عصر ایران ؛ حمید رضا مهاجر - "اقامت طولانی من در عریستان، در راستای اجرای مشاوره هایی درباره لبنان و پیرامون عربی اش بود." این آخرین توئیت سعد الحریری از ریاض، بود! پایتخت مملکتی که به قول رابرت فیسک، روزنامه نگار معروف بریتانیایی، در سایه ولیعهد جوان و عجول اش، آبستن تحولات بزرگی است.

با وجود اینکه حریری در این دو هفته تلاش کرد که افکار عمومی را قانع کند که او در اقامت اجباری نیست اما حتی وفاداران رئیس جریان المستقبل در بیروت و طرابلس نیز حاضر به باور این روایت از وی نبودند.

نخست وزیر مستعفی پس از دیدار با علی اکبر ولایتی، مشاور رهبری در امور بین الملل به ریاض فراخوانده شد. تصاویری که از لحظات ورود وی به فرودگاه ریاض در فضای اجتماعی منتشر شد نشان می داد که سعد بازداشت شده است!

حریری در یک اقدام بی سابقه در تاریخ روابط بین الملل، استعفای خویش را از ریاض و از طریق شبکه العربیه به اطلاع مردم لبنان رساند! با اظهار نظراتی چون: "شرایط امروز کشور، به واسطه دخالت های ایران و تهدیدات حزب الله، مشابه شرایط پیش از ترور رفیق حریری است"، "حزب الله شرایط سیاسی حاکم بر لبنان را به زور سلاح غیر قانونی خویش تحمیل کرده است"، "ایران به دخالت های ویران کننده خویش در کشورهای عربی ادامه می دهد" و "من تهدید به ترور شده ام!" که ادبیاتی کاملاً سعودی هستند.

یکی از دلایلی که باعث پیچیده تر شدن معمای استعفای حریری و اقامت اجباری وی در ریاض شد، موج بازداشت های گسترده ای بود که هم زمان با ورود نخست وزیر جوان روی داد.

محمد بن سلمان، ولیعهد جوان عربستان به بهانه مبارزه با فساد، دستور بازداشت ده ها تن از شاهزادگان سعودی نظیر متعب بن عبدالله، فرزند ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان و رئیس گارد ملی این کشور را صادر کرد.
شدت این "بگیر ببندها" تا اندازه ای بود که حتی محمد بن نایف بن عبدالعزیز، ولیعهد سابق پادشاه و از با نفوذ ترین شخصیت های سعودی در بازداشت خانگی قرار گرفت و کلیه اموالش مصادره شد!

روایتی وجود دارد که معتقد است که سعد حریری در انقلاب سفید شاهزاده های سعودی علیه ولیعهد مشارکت داشته است و یا حداقل از آن خبر داشته ولی آن را افشا نکرده است.

به گزارش برخی منابع غربی، سازمان اطلاعات مرکزی امریکا، محمد بن سلمان را در جریان این کودتا قرار می دهد و وی بازداشت های گسترده را آغاز می کند.

این منابع معتقدند که سعد حریری تحت فشار ولیعهد مجبور به استعفا شد تا پس از رفع مصونیت سیاسی به عنوان نخست وزیر لبنان، به عنوان یک شهروند سعودی تحت پیگرد قضایی قرار گیرد(حریری تابعیت سعودی هم دارد).

شخصی به نام "مجتهد" که معمولا توئیت های مهمی را از داخل خانواده پادشاهی منتشر می کنند در توئیتی اظهار داشت که ولیعهد، اموال سعد حریری را نیز بلوکه کرده است.

این روایت، زمانی بیشتر مورد توجه قرار گرفت که نام "بهاء حریری" برادر بزرگ سعد حریری به عنوان جایگزین وی به عنوان رهبر جریان المستقبل در محافل سیاسی اهل سنت لبنان مطرح گردید و گفته شد عربستان تمایل دارد که بهاء حریری این نقش را عهده دار گردد؛ طرحی که با واکنش شدید افراد با نفوذ خاندان حریری و جریان المستقبل مانند بهیه حریری و نهاد مشنوق مواجه شد.

بی تردید محمد بن سلمان، کارت قرمز سعد حریری را صادر کرده است اما چه ارتباطی میان استعفای سعد حریری و موضع گیری شدید عربستان علیه ایران و به ویژه حزب الله لبنان وجود دارد؟

در عربستان، سامر السبهان وزیر امور کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، تا آنجا پیش رفت که دولت لبنان را تهدید کرد که در صورت عدم خروج حزب الله از موسسات دولتی و پارلمان این کشور، حکومت کنونی لبنان، حکومت اعلان جنگ علیه عربستان سعودی است!
ولیعهد عربستان و اطرافیانش معتقدند که سعد حریری با حزب الله مماشات کرده است و حکومت وحدت ملی که حزب الله در آن مشارکت دارد، پوشش سیاسی لازم برای تقویت حزب الله را فراهم کرده است، چه اینکه در دیداری که بین سمیر جعجع، رهبر حزب قوات اللبنانیه و محمد بن سلمان برگزار شد، جعجع به ولیعهد درباره عدم توانایی حریری در متوقف کردن حزب الله، هشدار داده بود.

برخی معتقدند که دلیل افزایش تهدیدات عربستان علیه حزب الله به خاطر موشکی است که اخیر از خاک یمن، فرودگاه ریاض را هدف قرار داد. سعودی ها معتقدند که موشک ساخت ایران توسط نیروهای وابسته به حزب الله لبنان در یمن به سمت ریاض شلیک شده است.
البته تردیدی نیست حمله موشکی به فرودگاه ملک خالد برای ریاض بسیار آزار دهنده است اما واقعیت این است که سعودی ها قبل از هجوم موشکی به ریاض، مواضع خصمانه خویش علیه حزب الله لبنان را تشدید کرده اند. با این حال تحلیل هجوم موشکی، زمانی پیچیده تر می شود که بدانیم موشک "برکان 2"چند ساعت پس از استعفای حریری در فرودگاه ریاض به زمین نشسته است. آیا میان موشک حوثی ها و نتایج استعفای حریری ارتباطی وجود داشت یا خیر؟!

آخرین روایت از معمای استعفای سعد حریری، به طرحی اشاره می کند که به قول جان عزیز، مشاور سیاسی میشل عون، رئیس جمهور لبنان، یک توطئه بزرگ علیه لبنان بود.

وی از گفتگوهای میشل عون با برخی از پایتخت های عربی و غربی خبر داد که به وی هشدار می دادند که هر چه سریعتر نسبت به انحلال دولت لبنان و خروج جریان سیاسی وابسته به عون از حکومت وحدت ملی اقدام کند چرا که لبنان در آستانه تکرار شرایط مشابه سال 1982 قرار دارد؛ زمانی که اسراییل به بهانه سرکوب سازمان آزادیبخش فلسطین، به لبنان حمله کرد.

تفسیر این روایت این است که استعفای حریری نقطه شروع طرحی بود که در نهایت به فروپاشی حکومت وحدت ملی منجر می شد و به زعم سعودی ها، شرایط داخلی لبنان را برای هجوم اسراییل به حزب الله آماده می کرد. روایتی که اگر درست باشد باید گفت که با تدبیر میشل عون و رایزنی های نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان و جبران باسیل وزیر امورخارجه لبنان با پایتخت های عربی و غربی محقق نگردید.

نبیه بری بلافاصله پس از استعفای حریری از ژنرال سیسی خواست نسبت به روشن شدن وضعیت حریری اقدام کند. رئیس جمهور مصر از محمود عباس رئیس دولت خودگردان فلسطین می خواهد به ریاض سفر کند و شرایط را جویا شود.

آنچه که ابومازن در ریاض می شنود این است، انتظار ولیعهد عربستان از محمود عباس بود: اردوگاه های فلسطینی در لبنان را علیه حزب الله فعال کنید.

گفته می شود که ابومازن، پس از رسیدن به فرودگاه امان، عباس ابراهیم رئیس سازمان امنیت عمومی لبنان را در جریان این دیدار قرار می دهد و چند روز بعد نمایندگان گروه های فلسطینی در لبنان اعلام مي كنند كه در چارچوب قوانین داخلی نسبت به حفظ امنیت لبنان، پایبند هستند.

میشل عون، رئیس جمهور لبنان از جبران باسیل می خواهد تا پیام وی به ماکرون، رئیس جمهور فرانسه انتقال دهد. عون از ماکرون می خواهد تا تمام تلاش خود را برای بازگرداندن حریری و خانواده اش از ریاض به کار گیرد.
گفتگوی تلفنی رییس جمهور فرانسه با محمد بن سلمان نتیجه بخش نبود. ولیعهد به رئیس جمهور می گوید مشکلی با خروج حریری ندارد به شرط اینکه خانواده حریری در ریاض باقی بمانند!

حتی در دیدار کوتاهی که ماکرون با وساطت شیخ زاید در بازگشت از ابوظبی با ولیعهد عربستان انجام می دهد، کارساز نیست. پاسخی که ماکرون از وی می شنود که برای وی قانع کننده نبود: "پرونده حریری در موضوع مبارزه ولیعهد با فساد اقتصادی شاهزادگان، باز است!"

به گزارش منابع خبری آنچه باعث عصبانیت بیشتر ماکرون می شود برخورد امنیتی ماموران عربستانی با سفیر فرانسه در حین دیدار وی با حریری صورت می گیرد.

در همین حال، میشل عون تهدید می کند که اگر حریری به همراه خانواده اش از عربستان خارج نشود این موضوع را به مجامع بین المللی خواهد کشاند.

به نظر می رسد در ساعات پایانی روز چهارشنبه، آمریکایی ها به طور عملی وارد بحران پاریس-ریاض می شوند تا حریری و خانواده اش از ریاض خارج شوند و ثابت شود که محمد بن سلمان فقط حرف یک پایتخت را گوش می کند؛ واشنگتن!

امریکایی ها به طرفین گفته اند که این آنها هستند که حرف آخر را در لبنان پس از استعفای حریری خواهند زد.

سرانجام حریری توانست از ریاض خارج شود و به سمت فرانسه برود. گفته می شود قرار است پس از چند روز وی به بیروت گردد و استعفای خویش را بطور رسمی به میشل عون تقدیم کند.

اینکه روند تحولات لبنان به چه سمتی در جریان است را باید از سیاستمدار کهنه کار لبنانی شنید: نبیه بری معتقد است که شاید بحران استعفای حریری پایان یافته باشد اما بحران سیاسی تازه شروع شده است. قطعا عربستان آرام نخواهد نشست و تمام تلاش خود را برای برهم زدن ثبات سیاسی لبنان به کار خواهد بست. در باور ولیعهد جوان، آشفتگی سیاسی در لبنان به معنای زمینه سازی هجوم اسراییل به حزب الله است.

فراموش نکنیم که هر چند استعفای حریری در تل آویو با استقبال گرم نتانیاهو مواجه شد ولی حتی با وجود نزدیکی بی سابقه عربستان و اسراییل و حمایت عربستان از هجوم نظامی به لبنان، در اسراییل، این ارتش است که زمان جنگ حتمی با حزب الله را تعیین می کند نه نتانیاهو و نه محمد بن سلمان.

بیشتر بخوانید:

سعدحریری: طی 2 روز آینده به کشورم بر می‌گردم

سعد حریری: ولایتی تهدیدم نکرد/ ملک سلمان مرا مثل پسرش می داند/ به زودی به لبنان بر می‏‎گردم

روزنامه فرانسوی: بازداشت حریری با فساد مالی شاهزادگان سعودی مرتبط است

آسوشیتدپرس: لحظات عجیب در مصاحبه حریری/ از مرد پشت اتاق تا بغض فروخورده

موگرینی: به حمایت از حریری ادامه می‌دهیم

نماینده عربستان در سازمان ملل: حریری در حصر نیست/ من مسؤول کمد او نیستم که بدانم چرا سه روز فقط یک کت و شلوار پوشیده

ولایتی: مذاکراتم با حریری تند و خشن نبود/ به آقای حریری گفتم به سعودی ها بگویید از جنایات در یمن دست بردارند

نیویورک پست: آمریکا دائما در حال عقب‌نشینی و تهران در حال پیش‌روی است/ گناه حریری این بود که نتوانست از «نفوذ ایران» جلوگیری کند

وزیر خارجه لبنان: احتمالا حریری در روز استقلال برگردد/ آنچه رخ داده برخلاف قوانین بین‌المللی است

عربستان سفیر خود را از آلمان فراخواند

میشل عون: حریری در عربستان بازداشت شده/ توجیهی برای عدم بازگشت وجود ندارد