چرا خراسان شمالی این بار رای بیشتری به رقیب روحانی داد؟

عصر ایران؛ یوسف ناصری- مردم استان خراسان شمالی در سال 1392 بالاترین رای را به آقای حسن روحانی دادند. روحانی 226 هزار رای از این استان کسب کرد. نفر دوم در کسب رای این استان، آقای قالیباف بود با 158 هزار رای.

در سال 92 در همه شهرستان های استان یعنی شیروان، اسفراین، راز و جرگلان، مانه و سملقان، جاجرم، فاروج، گرمه و بجنورد، حسن روحانی رای بالاتری به دست آورد. اما در انتخابات سال 96 آقای رئیسی در کل این استان رای بالاتری به دست آورده و حسن روحانی فقط در شهرستان راز و جرگلان، رای بیشتری به دست آورده است.


در انتخابات اخیر ریاست جمهوری، روحانی در استان خراسان شمالی 231 هزار کسب کرد و در رتبه دوم کسب رای قرار گرفت و رئیسی با 272 هزار رای، رتبه اول کسب رای از استان خراسان شمالی را به خود اختصاص داد. به این ترتیب خراسان شمالی، یکی از 8 استانی شد که رای آقای رئیسی در آن بیش از رای آقای روحانی بوده است.

عصر ایران درباره تحلیل نتایج انتخابات اخیر ریاست جمهوری در استان خراسان شمالی و علل و عوامل نتیجه متفاوت نتایج این انتخابات نسبت به انتخابات سال 1392 با مهندس منصور کمالی گفت و گو کرد.
کمالی در زمان تاسیس استان خراسان شمالی در سال 1383، مشاور اولین استاندار این استان تازه تاسیس بوده است. این گفت و گو را می خوانید.

*استان خراسان شمالی در سال 92 بالاترین رای به آقای روحانی داده بود. اما در سال 96 با وجود این که آرای آقای روحانی به اندازه چند هزار رای افزایش پیدا کرده و از 226 هزار در سال 92 به 231 هزار در سال 96 رسیده است اما آقای روحانی بالاترین را نیاورده و آقای رئیسی بالاترین رای را در استان آورده که 272 هزار رای است.
طی این چهار سال چه اتفاقاتی در سطح استان خراسان شمالی رخ داده که به این صورت نتیجه انتخابات در استان رقم خورده است؟

-در استان خراسان شمالی و در واقع از قوچان گرفته و تا شمال خراسان شمالی و تا مرز استان گلستان، کردهای شمال خراسان شمالی زندگی می کنند و اکثریت جمعیت را دارند. اینها همیشه، تفکرشان تفکر اصلاح طلبی بوده است.

شما اگر نمایندگان دوره های گذشته مجلس را نیز بررسی کنید می بینید اکثریت نمایندگانی که توانسته اند به مجلس راه پیدا کنند تفکر اصلاح طلبی داشته اند. اما نتیجه انتخابات اخیر، اتفاقی خیلی جالب و به نوعی عجیب بود.
زادگاه آقای رحمانی فضلی، وزیر کشور آقای روحانی، خراسان شمالی است. یعنی شهرستان شیروان. ایشان در دوره چهارم نماینده مردم شیروان در مجلس بوده است. بنا به گفته خودشان، تفکر اصول گرایی دارند. معاون پارلمانی ایشان، بچه شهرستان فاروج است. فاروج کمترین رای را به آقای روحانی داشته است یعنی 27 درصد.

استاندار قبلی ما یعنی آقای پرویزی، بومی استان بودند و وقتی که استاندار شدند تفکر اصلاح طلبی داشتند. اما عملکرد ایشان به قدری ضعیف بود که برکنار شد. البته این عملکرد تحت این مساله بود که وزیر کشور به استاندار در عزل و نصب هایش اجازه نمی داد و در کارهایی که می خواست انجام بدهد.

بالاخره با صحبت هایی که شد و رسانه ها و مردم، از استاندار قبلی استان خراسان شمالی، اعلام نارضایتی کردند. در نتیجه استاندار را تغییر دادند و حدود 15 ماه قبل استانداری اصلاح طلب تر به نام آقای محمدرضا صالحی، استان را به دست گرفتند.

پیش بینی می شد تغییرات خوبی در زمان استاندار جدید در سطح مدیران اجرایی داشته باشیم که سرعت کار در استان تازه تاسیس خراسان شمالی، بیش تر شود و مردم این نشاط و تحرک را احساس کنند. اما این طور نشد و کارها طبق روال استاندار قبلی پیش رفت.

قطعا وزارت کشور در این وضعیت تاثیرگذار بوده است یعنی در عزل و نصب و تغییرات استاندار جدید خراسان شمالی. بعضی فرمانداری ها مثل فرمانداری اسفراین، هفت ماه یا هشت ماه فرماندار نداشت و بدون فرماندار بود.

به نظر من، اعمال نفوذهای  بیش از حد وزارت کشور روی استان خراسان شمالی، تاثیرگذار بود. ما بارها این موضوع را در رسانه ها به آقای روحانی گفتیم و اعلام کردیم که چنین مساله ای دارد اتفاق می افتد. نه تنها در استان خراسان شمالی بلکه در استان های دیگر نیز همین طور بود. اما توجهی نشد.

انتصاب آقای احمدی به معاونت سیاسی وزارت کشور، هر چند برخلاف نظر وزیر کشور بود ولی بالاخره ایشان آمدند و سکان معاونت سیاسی وزارت کشور را گرفتند. اگر ایشان نمی آمدند افت رای، نه تنها در استان بلکه در استان های دیگر هم شدیدتر می شد.

آقای احمدی معاون سیاسی وزارت کشور، فرمانداران را به کار واداشت. کار خلاف قانون و خلاف شرعی انجام نداد. فرماندارانی را که همسو با آقای روحانی نبودند یک مقدار محدود کرد و بر آنها نظارت کرد. هر چند فرصت کمی وجود داشت. این اتفاق در استان های دیگر رخ داد ولی در استان خراسان شمالی نباید این اتفاق می افتاد و افتاد.

استاندار باید مدیران اجرایی خودش را سریع تغییر می داد. گفته می شد بنا به توصیه های وزیر یا معاونان وزارت کشور، این کار انجام نشد. بالاخره این مقامات نفوذ داشته اند. ما باید این موضوع را بپذیریم که تفکر موجود در وزارت کشور، تفکر همسو با آقای روحانی و همسو با افرادی که پای صندوق رای آمدند و مشارکت کردند، نبود.

*با توجه به این که می گویید گرایش اصلاح طلبی بین مردم استان خراسان شمالی وجود دارد واقعا شما انتظار داشتید آن 226 هزار رای آقای روحانی در سال 92 به شدت افزایش پیدا کند در سال 96؟

-بله. همه انتظار داشتند این اتفاق بیفتد. در خراسان جنوبی، چنین اتفاقی قبلا هم افتاده بود و از آن خیلی انتظار نمی رفت. اما در خراسان شمالی نتیجه انتخابات ریاست جمهوری، همه را شوکه کرد. واقعا نیابد این اتفاق می افتاد.

نماینده های دوره های قبل، اصلاح طلب بودند. نماینده های فعلی استان هم اکثریت اصلاح طلب هستند. این اتفاق نباید می افتاد و اتفاقی است که امیدوارم بشود در سال های آینده، آن را جبران کرد. ما سه منطقه پُر جمعیت اهل تسنن در استان خراسان شمالی داریم. اهل تسنن رای یکنواختی دارند و اگر رای آنها نبود شاید افت بیشتری در منطقه داشتیم.

*اهل تسنن، بیش تر در کدام قسمت های استان خراسان شمالی زندگی می کنند؟

-قسمت عظیم آنها در شهرستان راز و جرگلان هستند. یک قسمت تقریبا 7 تا 10 درصدی هم در شهرستان مانه و سملقان هستند.

استان خراسان شمالی، نزدیک مشهد و کنار دست خراسان رضوی است. تبلیغات زیادی هم توسط ستاد آقای رئیس در استان خراسان شمالی انجام شد. این تبلیغات شامل پخش پتو و شاخ نبات بود.
آقای روحانی هم در مناظره های انتخاباتی این موضوع را نقد کردند. این اقلام را در روستاها توزیع کردند و بالاخره همه این کارها تا حدودی تاثیرگذار بود.



*آقای روحانی در سال 92 تعداد 226 هزار رای در استان خراسان شمالی کسب کرد و آقای قالیباف هم در این استان 158 هزار. همچنین آقای جلیلی 52 هزار، آقای رضایی 18 هزار و آقای ولایتی 17 هزار رای به دست آوردند.
به نظر می آید که در استان خراسان شمالی، رای مردم به کاندیداهای اصول گرا در سال 92 به نوعی در انتخابات اخیر ریاست جمهوری تجمیع شده و در سال 96 به سمت آقای رئیسی رفته است. آقای رئیسی در استان خراسان شمالی 272 هزار رای آورده. شما چنین موضوعی را قبول می کنید یا نه؟

-ممکن است این طور شده باشد ولی همه اینها متاثر از آن سیستمی بود که از اینجا دیکته یا اعمال می شد به استان. قطعا ناکارآمدی دولت، حتی مردم استان خراسان شمالی را ناراحت کرده بود و این نارضایتی بالاخره وجود داشته است ولی وقتی میزان مشارکت در استان خراسان شمالی، بالاتر می رود همیشه وضعیت متفاوتی رقم می خورد.

*کل رای استان خراسان شمالی به کاندیداهای اصول گرا یعنی آقایان قالیباف، رضایی، جلیلی و ولایتی حدود 245 هزار رای بوده و آقای روحانی هم در آن سال 226 هزار رای به دست آورده است.

-میزان رای آقای روحانی و کل آرای کاندیداهای اصول گرا، نزدیک به هم هستند. اما اگر نوع تفکر نمایندگان استان خراسان شمالی را  در نظر بگیرید و آرای دوره های قبلی را محاسبه کنید شناخت بهتری می توان کسب کرد. ما آرای یک دوره را نباید ملاک قرار بدهیم.

در سال 92 آقای روحانی آنچنان چهره اصلاح طلبی از خودش نشان نداده بود. در بعضی جاها، آقای قالیباف را در سال 92، بیش تر پسندیدند. آقای قالیباف در سال 92، خیلی چهره اصول گرایی از خودش نشان نداد.
بنابراین اگر نمایندگان مجلس و دوره های قبل را ملاک قرار بدهید اصلاح طلبان، بیش ترین رای را داشته اند. اکثر مسئولان هم می دانند که خراسان شمالی، یک استان کاملا اصلاح طلب است و میزان و درصد اصلاح طلب ها، همیشه بیش تر از اصول گراها بوده است نسبت به استان خراسان جنوبی و حتی نسبت به استان خراسان رضوی.

*الان استان خراسان شمالی چند نماینده اصلاح طلب دارد؟

-چهار نماینده اصلاح طلب دارد. یک نماینده دیگر هم، اصول گرا نیست و در واقع مستقل است. آقای قوامی در فراکسیون مستقلین مجلس عضو هستند.

*به هر حال چهار نماینده استان در مجلس اصلاح طلب هستند. این نماینده های اصلاح طلب باید به نفع آقای آقای روحانی تبلیغ می کردند و جریان اصلاح طلب در سال 96؟

-بله. قطعا اصلاح طلبان باید تبلیغ می کردند. در لیست اصلاح طلبان بوده اند و برای مجلس رای آورده اند. قطعا باید این کار را انجام می دادند. البته این نمایندگان اصلاح طلب، تلاش کردند. حتی نمایندگان دوره های قبل هم رفتند و تلاش کردند.

با وجود این که همه نمایندگان فعلی و قبلی مجلس تلاش کردند، شما می بینید که در روستایی که آقای علی قربانی متولد آنجا است و نماینده اصلاح طلبی(نماینده بجنورد، مانه و سملقان و جاجرم) است، آقای رئیسی سه برابر رای داشته است.

من نوع رای دادن در  انتخابات ریاست جمهوری در استان خراسان شمالی را بیش تر ناشی از عامل اجرایی می دانم.

*یعنی نمایندگان دولت در استان خراسان شمالی باید فعال تر عمل می کردند؟

-باید فعال تر عمل می کردند. تغییر به جامعه نشاط و پویایی می دهد. تغییرات در زمان استاندار قبلی ما انجام نشد و آن متاثر از وزارت کشور است. استاندار انگار نمی توانست بدون اجازه وزارتخانه، کاری انجام بدهد.

ضمن این که افراد موثری از شهرستان های استان خراسان شمالی در وزارت کشور بوده اند از جمله وزیر کشور و معاونان وزارت کشور. اینها بالاخره بی تاثیر نیستند و می توانند تاثیر بگذارند.

آقای رحمانی فضلی به رای دهندگان نگفته است که به آقای رئیسی رای بدهید ولی سرویسی که داده شد آن تفکر را رشد داد. در شهرستان هایی که فرماندار منصوب کردند آن تفکر را رشد داد. تفکر اصلاح طلبی را آن طور که لازم بود و می بایست انجام می شد، ارتقا ندادند و رشد ندادند.

من فردی را می شناسم که کاملا احمدی نژادی بود و صد سال دیگر به آقای روحانی رای نداده و رای نخواهد داد. این فرد همشهری آقای سلمان سامانی(سخنگوی وزارت کشور و قائم مقام وزیر کشور در امور مجلس) است. دو سال پیش همان فرد احمدی نژادی را در استان مازندران به عنوان فرماندار منصوب کردند. از این موارد، فراوان داریم.

این آقای فرماندار، قطعا دوستانی دارد و جریانی در آنجا هست که از ایشان تبعیت می کند. این جریان هم جریان اصول گرایی است. تماس می گیرد و می گوید نظر من آقای رئیسی است. این مسائل وجود داشته است. این نوع فرمانداران، چوب لای چرخ دولت گذاشتند.

در زمان توزیع سبد کالا در دولت آقای روحانی، فرماندار یکی از استان ها مصاحبه کرد و گفت به من سبد کالا تعلق گرفته و به راننده من تعلق نگرفته است.
این فرماندار، در اصل دولت را تخریب کرده است. چوب لای چرخ دولت گذاشته است. چنین فرمانداری، کارهای اجرایی را پیش نمی برد. فرمانداران، خیلی موثرند و همین طور بخشداران. خیلی  تاثیرگذار هستند روی این که کارهای اجرایی را همسو با دولت، پیش ببرند.

من نمی خواهم بگویم این صحبت ها مطلق است و قطعا مطلق نیست. اگر مطلق بود آقای روحانی اصلا رای نمی آورد. این نوع فرمانداران، تلاش جدی نکردند و با این معضل بزرگ در دولت اول آقای روحانی مواجه بودیم. امیدواریم این موضوع تکرار نشود.

ما نمی گوییم از تجارب آن فرمانداران استفاده نشود. از تجربه آنها استفاده شود ولی نه در پست های کلیدی و نه به عنوان نماینده دولت در شهرستان ها و استان.

*در استان خراسان شمالی اقوام مختلفی زندگی می کنند یعنی فارس ها، ترک ها و کردها و تات ها. همچنین این استان بلوچ، عرب و لر دارد. کردها 46 درصد از ترکیب جمعیتی استان را در سال های گذشته تشکیل می دادند. فارس ها هم 27 درصد. ترکمن هم 5 درصد.
نوع رای دادن این اقوام وضعیت خاصی دارد و پایگاه اجتماعی تفکر خاصی هستند یا هر دوره ممکن است به هر کاندیدایی رای بدهند؟

-معمولا اهل تسنن به تفکر اصلاح طلبی رای می دهد. در استان سیستان و بلوچستان هم همین وضعیت وجود دارد. نمی خواهم بگویم اصلاح طلبی ولی رای آنها معمولا یکنواخت است.
در آنجا علمایی دارند که اگر بگویند به فلانی رای بدهید همه به همان فرد رای می دهند. پراکندگی در رای آنها خیلی کم است.

اما رای کردها در استان خراسان شمالی، ممکن است پراکنده باشد و اختلاف نظر داشته باشند. اهل تسنن نه فقط در استان ما بلکه در استان های دیگر هم همین طور است و به یک شخص رای می دهند.

*کردها که حدودا 46 درصد جمعیت استان را تشکیل می دهند به نظرتان در این دوره به چه کاندیدایی رای دادند؟

-قطعا متفاوت بوده است و همه آن 46 درصد فقط به آقای رئیسی یا فقط به آقای روحانی رای نداده اند. کردها دیگر آن بافت چندین سال قبل که به آنها کرد می گفتند، ندارند. در واقع در قوم و قبیله های دیگر ادغام شده اند. به معنای آن کرد شکل گیری اولیه که مثلا 200 سال پیش بوده است، به آن معنا نیست.

الان ادغام شده اند و همه قبیله ها و اقوام در استان زندگی می کنند و در کنار همدیگر هستند. کردهایی در شهرستان مانه و سملقان هستند که تفکر اصول گرایی شدیدی دارند و عکس این وضع هم وجود دارد. اصلاح طلبان خیلی قوی در بین همین کردهای استان خراسان شمالی داریم و الان هم نماینده مجلس هستند

*بررسی هایی در استان خراسان شمالی انجام نشده است که فارس ها احیانا به چه صورت رای می دهند، ترک ها چطور  و ترکمن ها و کردها چگونه؟

-این تقسیم بندی ای که شما دارید تقسیم بندی مربوط به 200 سال قبل است.

*این ترکیب جمعیت مربوط به همین سال های اخیر است و احتمالا مربوط به سال 1385 است که منتشر شده.

-می دانم چه می گویید ولی الان به آن صورت نیست. در تاریخ نوشته شده است کردهایی هستند که به زبان ترکی صحبت می  کنند. باید مشخص کنیم که منظور این ترک ها است یا ترک های آذری که درصدشان در استان خراسان شمالی کمتر است.

*طبق اطلاعاتی که وجود دارد ترک ها 20 درصد جمعیت استان را تشکیل می دهند و ترکمن ها 5 درصد جمعیت استان هستند.

-این ترک ها، آذری هستند. کردها هم الان به زبان ترکی صحبت می کنند. یعنی شاید نژاد گذشته شان کرد بوده ولی الان به زبان ترکی صحبت می کنند.
بافت کلی استان به این صورت است. بافتی که از مرز استان گلستان داریم تا نزدیک چناران مشهد، تقریبا اینها کردهای شمال خراسان هستند. اکثریت نژاد این کردها، یکی است. قبایل دیگری هم بین آنها زندگی می کنند ولی از لحاظ نژاد، اینها کردهای شمال خراسان هستند.

*این صحبت مطرح است که می گویند استان خراسان شمالی عمدتا روستایی است و یکی از نمایندگان مجلس هم گفته بود بافت استان روستایی و کشاورزی است. اما آمار نشان می دهد که در سال 1385 جمعیت شهری استان خراسان شمالی 392 هزار نفر بوده و جمعیت روستایی 419 هزار نفر. در آن سال تعداد افراد ساکن روستا بیشتر بوده.
در سال 1395 جمعیت شهری بیش تر شده و جمعیت روستایی کمتر از شهری است. جمعیت شهری 489 هزار نفر و روستایی 432 هزار نفر بوده است. بافت شهری بودن قوام خود را پیدا نکرده است که به آن صورت که از او انتظار می رود رای بدهد؟

-مردم در این دوره متوقع تر از دوره های قبل بودند. بحث یارانه ها مطرح است و بحث خدماتی است که دولت ارائه می دهد. بحث توقعاتی که دولت قبل ایجاد کرده بود. مصوباتی در دولت آقای احمدی نژاد به صورت غیر کارشناسی تصویب شده و بر گُرده دولت آقای روحانی گذاشته است.
در دولت های قبلی سیاست بر این بود که به روستاها و تا دورترین نقطه آسفالت بردیم و برق بردیم و حتی موبایل و امکانات صدا و سیما را بردیم. به مردم گفتیم این امکانات شهری را داشته باشید و مشغول تولید باشید. گفتیم همچنان به زندگی خودتان عادت داشته باشید و زندگی خودتان را به هم نزنید.

اما در دولت آقای احمدی نژاد به این صورت عمل نشد. ضمن این که پروژه های عمرانی را در روستاها نیمه کاره گذاشت و پروژه های جدیدی را شروع کرد به مردم گفت که در کنار شهرها مسکن مهر هم به شما می دهیم و خانه هم به شما می دهیم.

تعداد زیادی از این مردم به شهرها هجوم آوردند. این موضوع ریشه در این دارد که کار غیر کارشناسی انجام شد. برای 12 خانوار در یک روستا، پل 2 کیلومتری احداث کردند. در حالی که ساخت آن پل نمی تواند برای کشور ما درآمدی داشته باشد. بعد گفتند در کنار شهرهایی مثل بجنورد یا تهران، مسکن مهر به شما می دهیم با قیمت ارزان.

ما ساکنان روستاها را به شهرها کشاندیم. هم تولید را متوقف کردیم و هم مردم را به نحوی به شهرها کشاندیم. آمار سال 95 نشان دهنده این است که مردم زیادی از روستاها به سمت شهرها آمدند. علت این بود. آقای احمدی نژاد 247 هزار میلیارد تومان پروژه های عمرانی استانی مصوب کرد ولی فقط 67 هزار میلیارد تومان آن محقق شد.

مردم، توقع بیشتری داشتند. برای مردم، توقع ایجاد شد. مردم اطلاعات کمی دارند مخصوصا در روستاها. قطعا مردم گِله هایی از دولت آقای روحانی داشتند و فکر می کردند دولت کار نمی کند. دولت آقای روحانی، بار سنگین بدهی های دولت آقای احمدی نژاد را به دوش کشید.

مردم تصورشان این بود که دولت آقای روحانی نمی تواند و عمدا به این صورت عمل می کند. مردم، عامه هستند و نمی دانند آقای احمدی نژاد هر بشکه نفت را با قیمت های بالای 100 دلار فروخت  و آن مصوبات را هم ایجاد کرد. مردم ما با آمار و آرقام آشنا نیستند. در دولت آقای احمدی نژاد 247 هزار میلیارد تومان پروژه های اعتبار و عمرانی استانی تعریف شد ولی آقای احمدی نژاد ظرف 8 سال فقط 67 هزار میلیارد تومان را تخصیص داد و بخش  عمده آن برای دولت آقای روحانی ماند و با قیمت نفت حدودا 50 دلاری.

دولت آقای روحانی با این مقدار درآمد باید پاسخ مردم را می داد. استاندار برای اجرای مصوبه تعهد داده بود و پیمانکار شروع به کار کرده بود. این کارها غیر کارشناسی بود و حتی مصالح زیادی از بین رفت و مستهلک شد.
در بحث یارانه ها باید گفت به جای این که یارانه را به صورت نقدی به مردم بدهند آیا بهتر نبود به صورت بهتری عمل می کردند. یا به جای مسکن مهر، آیا بهتر نبود کارخانه های کوچک تر در روستاها ایجاد می کردند. اشتغال ایجاد می کردند و ماندگاری مردم در آنجا بیش تر می شد.

هیچکدام از دولت آقای احمدی نژاد، کارشناسی نبود که ما الان انتظار داشته باشیم آقای روحانی هم مانند دولت آقای احمدی نژاد رفتار کند. تردید نکنید که مردم یک مقدار گِله مندی و نارضایتی داشتند به علت عدم آگاهی.  آقای روحانی هم خودشان بارها اینها را اعلام کردند.

*آقای ثروتی که نماینده حوزه انتخابیه بجنورد و جاجرم و سملقان در دوره های هفتم، هشتم و نهم مجلس بوده است در اردیبهشت 92 گفته بود که ظرف هشت سال در استان خراسان شمالی هفت استاندار عوض شده. همچنین گفته بود این تغییرات زیاد منجر به عقب ماندگی و ناکارآمد شدن استان شده.
در همان زمان و قبل از انتخاب آقای روحانی گفته بود افزایش بی سابقه بیکاری در شهرستان های استان خراسان شمالی. واقعا تغییر استانداران تا این اندازه تاثیر منفی در توسعه و پیشرفت استان داشته است؟

-قطعا تاثیر دارد. آقای ثروتی هم به درستی این موضوع را مطرح کرده اند. آقای ثروتی فردی بوده که در ابتدا بخشدار بوده و با وزارت کشور و سیستم عملکردی وزارت کشور آشنا است. گذشته از خط فکری او که یک اصول گرا است، اما درست می گوید.

اکثر استانداران و در واقع همه  استانداران، غیر بومی بوده اند. وقتی به آنجا می آیند تازه به مشکلات مردم آشنا می شود و می خواهد ایده و تفکر خود را اجرایی کند. برای مثال معتقد است فلان پروژه باید عملی شود. اما استاندار بعدی می آید و اعتقادی به همان پروژه ندارد. این وضع استان را فلج می کند.

*همین آقای ثروتی گفته در اردیبهشت 92 و در اواخر دولت آقای احمدی نژاد گفته است قرار بود 2700 میلیارد تومان تسهیلات به استان خراسان شمالی داده شود که فقط 3 درصد جذب شده. در سال 92 مردم استان رای بالاتری به آقای روحانی  داده اند.  اقداماتی که طی 4 سال رقم خورده است باید منجر به این می شد که در نهایت آقای روحانی رای بیشتری در خراسان شمالی نیاورد و چطور این تغییر در نوع رای دادن اکثریت استان اتفاق افتاده است؟

-روحانی واقعا تنها بود. یعنی روحانی عملکردش و ایده هایش برای رای آوردن در یک مقطع نبود. این مشکل هم فقط در استان خراسان شمالی نیز نبود. در اکثر استان ها این مشکل وجود داشت.

رای آقای روحانی در استان برای همه ما تعجب آور است. فقط بحث عملکرد آقای روحانی، مطرح نیست و فقط بحث تبلیغات نبود. چون دولت مثل پازلی بود که از هم پاشیده بود. ورودی، خروجی، درآمد و خرج و دخل، مشخص نبود. آقای روحانی باید این پازل را دوباره می چید.

قطعا این کارها زمانبر است. آقای روحانی در 4 سال اول برای این وقت گذاشت که اقدامات دولت قبل را اصلاح کند. چون دولت آقای احمدی نژاد به کار کارشناسی بی توجه بود.

*یعنی به نوعی مردم استان خراسان شمالی توقع بیش تری از آقای روحانی و دولت او داشتند و انتظار داشتند که وضع اقتصادی بهتری در این 4 سال رقم بخورد؟

-حداقل این بود که اگر هم وضع، بهتر نشود مردم انتظار داشتند مسئولان، این را به اطلاع مردم برسانند.
مدیران اجرایی باید این مسائل را به مردم می گفتند. رسانه ها نیز این وظیفه را به عهده داشتند که بگویند این کارها در حال انجام است و این کارها انجام می شود. باید می گفتند اگر آقای روحانی، واقعا توقعات شما را برآورده نکرده است ولی اتفاقات خوبی می افتد و کشور دارد سر و سامان می گیرد.

آن تفکری که مخصوصا در استان خراسان شمالی شکل گرفته بود تفکری بود که اصول گرایان را رشد داد. بالاخره صلاح آقای روحانی این بوده است که آقای رحمانی فضلی وزیر کشور دولتش باشد. نتیجه این بود که نه تنها در استان ما بلکه در اکثر استان ها، همین چالشی بود که آقای روحانی با آن مواجه شده بود. رسانه ها به آقای روحانی گفتند که این مشکل وجود دارد.

*آقای ربیعی وزیر کار و تعاون در اسفند 93 گفته بود استان خراسان شمالی جزو 4 استانی است که فقر روستایی حالت بحرانی دارد. همچنین گفته بود خراسان شمالی جزو 8 استانی است که بیش ترین خانواده تحت نهادهای حمایتی مثل کمیته امداد دارد.
این وضعیت فقر در روستاهای باعث می شود که مردم رای به کاندیدایی بدهند که وعده های اقتصادی مطرح می کند؟

-می تواند این موضوع تاثیر داشته باشد. وقتی پتو بین مردم توزیع شد و موضوع افزایش مقدار یارانه را مطرح کردند، همه اینها بالاخره تاثیرگذار است.
وعده هایی دادند که کارشناسان اقتصادی هم می گویند این وعده های شدنی نیست. این تاثیر نه فقط در استان خراسان شمالی بلکه در استان های دیگر هم تاثیر داشته است.

شاید میزان بیکاری یا میزان فقر و خانواده های تحت پوشش، بیش تر بوده باشد ولی در مورد خراسان شمالی باید بگویم که آیت الله هاشمی یک روز گفتند کلکسیونی از صنایع کشور است.
استان خراسان شمالی به لحاظ صنعت و پتروشیمی و از لحاظ کشاورزی، وضع مناسبی دارد. استانی است که جمع و جور است و  100 کیلومتر با کشور ترکمنستان مرز دارد. باید بیش تر از اینها در این استان کار می شد. حداقل باید مرز را باز می کردند و در این سال ها صادرات و واردات انجام می شد.

استان خراسان شمالی در سال 1383 تشکیل شد یعنی در اواخر دولت اصلاحات. یک سال از فعالیت اولین استاندار، در زمان اصلاحات  بود. بعد هم در مدت هشت سال، به قول آقای ثروتی شاهد تغییر 7 استاندار بود.
آقای ثروتی از لحاظ تفکر سیاسی، با آنها مشکلی نداشت ولی ناکارآمدی آنها را قبول داشت و مرتب با استانداران مشکل داشت. آن استانداران در استان خراسان شمالی، الفبای استانداری را یاد گرفتند و رفتند. این وضع، به استان آسیب هایی می زند.

*وضعیت نرخ بیکاری در استان به این صورت بوده که در سال 95 نرخ بیکاری خراسان شمالی 11 درصد بوده ولی این نرخ در سال 92 و در اواخر دولت آقای احمدی نژاد و شروع دولت آقای روحانی 13 بوده است. این بهبود نسبی باز تاثیر نگذاشت در رای دادن اکثریت مردم استان؟

-حتی بین اصلاح طلبان به خاطر برخی مسائل که وجود داشت نارضایتی هایی از دولت آقای روحانی داشته است. این وضع، سمت و سویی را برای مردم ایجاد می کند که تاثیر دارد.
آقای روحانی می توانست کاری کند که آمار و ارقام بالا برود. می توانست دولت را از آن شکل قبلی خارج کند. آقای روحانی باید بگوید آن 700 میلیارد دلار درآمدی نفتی در دولت قبل به کجا رفت و چه شد.

نرخ تورم در دولت آقای احمدی نژاد به بیش از 40 درصد رسید. این تورم با آن مقدار درآمد همخوانی ندارد. آقای روحانی هم برای این که تورم را مهار کند، باید رکود ایجاد می کرد.
این رکود به همراه خودش یک درصدی بیکاری را می آورد. حالا این رکود، طولانی شده است به خاطر تحریم ها و فضایی که ایجاد شده بود. واقعیت مطلب این است که جز این هم راه دیگری نبود.

*زلزله 5.7 ریشتری در شنبه شب 23 اردیبهشت 96 و چند روز قبل از انتخابات. رسانه های نزدیک به رقیب، موضوع خدمت رسانی به زلزله زدگان را را برجسته کرده بودند و این انتقادات باعث سر و صدای استاندار شده و گفته بود برخی از این حادثه ناگوار طبیعی برای تخریب دولت، سوء استفاده می کنند و مردم را تحریک می کنند.
این زلزله در منطقه بجنورد و مانه و سلمقان اتفاق افتاد. برخی رسانه ها گفته بودند که خدمات رسانی به زلزله زدگان به نحو مطلوب انجام نشده. تبعات این زلزله در رای دادن به آقای روحانی چه مقدار تاثیر منفی گذاشت؟

-زلزله ای که در آنجا اتفاق افتاد باید به نفع آقای روحانی تاثیر می گذاشت. چون تمام واحدهای مسکن مهر در آن محدوده را تخلیه کردند. واحدهای مسکن مهر، کاملا از بین رفته است. در هر جای کشور زلزله اتفاق بیفتد واحدهای مسکن مهر به شدت در معرض خطر هستند.

واحدهای فراوانی از مسکن مهر را تخلیه کردند و شکاف هایی در واحدهای مسکن مهر ایجاد شده و هوا از طریق آن شکاف ها به داخل خانه جریان دارد. آن واحدهای مسکن مهر، دیگر قابل زندگی نیست. این که دو نفر در این زلزله کشته شده اند نشان می دهد این حادثه، خیلی عمیق نبوده است که مردم از خدمات رسانی آزرده شوند.

من تجربه هایی در حوزه مدیریت بحران دارم. در اثر این زلزله، آذوقه مردم زیر آوار نمانده بود که دولت بخواهد به مردم آذوقه نرساند یا راه بندان ایجاد شده باشد. به خاطر زلزله، رعب و وحشت ایجاد شده بود و رعب و وحشت هم طبیعی است.
این که بگوییم مردم پای صندوق نیامده اند، این طور نشده. چون مشارکت در انتخابات خوب بوده است. در همان شرایط، از طرف مشهد آمدند پتو توزیع کردند. می خواستند بگویند دولت نیامد و ما آمدیم.

*استاندار خراسان شمالی گفته بود که توزیع غذای گرم تا 48 ساعت بعد از وقوع زلزله بین زلزله زدگان ممنوع است و مشکل بهداشتی ایجاد می کند. استاندار گفته بود نهادهایی غذای گرم توزیع کردند و باعث مسمومیت تعدادی از زلزله زدگان شد. این مشکلات هیچکدام تاثیر منفی در نوع رای دادن نداشته است؟

-نهادها غذای گرم توزیع کرده اند. ربطی به دستگاه های اجرایی ندارد. آن نهادها باید پاسخگو باشند. این نهاد احتمال می تواند آستان قدس باشد و در زلزله سنگ سفید شهرستان فریمان که در روز 16 فروردین امسال رخ داد همین کار را انجام دادند.  
در استان خراسان رضوی، بلافاصله فرماندار مصاحبه ای داشت و گفت ما تشکر می کنیم از آقای رئیسی که غذای گرم به زلزله زدگان رساند. در همان زمان اعلام شد که 15 هزار پرس غذا بین زلزله زدگان توزیع شد. آن فرماندار هم ریشه در آن تفکر دارد

*همین مسمومیت ها هیچ تاثیری در انتخابات و نوع رای دادن مردم نگذاشته است؟

-اگر هم تاثیر داشته باشد دولت مقصر نیست. دولت به صورت درست عمل کرده است. غذایی زیر آوار نمانده بود که مردم گرسنه بمانند. اصلا بردن این غذا شاید لازم نبوده است.

*تعداد زیادی از واحدهای مسکن مهر از جمله در شهرک گلستان بجنورد به خاطر زلزله 23 اردیبهشت دچار خسارت شده. با توجه به این ساکنان مسکن مهر از اقشار کم درآمد هستند نوع رای دادن ساکنان این واحدها و مسکن مهر شهرهای دیگر یا ساکنان روستاهای استان چگونه بوده است؟

-این ساختمان ها در دولت آقای احمدی نژاد ساخته شده. اگر ما در یکی از این خانه ها صحبت کنیم همسایه بغلی، صدای ما را می شنود و صدای ما به خاطر نازک بودن دیوار، به واحد بغلی می رود.

وقتی نارضایتی ایجاد می شود می گویند ناراضی هستند. می گویند این چه دولتی است که فلان خدمات را به ما نمی دهد. قطعا ممکن است این نارضایتی سمت و سوی رای ها را تغییر داده باشد به سمت آقای رئیسی ولی به طور مطلق نمی شود راجع به این موضوع صحبت کرد.

*فرماندار بجنورد گفته بود که در نواحی شهری و بخش مرکزی بجنورد 168 هزار نفر رای داده اند. آقای روحانی 85 هزار و آقای رئیسی 77 هزار رای آورده بود. شما  متولد شهرستان  بجنورد هستید. همان طور که گفته می شود اکثریت مردم شهر بجنورد طرفدار اصلاح طلب ها هستند.؟

-ما حاشیه نشین زیاد داریم. بخش مرکزی و روستاهای چسبیده به بجنورد، جزو بجنورد حساب می شوند. با رای این مناطق، نتیجه انتخابات در شهرستان بجنورد به آن صورت است. آن حاشیه نشین ها یک بافت روستایی و حاشیه نشینی دارند. من هم تایید می کنم که شهر بجنورد چنین حالتی دارد.

من نه تنها بجنورد بلکه کل استان را تایید می کنم که معمولا این طور بوده است.

*همین فرماندار گفته در بخش گرمخان 17 هزار شرکت کرده اند و آقای روحانی 4 هزار رای آورده و آقای رئیسی 13 هزار رای آورده است. در گرمخان، به چه دلیل به این صورت رای داده و طرفداران آقای رئیسی چند برابر آقای روحانی رای داده اند؟

-روستاهای مرزی نشین در منطقه هستند و نزدیک تر به جاده مشهد هستند. این وضع می تواند تاثیرگذار باشد. من نمی توانم وارد ریز قضایا شوم. چون گاهی وقت ها با نفوذهایی که وجود دارد رای کسب می کنند و گاه با تغذیه و دادن پتو، رای به دست می آوردند. بعضا اعتقادات را پیش می کشند. طلبه های زیادی با بلندگو وارد استان شده بودند و درباره سند 2030 صحبت کردند.

این صحبت ها در مناطق روستانشین، تاثیر بیشتری دارد. شاید به خاطر سیّد بودن آقای رئیسی هم بوده باشد. همه چیز می تواند تاثیرگذار باشد. این اتفاق حتما درس عبرتی برای سیستم آقای روحانی خواهد شد. خوب است این اتفاقات بازگو شود و فکر شود که چرا آقای روحانی رای بالاتری کسب نکرده است.

*آقای روحانی در سطح کشور 57 درصد آرا را کسب کرده اند ولی در بخش گرمخان شهرستان بجنورد آقای روحانی فقط 24 درصد آورده است و آقای رئیسی 72 درصد آرا.

-بالاخره توانسته اند نظر مردم را تامین کنند و به هر طریق که بوده است.

*در شیروان از 96 هزار رای، تعداد 51 هزار نفر به آقای رئیسی رای داده اند و تعداد 41 هزار هم به آقای روحانی. در دومین شهر پر جمعیت استان چه اتفاقی افتاده است که آرا به این صورت به کاندیداها داده شده و به صندوق رای ریخته شده؟

-شیروان هم به همین صورت است. در داخل شهر، معمولا رای آقای روحانی بالاتر بوده است ولی در روستاها برعکس است. یعنی در روستاهای شرق استان و هر چقدر به مشهد نزدیکتر می شویم این اتفاق محسوس تر بوده است.
تبلیغاتی که انجام شده نقش داشته است. شیروان زادگاه وزیر کشور آقای روحانی است. باید وزیر بالاخره جواب بدهد.

*در حوزه مدرسه ربابه هاشمی(شعبه 54) شیروان از تعداد 710 رای آقای روحانی 387 رای کسب کرده است و آقای رئیسی 282 رای. این آرا تا حدی نزدیک هستند. این نزدیک بودن آرا در شهر شیروان را چطور تحلیل می کنید؟

- نمی دانم این حوزه رای در کجای شیروان قرار دارد. در شهرها به این صورت است که مثلا رای مردم منطقه قیطریه با رای منطقه شوش تهران متفاوت است.

*ولی اکثریت مردم شهر ری به آقای روحانی رای داده اند.

-توجیه ندارد که به این صورت رای داده اند. چون شهر ری همیشه مرکز اصول گراها بوده. این اتفاقات رخ داده است. شاید سیستم اجرایی خوب کار کرده است. حتما شهر ری فرماندار فعالی داشته است.

ما قرار نیست برای آقای روحانی کار کنیم یا فرماندار برای آقای روحانی کار کند یا کاری کند که آقای روحانی رای بیاورد ولی وقتی کار
می شود و آن تفکری که آن فرماندار را در آنجا نصب کرده است، مردم با او همسو می شوند.

*از لحاظ تحول فکری هم ممکن است اتفاقاتی رخ بدهد و صرفا بحث خدمات اجرایی دولت به مردم نباشد.

-بی تاثیر نیست ولی آیا شهر ری را واقعا اصلاح طلب می دانید؟ بافت کلی آن اصول گرایی است. اما چه اتفاقی افتاده که آقای روحانی رای بیشتری آورده است. من فکر می کنم سیستم اجرایی نقش موثری داشته است. یعنی نوع نصب فرمانداران و بخشداران موثر است.


*مطابق اطلاعات جدید که منتشر شده در 8 شهرستان استان خراسان شمالی فقط در شهرستان راز و جرگلان آقای روحانی رای بالاتری کسب کرده است. این رای بالاتر آقای روحانی به خاطر جمعیت اهل سنت است؟

-بله؛ به خاطر اهل تسنن است. حدود 70 درصد مردم این شهرستان از اهل تسنن هستند. البته این طور نیست که آقای روحانی رای مردم شیعه استان را نداشته باشد. در بخش غلامان شهرستان راز و جرگلان، تقریبا آرای آقای روحانی و آقای رئیسی به هم نزدیک بوده و فقط آقای رئیسی چند رای بیش تر داشته است.

*در شهرستان بجنورد آقای رئیسی 90 هزار رای یعنی 500 رای بیش از آقای روحانی، کسب کرده است.

-در بخش گرمخان شهرستان بجنورد آقای رئیسی رای بالاتری کسب کرده است و همچنین در دهستان گیفان که از توابع گرمخان است. بالاخره کار کرده اند و امکانات توزیع کرده اند. به همین دلیل رای بالاتری به دست آورده اند.  

آقای روحانی بعد از انتخابات گفتند که برخی گیوه ها را نکشیدند. منظور آقای روحانی این نبود که مثلا فرمانداران تقلب کنند بلکه همان کارهایی که دولت انجام داده است باید به خوبی به مردم معرفی می شد. به هر حال برخی نیروها که در دولت آقای روحانی و در زمان وزارت آقای رحمانی فضلی ارتقا گرفتند نیروهای دولت آقای احمدی نژاد هستند و حتی علاقه ای به معرفی کارهای دولت آقای روحانی نداشته اند.

*شما متولد استان خراسان شمالی هستید و احتمالا ارتباطات خودتان را با استان دارید. اطلاعات خاصی دارید درباره وضعیت انتخابات ریاست جمهوری در استان؟

-استاندار آقای قبلی در دولت آقای روحانی یعنی آقای پرویزی، همفکر اصلاح طلبان بود ولی مسائل قضیه را کوچک دیدند. استاندار دوم هم منصوب شده. استنباط و برداشت من این است که استاندار فعلی در عزل و نصب هایش دخیل نبود و احتمالا از تهران به او دستور داده اند.

من این استاندار را از سال های قبل می شناسم. هم آدم توانمندی است و هم آدم دلسوزی است و هم اصلاح طلب. اگر عزل و نصب ها به سرعت انجام می گرفت می توانست موثر باشد. اصولا خود تغییر کار را پیش می برد. تغییر باعث ایجاد تحولاتی در منطقه می شود. در استان خراسان شمالی به نحوی وضعیت قفل شد

*شما اعتقاد دارید که فرمانداران جدید در دولت آقای روحانی باید نصب می شدند و این فرمانداران با دل و جان برای مردم کار می کردند و دستاوردهای دولت را برای مردم توضیح می دادند؟

-بله. یک اعتقاد من این است. باید برای مردم توضیح می دادند تا مردم اینقدر ناامیدانه رای نمی دادند و تحت تاثیر دادن تبلیغاتی مثل پتو قرار نمی گرفتند. در خراسان شمالی بیش ترین فقر وجود دارد. همه اینها تاثیرگذار است.

استان خراسان شمال، استان تازه تاسیس است. در دوره هشت ساله دولت آقای احمدی نژاد، ما رشدی در این استان ندیدیم. فقط استاندار عوض کردند.
من فکر می کنم در دولت دوم آقای روحانی، تغییرات باید در استان و در سطح مدیران انجام بگیرد. مدیران بومی رشد پیدا کنند و ارتقا پیدا کنند. مدیرانی که بتوانند با دولت همفکری داشته باشند به کار گرفته شوند.

میزان مشارکت در استان خوب بوده است. با ارتباطاتی که با برخی فرمانداران داشتم مواردی از تقلب و تخلف وجود نداشته است. اگر هم بوده در حد تخلف تبلیغاتی  بوده و گفتن نکاتی بوده که نباید گفته می شده. مثل همان موضوع سند 2030 در روستاها.

مردم آگاهند. عقل جمعی شان اشتباه نمی کند. مردم، مردم فهیمی هستند. در کل کشور و نه تنها در استان خراسان شمالی. مردم، نظر و تصمیم خودشان را گرفته اند. میزان آرا باید آسیب شناسی شود که چرا اینقدر اختلاف وجود داشته است و این اختلاف به خاطر چه بوده است. حتی به صورت جزئی و نقطه به نقطه باید بررسی شود.

امیدوارم با این شرایط دولت آقای روحانی بتواند سمت و سوی خوبی به خودش بدهد. یک مقدار مردم نارضایتی داشتند. همان پروژه های ناتمام و وعده های غیر منطقی و غیر کارشناسی در دولت آقای احمدی نژاد، در مردم توقع ایجاد کرده است. پروژه های شروع شده در دولت آقای احمدی نژاد ناتمام ماند و بدهکاری ایجاد کرد. مسئولان دولت آقای روحانی نتوانستند این نکات را به خوبی برای مردم توضیح بدهند. قضیه این است. بحث تحریم و ارزان شدن قیمت نفت هم، روی بودجه کشور تاثیر داشته است.