عصر ایران؛ هیرش سعیدیان - «تاکسی آمریکایی نابود باید گردد» این شعار برخی از رانندگان عموماً مسن آژانس های سنتی در جلوی مجلس شورای اسلامی بود که چندی پیش نا امیدانه علیه آنچه که آن را «قاتل نانشان» می دانستند شعار سر می دادند و امید داشتند که با انحلال اسنپ و تپسی روزهای خوب گذشته باز گردد.

در گوشه ای دیگر قاسم جهرودی مدیر عامل تازه جلوس یافته ای شرکت سایپا به دنبال افزایش مخالفت های افکار عمومی و انتقادات رسانه ای، تصمیم شرکت را برای گران کردن 14 میلیون تومانی یکی از تولیدات سایپا به نام سراتو لغو کرد.

در مجلس شورای اسلامی وزیر نفت پشت تریبون قرار گرفت و مایوسانه تلاش می کرد تا حسینعلی حاجی دلیگانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه را قانع کند طرح برندینگ در حوزه سوخت در راستای منافع ملی این کشور است.

این سه اتفاق به طرز غریبی با یکدیگر پیوند دارند؛ آنها قطعات کوچک از یک عکس بزرگ هستند به نام واقعیت اقتصاد ایران.

آنها که شانس مسافرت اروپایی را یافته اند می گویند پمپ بنزین هایشان بسیار تمیز هستند. جایگاهها برای جذب مشتری بیشتر در رقابت هستند. خدمات متعددی ارائه می دهند و نیروهایش نیز مانند یک گارسون آموزش دیده مودب هستند.

آنچه باعث تفاوت در عرضه خدمات در جایگاههای عرضه سوخت میان کشور ما و یک پمپ بنزین متعلق به «شل» در کشور فرانسه می شود تفاوت فرهنگی ما نیست بلکه کاربری صحیح اهرم های مالی است .علی رغم آنکه بیش از 3500 جایگاه عرضه سوخت در کشور ما وجود دارد تعداد آنها به ویژه در کلانشهرها کافی نیست.

آنها که اهل فن هستند می دانند که تنها مشکل پمپ بنزین های ما برخورد نه چندان خوشایند برخی کارکنان آن و خدمات ضعیف نیست. دست بردن در کیفیت بنزین و مخلوط کردن مایعات با آن به قصد کسب سود بیشتر توسط برخی جایگاهها، موردی نیست که واحد بازرسی شرکت ملی پخش تا کنون برای آن پرونده ای تشکیل نداده باشد.

در تهران میانگین رسیدن به یک پمپ بنزین 25 دقیقه است در حالی که میانگین جهانی 5 دقیقه است. نکته جالب آن که دولت برای ترغیب جایگاه داران به ارائه خدمات با کیفیت تر، طرح طبقه بندی را اجرا کرد که در آن جایگاهها درجه بندی می شوند.

هم اکنون حدود 2000 جایگاه ممتاز در کشور وجود دارد که تشخیص تمایز آنها با جایگاههای عادی برای هر کسی مقدور نیست. جالب آنکه این جایگاههای به اصطلاح ممتاز سالانه میلیونها تومان بابت «خدمات ممتازشان» از دولت سوبسید دریافت می کنند.هر پمپ بنزین برای آنکه تنها چراغش روشن باشد، حتی اگر یک لیتر بنزین نیز نفروشد 7 میلیون تومان یارانه از دولت می گیرد.

در طرح برند سازی شرکت های حقوقی تشکیل می شوند و جایگاههای سوخت مختارند تا با هر یک از آنها قرارداد ببندند و اگر مایل نبودند دوباره به قرارداد دولتی خود باز گردند. برندهای عرضه سوخت می توانند از یک نفر نیروی انسانی ( مثلاً تعمیر کار ) برای تمام پمپ بنزین ها استفاده کنند و هزینه های خود را کاهش دهند. برای مشتریان خود کارت وفاداری صادر کنند و با ارائه خدمات با کیفیت آنها را ترغیب کنند به مشتری ثابت آنها بدل شوند. در بسیاری کشورها تنها 35 درصد از درآمد یک پمپ بنزین از عرضه سوخت است و مابقی درآمد از خدمات تامین می شود.

شهروندان ایرانی نیز استحقاق آن را دارند تا هنگام بنزین زدن با یک لبخند ساده مورد استقبال قرار بگیرند و بر شیشه ماشین آنها دستمالی کشیده شود! تمام اینها و احیاء حقوق مصرف کننده در صورت پدید آمدن فضای رقابتی پدید خواهد آمد؛ همان چیزی که فرهنگ بازاری تجارت در کشور ما به شدت از آن بیزار است.

در اصفهان در نقاطی که پمپ بنزینی در آن نبود برای راحتی مردم، نازل های انفرادی قرار داده شد. بسیاری از جایگاه داران فغانی سر دادند که صدایش تا پایتخت رسید، جنجالی بزرگ به پا شد که دولت می خواهد « نانمان را آجر کند».

علی رغم تاکیدات مکرر مقامات وزارت نفت بر این نکته که حقوق جایگاه داران محفوظ خواهد ماند و شرکت ملی پخش از شرکت های صاحب برند وثیقه سنگین دریافت خواهد کرد تا ضامنی باشد بر تضمین درآمد آنها اما بسیاری از آنها زیر بار نمی روند. یارانه ماهانه و وضع موجود را بر قرار گرفتن در فضای رقابت ترجیع می دهند. تلخ تر اما بازتاب این تقابل منافع در مجلس بود.

مرد دنیا دیده نفتی ایران، پشت میکرفون مجلس قرار گرفت تا نماینده برخوار و میمه به او بگوید که توضیحاتش در رابطه با طرح برند سازی سوخت قانع کننده نیست!

در جریان تقابل تاکسی های آنلاین و آژانس های سنتی با بسیاری افراد از جمله مدیر عامل اسنپ و ریاست اتحادیه اتومبیل های توریستی به عنوان دو طرف دعوا مصاحبه کردم. در این زمینه باید گفت اگر دفاع افکار عمومی نبود اکنون اسنپی وجود نداشت.

آنچه سایپا را مجبور کرد تا در گران کردن یکی از محصولاتش عقب نشینی کند واکنش شدید رسانه ها و افکار عمومی بود. آنچه باعث شد تا طرح برند سازی در حوزه سوخت بر عکس دو مورد اول با چالش مواجه شود پیچیده بودن موضوع برای مردم و عدم توجیه رسانه ها و افکار عمومی در مورد این قضیه بود.

هیچ روش خلق الساعه و یک شبه ای برای اصلاح ساختارهای اقتصادی وجود ندارد. هیچ قهرمانی وجود ندارد. قهرمان ما و شمایید که باید برای هر آجر از منافع عمومی به صورت روزانه بجنگیپم.

لازم است تا وقت بگذاریم و مسائل روزانه ای اقتصادی کشورمان را در حد فهم حداقلی درک کنیم . این بار که برای بنزین زدن به پمپ بنزین مراجعه کردیم به یاد داشته باشیم که آن محیط خاک آلود، آن برخورد سرد، آن بنزین کم کیفیت، آن خدمات ضعیف حق ما نیست. آنها برای بهترین خدمات ماهانه از دولت یارانه می گیرند.

هر صنفی باید از سوی مردم مجبور شود برای خدمات رسانی بهتر به این مردم با همکارانش رقابت کند. باید مجبورشان کنیم، ما مردم .