیرعاملی کرد!

کمپانی او در نهایت با ادغام در شرکتی دیگر رو به افول نهاد و هستینگ با کوهی از تجربه و البته ثروتی معادل ۷۰۰ میلیون دلار از آن خارج شد. او برای شروع کسب و کار جدید خود بیش از دو سال وقت گذاشت و تفکر کرد!

مقصودی قدیمی؛ طرحی نو درانداختند

بسیاری جرقه ایده خلق نتفلیکس را به یک جریمه نسبت می‌دهند. نقل است که هستینگ بعد از آن که ۴۰ دلار بابت تاخیر در بازگرداندن نوار ویدیوی فیلم «آپولو ۱۳» جریمه شد به فکر تاسیس شبکه اجاره و فروش فیلمی افتاد که در آن بازپس فرستادن فیلم ها ساده تر باشد و از این جریمه های سنگین خبری نباشد. گرچه بسیاری از منابع، درستی این داستان را زیر سوال برده اند اما حتی اگر این ماجرا شایعه ای بیش نباشد به وضوح تفاوت ایده تجاری نتفلیکس را نشان می‌دهد.

در آن زمان «بلاک باستر» بزرگترین کلوب زنجیره ای کرایه فیلم در آمریکا بود که فیلم های آمریکایی را روی نوار ویدیویی در ازای مدتی مشخص اجاره می‌داد و بابت تاخیر در بازگرداندن نوارها از مشتریان طلب جریمه می کرد.

هستینگ و راندولف که هر دو پیش زمینه علوم کامپیوتری داشتند و مدل کسب و کار کمپانی آمازون در دنیای تجارت الکترونیک را تحسین می کردند به طرحی رسیدند که نتفلیکس را به فروشگاهی آنلاین برای کرایه فیلم تبدیل می کرد که در آن مشترکان در ازای مبلغ ماهانه مشخصی می توانند فیلم ها را توسط پست دریافت کنند، در صورت تمایل و با پرداخت مبلغی بیشتر آن را خریده و یا با بازگرداندن آن توسط پست، فیلمی جدید درخواست کنند.

آنها که برای عملیاتی کردن ایده خود به سیستم پست آمریکا متکی بودند متوجه شدند هزینه پست نوارهای ویدیویی سنگین تر از آن است که این طرح صرفه اقتصادی داشته باشد بنابراین آنها سراغ تکنولوژی نسبتا جدید آن زمان یعنی DVD رفتند. دی وی دی ها نه تنها بسیار سبک و کم حجم بودند که امکان ذخیره فیلم با کیفیت بالاتری را نیز فراهم می کردند. آنها بعد از حدود ۲۰۰ بار سعی و خطا و طراحی پاکتی مناسب که امکان پست بی خطر DVD را فراهم می کرد آماده ورود به دنیای تجارت تصویر بودند.

سرانجام نتفلیکس در میانه سال ۱۹۹۸ با ۳۰ کارمند و بیش از ۹۲۵ عنوان فیلم شروع به کار کرد. مشتریان می‌توانستند در ازای پرداخت ۴ دلار به علاوه ۲ دلار هزینه پست هر فیلم را ۷ روز در اختیار داشته باشند. این قیمت ها با افزایش عناوین درخواستی کاهش می یافت. ویژگی دیگری همچون امکان خرید دی وی دی ها و یا تحلیل و نقد فیلم ها و پیشنهاد فیلم بر طبق ذائقه مشتریان بر جذابیت این سیستم می افزود. با این اتفاق، نتفلیکس عصری جدید در صنعت سرگرمی را آغاز کرد.