حقوق شهروندی از آن دسته از مباحث گسترده ای است که در همه حوزه ها از جمله فناوری اطلاعات و ارتباطات قابل پیگیری است؛ کودکان هم یکی از اقشار شهروندان هستند که حفظ حقوق آنها در فضای مجازی برای جلوگیری از سوءاستفاده از آنها ضروری به نظر می رسد.

به گزارش ایسنا، گسترش فضای مجازی باعث شده تا روز به روز اقشار بیشتری از شهروندان با آن درگیر شوند. اگر شبکه اینترنت زمانی تنها در اختیار ارتش آمریکا بود و بعدتر بیشتر در فضای علمی و دانشگاهی مورد استفاده قرار می گرفت اما امروزه در همه حوزه‌های تفریحی، تجاری، مالی، مهندسی و حتی اجتماعی هم وارد شده است. جنبه اجتماعی_ارتباطی و یا تفریحی اینترنت که حالا بسیار برجسته هم شده و از طریق اپلیکیشن‌های پیام رسان زمینه گسترش ارتباطات اجتماعی در فضای مجازی را فراهم کرده است؛ علاوه بر ویژگی‌های مثبتی که با خود داشته است باعث ایجاد مخاطراتی برای همه اقشار شهروندان مخصوصا کودکان و نوجوانان هم شده است.

کودکان یکی از آسیب‌پذیرترین اقشار شهروندان در مقابل آسیب های اینترنت هستند. آسیب هایی مانند آزارهای جنسی در فضای مجازی و یا حتی اساسا آگاهی زودتر از سن بلوغ نسبت به برخی از مسائل مربوط به بزرگسالان می تواند باعث بلوغ زودرس و حتی آسیب‌های روانی جدی در سال های بزرگسالی شود. اینجاست که لازم است تا علاوه بر والدین، دولت‌ها هم وارد کار شوند و با ایجاد برخی بسترهای اختصاصی برای استفاده کودکان از اینترنت زمینه کاهش صدمه‌پذیری این قشر آسیب پذیرتر جامعه را فراهم کنند.

احقاق حقوق کودکان در راستای حقوق شهروندی

حسن روحانی، رئیس دولت دوازدهم، در این باره گفته است که اخلاق برای ما مهم است؛ اینترنت کودکان و آینده جوانان و حراست از آن، فرهنگ، ایمان و آینده جوانان برای ما مهم است و تا روزی که حیات داشته باشم و رییس جمهور باشم از حق مردم حراست میکنم و نخواهم گذاشت حقوق مردم تضییع شود.

همچنین محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ اعلام کرده که یکی از طرح‌هایی که برای کاهش آفات فضای مجازی در دستور کار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار دارد، طرح اینترنت کودکان است.

او همچنین با بیان اینکه ارتباطات و فناوری اطلاعات ابزار موثر و اجتناب‌ناپذیری برای نیل به اهداف مندرج در منشور حقوق شهروندی است، گفت: از جمله این موارد گردش آزاد اطلاعات، شفاف‌سازی نظام اداری و برخورداری از عدالت اجتماعی است. همچنین علاوه بر این موارد صیانت از حریم خانواده در فضای مجازی، حفظ حریم خصوصی کارمندان، اعتماد عمومی، شایسته سالاری و پرهیز از تبعیض جنسیتی در بکارگیری مدیران همواره سرلوحه وظایف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بر اساس منشور حقوق شهروندی بوده است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تصریح کرد: طرح اینترنت کودکان برای کاهش آفات فضای مجازی و همچنین نرم‌افزار موبایل‌محور دولت همراه از برنامه‌هایی است که در آینده در دستور کار این وزارتخانه قرار دارد. گروهی از حقوقدانان و صاحب‌نظران مامور شده‌اند اقدامات لازم به این کسب و کارها را فراهم کنند.

پیش‌نویس سند حمایتی توسعه خدمات فضای مجازی کودک و نوجوان

پیش از این نیز آذری جهرمی در راستای فعالیت‌های وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات در توسعه خدمات فضای مجازی مناسب کودکان و نوجوانان، همزمان با روز دانش‌آموز، دستور انتشار «پیش‌نویس سند حمایتی و برنامه اقدام توسعه خدمات فضای مجازی کودک و نوجوان» را صادر کرد.

این سند در چهار هدف کلان آموزش، فرهنگ‌سازی و ترویج فضای مجازی حوزه کودک، فراهم‌سازی زیرساخت‌های ارتباطی محتوایی و اعتمادی، توسعه بازار و مقاوم‌سازی کسب‌وکارها و مدیریت و راهبری برنامه اقدام تدوین شده و شامل ۴۰ اقدام اولویت نخست، ذیل هریک از این اهداف است.

در پیش‌نویس «سند حمایتی و برنامه اقدام توسعه خدمات فضای مجازی کودک و نوجوان»، ضمن بررسی چالش‌های فضای مجازی کودک و نوجوان و با اشاره به اسناد بالادستی و الزامات قانونی در حمایت و حفاظت از این قشر جامعه، از سه منظر فرهنگی، اقتصادی و حقوق شهروندی به تبیین ابعاد مختلف در موضوع پرداخته و سپس به نقش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در حمایت از توسعه زیرساخت‌ها و تنظیم قوانین، به منظور حفظ منافع کاربران و ارائه‌دهندگان خدمات و فعالان این حوزه و همچنین توجه به ترویج و فرهنگ‌سازی در مجامع بین‌المللی اشاره دارد.

در این سند، با در نظر گرفتن اصول حاکم بر زیست بوم خدمات فضای مجازی که تمرکز بر پاسخگویی زیست بوم به تمام نیازهای ارتباطی و محتوایی مخاطبان اصلی (کودکان و نوجوانان) دارد، تسهیل و تأمین زیرساخت‌های اعتماد و حمایت متوازن از تمام تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان خدمات را به‌عنوان اصول حاکم بر زیست‌بوم فرض کرده است و با ترسیم چشم‌انداز سند، تاکید بر توسعه فضای مجازی کودک و نوجوان متناسب با هویت اسلامی - ایرانی سهم مناسبی در اقتصاد بخش و افزایش تولید محتوا و خدمات مناسب کودک و نوجوان در این فضا دارد.

طرح پلیس فتا برای حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی

همزمان در 24 آذرماه امسال سرپرست مرکز مبارزه با جرائم ملی سازمان‌یافته پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) نیز جزییات طرح پلیس فتا برای حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی را تشریح کرد. او با تشریح جزئیات طرح "کوا" که درباره حضور کودکان در فضای مجازی است، گفت: والدین همانطور که در فضای واقعی مراقب فرزند خود هستند در فضای مجازی هم باید مراقب باشند و از نرم افزارهای کنترل کودک استفاده کنند.

سرهنگ نوروزی، همچنین با اشاره به اینکه طرح کوا (کودک و اینترنت) از شهریور سال 95 با همکاری آموزش و پرورش، پلیس فتا و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات آغاز شده و قرار است 270 هزار نفر از دانش آموزان تحت آموزش قرار گیرند گفت: در این طرح تاکنون 500 کارگاه آموزشی برای دانش‌آموزان برگزار شده است و تا پایان سال 96 قرار است تعداد کارگاه‌های آموزشی به 900 کارگاه برسد.

او با اشاره به اینکه پلیس فتا در سال گذشته 610 هزار نفر ساعت، کلاس همگانی برای همه طیف‌ها برگزار کرد، افزود: از ابتدای سال 96 تاکنون 510 هزار نفر-ساعت کلاس در خصوص شناخت مخاطرات و راه‌های پیشگیری از آن برگزار شده است. فاز دوم طرح کوا از سال آینده آغاز می‌شود که در آن والدین و مربیان هم تحت آموزش قرار می‌گیرند. والدین باید نظارت همراهانه و دوستانه داشته باشند و در فضای مجازی همراه فرزند خود باشند.

از چه زمانی موبایل و تبلت را به فرزندمان معرفی کنیم؟

اما اینکه از چه سنی والدیم می توانند کودک خود را با وسایل الکترونیکی هوشمند آشنا کنند و آشنایی با این وسایل چه مزایا و یا آسیب هایی می تواند برای فرزندان آنها داشته باشد را ایسنا در گزارشی به آن پرداخته است. امروزه از زمانی که کودکان کم سن و سال می‌توانند وسیله‌ای را در دست خود بگیرند، امکان دسترسی آنها به انواع مختلف ابزارک‌های دیجیتال به ویژه تلفن‌ همراه هوشمند، رایانه و تبلت نیز فراهم می‌شود. بر همین اساس، هنگامی که آثار انگشت فرزندتان بیش از خود شما روی نمایشگر تبلت مشاهده می‌شود، ممکن است زمان خرید دستگاه قابل حمل بی‌سیم برای وی فرا رسیده باشد.

تلفن همراه هوشمند دستگاهی پیشرفته و قدرتمند مجهز به سیستم عامل محسوب شده که امکاناتی مانند مکالمه، ارسال پیامک و ایمیل، جستجو در اینترنت و تماشای ویدئو و عکس را برای کاربر خود فراهم می‌کند. تبلت‌ها نیز تقریبا توانایی انجام هر آنچه که با لپ‌تاپ صورت می‌گیرد را در قالبی کوچک‌تر و قابل حمل‌تر با استفاده از نمایشگرهای لمسی خود فراهم می‌کنند. در نتیجه اگر قصد دارید تا مسئولیت یکی از این فناوری‌های محبوب را به فرزند خود بسپارید، می‌توانید نکاتی را که در ادامه این مطلب پایگاه اطلاع رسانی پلیس فتا به آنها اشاره کرده است را مد نظر قرار دهید.

برای کودکانی که در سن مدرسه قرار دارند، یک تلفن همراه هوشمند یا تبلت می تواند لایه‌های یادگیری بیشتری را در اختیار آنها قرار دهد. این لایه‌ها در بسیاری موارد فراتر از کلاس‌های سنتی یا کتاب هستند. این قبیل ابزارک‌های دیجیتال محبوب فرصت‌های بسیاری را برای دانش آموزان به منظور دسترسی به محتوا و تعامل با برنامه‌های درسی فراهم می‌کنند. در حقیقت، تلفن همراه هوشمند و یا تبلت دانش آموزان را به دنیایی ماورای دیوارهای آجری کلاس متصل کرده و امکان دسترسی به حجم عظیمی از اطلاعات را فراهم می‌کنند.

مسنجر کیدز ؛ پیام‌رسانی برای کودکان

در سایر نقاط دنیا نیز بحث اینترنت و کودکان موزد توجه قرار گرفته است به طوریکه شبکه اجتماعی فیس بوک، پیام‌رسانی را تحت عنوان "مسنجر کیدز" ارائه کرده تا کودکان تحت نظارت والدین خود بتوانند با دوستان خود در ارتباط باشند.

به گزارش ایسنا، به نقل از وب سایت the verge، از سال 1998 میلادی که استفاده از اینترنت برای عموم مردم همگانی شد، کاربران بسیاری از اطلاعات نادرستی که در فضای باز اینترنت ممکن است در دسترس کودکان قرار بگیرد، ابراز نگرانی کردند. بنابراین کنگره آمریکا لایحه و قانونی را تصویب کرد که کودکان زیر 13 سال و بدون نظارت و اجازه والدین خود، مجاز به استفاده از اینترنت نباشند.

تماشاخانه