علیرضا طاهری، مدیرعامل موسسه حمایت از آسیب‌دیدگان اجتماعی‌ـ سرای احسان گفت: اعتقاد داریم بیمار روان نباید در مراکز نگهداری، درمان شود، بلکه باید در دل جامعه و در دل خانواده، مراحل درمان و توانبخشی را طی کند.

وی با اشاره به حقوق شهروندی و آسیب‌های اجتماعی، درخصوص لایحه سلامت روان گفت: در بخش ارتقاء و پیشگیری در زمینه سلامت روان هیچ برنامه جدی در کشور وجود ندارد. در این راستا، میزان شیوع اختلالات روانی در کشور بالاست و تمامی برنامه‌ها نیز تقریبا در حوزه مداخله و درمان متمرکز شده‌اند. آموزش سلامت روان نه در آموزش‌های رسمی مدرسه و نه در آموزش‌های غیررسمی خانواده به افراد ارائه نمی‌شود. ازسویی دیگر، نحوه مقابله با استرس را نیز به فرزندان‌مان آموزش نمی‌دهیم، این درحالی است که در کشورهای پیشرفته، این مهارت‌ها آموزش داده می‌شوند و به همین دلیل است که آنها در سطح پیشگیری و ارتقای سلامت روان موفق عمل می‌کنند.

دکتر موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی، دیگر سخنران این نشست اظهار کرد: الزامات قانونی در لایحه سلامت روان تعریف نشده است. هرجا سلامت همه‌جانبه باشد، خروجی آن امنیت، آرامش و ارتقاء سلامت روان در جامعه خواهد بود. لایحه سلامت روان در سطح یک اطلاع رسانی، مراحل درمان، و توانبخشی نیاز به بازنگری دارد. براین اساس باید در بحث پیگیری و ارتقاء سطح یک تلاش شود تا جایگاه روانشناسان و جایگاه مددکاران مشخص‌تر شود.

البته جایگاه رسانه و جایگاه تعیین‌کنندگان در حوزه سلامت روان نیز باید مشخص شود. وی افزود: امروزه در جوامع برای کاهش آسیب‌های اجتماعی، سازمان آموزش و پرورش نقش موثر و مهمی ایفا می‌کند. البته آموزش پرورش مقتدر می‌تواند موثر و پررنگ باشد. در بحث توّلی‌گری، متولی باید به تناسب در لایحه سلامت روان مشخص شود و همه ظرفیت‌ها به‌کار گرفته شود. امروزه در کشورهای توسعه یافته فقط به سلامت جسم توجه ندارند، بلکه در راستای ارتقای کیفیت زندگی بهتر تلاش می‌شود.

دکتر سادات فضلی، رئیس گروه مراکز مراقبتی بیماران روانی بهزیستی کشور نیز گفت: بیماران مجهول الهویه و فاقد سرپرست موثر، یکی از چالش‌های بزرگ بر سر راه توانمندسازی و نیل به هدف بازگشت به خانواده می‌باشند. بیماران گاهی دارای خانواده هستند، ولی وضعیت آشفته خانواده به جهت وضعیت عاطفی و معیشتی سد ترخیص بیمار است. بیماران روانی مزمن به شدت نیازمند یک تیم درمانی متشکل از روانشناس، روانپزشک، مددکار و پزشک و کار درمان‌گر هستند. درواقع هیچ کدام به تنهایی نمی‌توانند به بیمار کمک کنند. خوشبختانه با درایت و پیگیری مسئولان سازمان بهزیستی، نظارت بر تیم‌های تخصصی شاغل در مراکز و عملکرد آنها در سطح کشور وجود دارد و به طور متناوب آموزش‌های علمی لازم به ناظرین و مراقبین مراکز برای ارتقاء سطح کیفی خدمات داده می‌شود.

فضلی همچنین افزود: این بیماران در مرحله مزمن به توانبخشی روانی، خانوادگی، اجتماعی درکنار حمایت‌های روانپزشکی نیاز دارند.

وی در ادامه گفت: در بحث مجهول الهویه‌ها سرای احسان بسیار فعال و بازوی توانمند سازمان می‌باشد. ازسوی دیگر، مبحث دارو و درمان این بیماران بسیار هزینه‌بر است و از چالش‌های دیگر است. این بحث در بهزیستی به شدت مورد توجه و گفتگو و پیگیری ازسوی ارگان‌های ذیربط می‌باشد. درعین حال، سن ابتلا به اختلالات روانی شدید درحال حاضر ۱۵ سال اعلام شده است که این مطلب در بازنگری دستورالعمل‌های عمومی و تخصصی سازمان بهزیستی لحاظ شده است.

رئیس گروه مراکز مراقبتی بیماران روانی بهزیستی کشور گفت: بیماران مزمن روانی سالمند و دارای معلولیت‌های جسمی و حرکتی نیز نیازمند تعریف بسته‌های توانبخشی و حمایتی هستند و مسئولان توانبخشی سازمان در کمیته و کارگروه‌های تخصصی و کارشناسی به‌دنبال شناسایی مشکلات این دسته و ارائه راهکار لازم و متناسب هستند.

وی در ادامه گفت: توجه به برنامه‌های خانواده محور وحفظ حریم بیماران و کوچک سازی بخش‌های نگهداری با رویکردهای علمی و نوین یک اتفاق بسیار زیبا و موثر است. جای بسی خوشحالی است که سرای احسان اقدام به کوچک سازی بخش‌های نگهداری با استفاده از کمک خیرین کرده است. این موضوع به بالا بردن کیفی خدمات کمک می‌کند. توجه به توسعه مراکز نیمه راهی برای بیماران با سطح بهبود بهتر، از دیگر مباحث قابل پیگیری در سازمان بهزیستی است.

وی گفت: توجه ما به بیمار روانی مزمن توجه به بحث توانمندسازی، ایجاد ارتباط با خانواده و اجتماع و برگشت به آنها و طراحی ساختار ایجاد زندگی مستقل و خودکفا می‌باشد. وی ضمن تشکر از سرای احسان به جهت بالابودن عملکرد کمی وکیفی، از این مرکز به عنوان مرکز بزرگی یاد کرد که دارای ۴۸۵ بیمار می‌باشد.

دکتر رمضانی نژاد، رییس مرکز نگهداری و توانمندسازی بیماران روان ـ سرای احسان به عنوان سخنران پایانی این نشست گفت: طرح پیمایش سلامت روان در سال ۹۰-۸۹ توسط دکتر آفرین رحیمی و گروه ایشان با همکاری دفتر سلامت روانی ـ اجتماعی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مرکز ملی مطالعات اعتیاد، مرکز تحقیقات روانپزشکی و روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران، مرکز تحقیقات بهداشت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران، انستیتو روانپزشکی ایران و دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران در سطح کشور اجرا شد.

وی افزود: یافته‌های این پیمایش از آن حکایت داشت که ۳۶ درصد افراد ۶۴-۱۵ ساله کشور در ۱۲ ماه منتهی به پیمایش، دچار یک یا چند اختلال روانپزشکی بودند. این آمار شیوع ۲۰ درصدی اختلالات روانی در مردان و ۲۶ درصدی در زنان را نشان می‌داد. این درحالی است که امروزه یک سوم (۳۲ درصد) از افراد بزرگسال جامعه (۱۵ تا ۶۴ سال)، به دلیل وجود مشکلات روان از جمله مشکلات روانپزشکی، زناشویی، مشاوره تحصیلی و ازدواج نیاز به مراجعه به متخصصان امر دارند.

تماشاخانه