از پناهگاه رضاخانی تا آرامگاه اخوت (+عکس)

از قدیم الایام سفر یکی از لذت بخش‌ترین سرگرمی‌های انسان محسوب می شود. در سفر با مکان ها، مناظر، فرهنگ های گوناگون و ناآشنا و زیبا رو به رو می‌شوید.

گروه ایرانگردی پرسیکا وابسته به شرکت خدمات مسافرتی و جهانگردی هفت سین گشت ایرانیان با داشتن راهنمايان متخصص و حرفه ای تور مجری برگزاری تورهای داخلی از جمله تور طبیعت گردی، تور ايرانگردی و تورهای گردشگری است که به تازگی فعالیت خود را آغاز کرده است.


در این گزارش همراه می شویم با گروه ایرانگردی پرسیکا و سفر به ناشناخته های راه آهن تهران شمال.

کاروانسرای گدوک در تهران و شهرستان فیروزکوه، واقع می‌باشد. این کاروانسرا به نام کاروانسرای گدیک، کاروانسرای شاه عباسی و پناهگاه رضاخانی نیز معروف است.

در زبان مازندرانی "گدوک" به معنی "برآمدگی برجسته" است. این کاروانسرا در گردنه کوهی معروف به گدوک واقع‌ شده و تاریخ ساخت آن مربوط به دوران حکومت شاه‌عباس صفوی است. این کاروانسرا از این جهت با اهمیت است که 3 رویداد تاریخی در آن اتفاق افتاده است.


روایت اول به دوره نادرشاه برمیگردد. نادرشاه افشار در لشگرکشی سال 1120 خورشیدی در گردنه گدوک مورد سوء قصد قرار گرفت که در آن ترور شاه از ناحیه دست زخمی و جان سالم به در می برد. در ماجرای این سوء قصد، نادرشاه پسر ارشدش رضاقلی میرزا را عامل این ترور می داند و دستور می دهد که چشمان پسرش را کور کنند.

روایت دوم مربوط به دوره قاجار است. محمدعلی شاه قاجار که پس از خلع سلطنت به روسیه پناهنده شده بود، مجددا از سمت روسیه با لشکری 6 هزار نفری وارد ایران می شود. در محل کنونی کاروانسرای گدوک جنگ سختی میان ششمین شاه قاجار و نیروهای مشروطه صورت گرفته که این در جنگ مشروطه خواهان پیروز میدان می شوند.

روایت سوم به ابتدای زندگی بنیان گذار سلسه پهلوی برمیگردد. رضاشاه پهلوی در روزهای اول زندگی، پدر را از دست می دهد، و مادر که نوش‌آفرین نام داشت از آلاشت به تهران مهاجرت می کند، در این سفر نوزاد 40 روزه که بعدها شاه ایران می شود به شدت بیمار شده و با رسیدن به گردنه و کاروانسرای گدوک، از شدت سرما مادر نوزاد را مرده تصور می کند. پس به علت سرمای شدید و عدم امکان دفن نوزاد در آن ساعات، او را در اصطبل قرار می دهند و رضا پهلوی با گرمای فضولات حیوانات به زندگی بر می گردد. به دلیل همین اتفاق است که به کاروانسرای گدوک، پناهگاه رضاخانی نیز گفته می شود.


درحال حاضر بخش بزرگی از کاروانسرا تخریب و بخشی دیگر هم به گاراژ ماشین‌های سنگین راهداری گدوک تبدیل شده است.

پس از عبور گردنه گدوک به شوراب می رسیم. روستاى شوراب یکی از زيباترين مناطق استان مازندران در سوادكوه قرار دارد. نام این روستا را به این جهت نامگذاری کردند که آب این روستا به دلیل املاح بالا بسیار شور است. در ابتدای روستا آبشاری به همین نام وجود دارد که به دلیل رنگ متفاوت این آبشار با محیط پیرامونش، زیبایی خاصی به این منطقه بخشیده است و آن را تبدیل به یکی دیگر از جاذبه های توریستی این منطقه تبدیل کرده است. آب این آبشار آشامیدنی نیست ولی خاصیت درمانی بسیاری دارد و اهالی منطقه برای درمان بیماری های پوستی از آب آن استفاده می کنند.


ورود به روستا را با منظره زیبای آبشار پشت سر می گذاریم، وارد روستا که می شویم با خانه های روستایی به سبک ایرانی و نیز بناهای قدیمی و بعضا مخروبه با معماری غربی رو به رو می شویم.


ساختمانی مخروبه که تقریبا جدا افتاده از دیگر بناها نظر هر بیننده ای را جلب می کند. در مورد این بنا و کاربرد آن 2 روایت وجود دارد. اولین این که این ساختمان، سالن سینمای روس ها بوده و برای کارگرانی که به همراه خانواده به ایران و این منطقه برای ساخت راه آهن آمده بودند ساخته شده است.

روایت دوم؛ اهالی روستا معتقدند که این ساختمان یک مرکز درمانی بوده و اطراف این بنا یک محوطه بزرگی بوده که اختصاص به زمین گلف و بازی کارگران بوده است.

کارخانه شستشوی شن و ماسه در این روستا که یادگاری از دوران ابتدایی ساخت راه آهن سراسری ایران است که به جای مانده است.


سه خط طلا




مهندسان ساخت راه آهن به دلایل فنی و مهندسی، خط را باید به گونه ای طراحی می کردند که از شیب بسیار بالا اجتناب می کرد پس تصمیم براین گرفته شد که مسیر را به شکل سه پله بر روی دامنه کوه اجرا کنند. از این رو به این سه خط راه آهن که بالای یکدیگر قرار دارند به اصطلاح " سه خط طلا " می گویند.

پل وِرِسک از بزرگ‌ترین پل‌های راه‌آهن سراسری ایران است که در ارتفاعات روستای وِرِسک در شهرستان سوادکوه در مازندران قرار دارد.


این پل که از شاهکارهای مهندسی زمان خود به حساب می‌آید در سال 1315 طی دو سال ساخته و افتتاح شد. پل وِرِسک که راه‌آهن سراسری تهران ـ شمال را به هم متصل می‌کند در ارتفاع 110 متری از ته دره و با وسایلی ابتدایی ساخته شد. پل وِرِسک توسط شرکت دانمارکی کامپساکس و با تضمین 70 ساله ساخته شده است.

درخصوص این پل و زمان افتتاح آن روایتی وجود دارد که ما نمیتوانیم درستی آن را تایید و یا رَد کنیم و فقط به ذکر این روایت بسنده می کنیم:

"رضاخان پس از آن که ساخت پل به پایان رسید برای افتتاح به سواد کوه آمد. او که از دیدن این شاهکار مهندسی شگفت زده شده بود برای آن که از استحکام پل اطمینان حاصل کند دستور داد تا سرمهندس اتریشی همراه با خانواده اش به زیر پل رفته و همان جا بمانند تا اولین قطار از روی پل عبور کند."

پل وِرِسک جزء مهمترین آثار فنی مهندسی راه آهن شمال ایران محسوب می‌شود که در مهرماه سال 1356 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. همچنین به دلیل نقش مهم این پل در جنگ جهانی دوم و پیروزی روس ها بر آلمانی ها به این پل، "پل پیروزی" نیز می گویند که در سال 1324 این نام به تصویب رسید.

تصویر منزل مهندس والتر اینگر اتریشی، یکی از مهندسان شاغل در ساخت پل تاریخی ورسک که در حین ساخت پل بر اثر بیماری درگذشت و در روستای ورسک به خاک سپرده شد.


در حال حاضر قطارهای مسافری مسیر تهران، ساری و گرگان از این پل تردد می کنند. امروزه پل وِرِسک علاوه بر اهمیت ویژه در صنعت حمل و نقل، از جاذبه‌های گردشگری شمال کشور محسوب می‌ شود.

تصویر سنگ نوشته زیر، یادبودی است از کشته شدن 5 کارگر پروژه خط راه آهن که در 26 خرداد سال 1305 یا 1310 که در اثر انفجار انبار باروت جان خود را از دست داده اند.



آرامگاه اخوت:

در 28 آبان سال 1311 این آرامگاه به یاد 60 کارگر مازنی و ترک کشته شده در تونل شماره 6 سوادکوه است که در اثر ریزش تونل جان خود را از دست دادند ساخته شد. امروز این بنای یادبود به دست فراموشی سپرده شده است. قسمتی از محوطه آرامگاه به دلیل احداث جاده کاملا از بین رفته است، قسمتی هایی دیگر محوطه و نیز دیوارها یا به مرور زمان و عوامل طبیعی و یا به دست انسان تخریب شده است.