همایش بازرگان و انقلاب/ از «مستی» نقشه راه تا «خماری» آن

عصر ایران- همایش "بازرگان و انقلاب اسلامی" روز دوشنبه ۱۶بهمن ۱۳۹۶ برگزار شد. برگزارکننده این همایش ۶ساعته انجمن مردم نهاد «اندیشه و قلم» و مناسبت آن سی و نهمین سالگرد صدور حکم نخست‌وزیری مهندس مهندس مهدی بازرگان برای تشکیل دولت موقت و آغاز چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود.

مهمترین محورهای سخنرانان این همایش که اجرای آن را مهرداد خدیر، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی و تاریخی، برعهده داشت؛ از این قرار است:

محمد توسلی، اولین شهردار پس از انقلاب و دبیرکل کنونی نهضت آزادی ایران 
-بازرگان بر «جمهوری دموکراتیک اسلامی»اصرار داشت؛ چون در اساسنامه شورای انقلاب که دکتر بهشتی تهیه کرده بود هم این تعبیر آمده است.

یعقوب توکلی، مدیر گروه انقلاب دانشگاه معارف قم 

-در هیچ یک از اسناد انقلاب، عبارت جمهوری دموکراتیک اسلامی نیامده و برای اولین بار مهندس بازرگان به کار برد و امام هم واکنش نشان داد و گفت: "جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم نه یک کلمه زیاد".

-حاتم قادری، استاد دانشگاه تربیت مدرس 

-بازرگان به غرب «آری گو» بود و دنیا را تقسیم نمی کرد و از این نظر نگاه او توحیدی بود نه مانوی تا به خیر و شر و خوب و بد تقسیم کند و از این حیث شایسته احترام است. او در اواخر عمر به این نتیجه رسید که هیچ نقشه راهی وجود ندارد و به خاطر همین عنوان سخنرانی را «اندر مستی و خماری نقشه راه» قرار دادم چون معتقدم بازرگان از مستی یافتن یا ترسیم نقشه راه به درآمد.

ابوالفضل بازرگان، برادرزاده و نماینده نخست‌وزیر دولت موقت در برخی هیات های اجرایی 

-استعفای بازرگان به خاطر اشغال سفارت آمریکا نبود. اما آن اتفاق او را در اعلام کناره گیری مصمم تر کرد و در واقع از اردیبهشت ۱۳۵۸ به این نتیجه رسیده بود. البته قرار بود هاشمی‌رفسنجانی و دکتر بهشتی نخست‌وزیر را منصرف کنند؛ اما وقتی خبر ساعت ۱۴رادیو استعفا را اعلام کرد، دانستند کار از کار گذشته است.

عباس سلیمی نمین، مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران

-مردم فهمیدند با اندیشه نهضت آزادی نمی توان تغییر ایجاد کرد. بازرگان می خواست به شریف امامی قناعت کند و امام را فریب دهد؛ اما امام به کمتر از رفتن شاه رضایت نمی داد. امام بازرگان را انتخاب نکرد. پیشنهاد شورای انقلاب را پذیرفت و این با اعلام اشتباه بودن انتصاب او مغایرت ندارد. ممکن است کسی را به لحاظ شخصی قبول داشته باشیم و از نظر راهبردی نه و رابطه امام با بازرگان این گونه بود.

مقصود فراستخواه، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی 

-بازرگان هیچگاه از زیر بار مسئولیت خود در انقلاب شانه خالی نکرد. مشکلات ما ناشی از عاملان و فاعلان است. ما به کنش عاقلانه و عقلانی کردن تصمیم ها نیاز داریم.

مهدی معتمدی مهر، فعال سیاسی و پژوهشگر 

-برخلاف تصور برخی، بازرگان در اواخر عمر و در سخنرانی بعثت و خدا نظر خود را تغییر نداد. او نگفت بعثت برنامه پیامبران است گفت برنامه خداست و پیامبران برنامه‌های خود را هم داشتند اما اگر برخی حکومت تشکیل دادند، مطابق عرف و بر پایه مشورت بود و نمی توان به آنها حکومت دینی گفت.

محمد جواد مظفر رییس دبیرخانه شورای انقلاب در سال ۱۳۵۸

-ما جوانان انقلابی از قانونمندی دنیا غافل بودیم و می پنداشتیم با یک کاسه ماست می توان یک دریا دوغ درست کرد و کل دنیا را تغییر داد. مهندس بازرگان اما قانونمندی دنیا را باور داشت و می گفت خیلی از کارها از ما برنمی آید.

بیشتر بخوانید:

چرا بازرگان بازی را به رقیب واگذار کرد؟

تماشاخانه

نقطه عطف تاریخی در ۷۰۰۰ سال پیش / کشف راز سنگ‌های افراشته کارناک در برتانی فرانسه (فیلم)

گل به خودی پوتین / حمله به یک سد روسی با این خیال که تصور می‌شد اوکراینی است (فیلم)

فیلم های دیگر