٨٠ سال با کتابخانه ملی

روزنامه شرق نوشت: هشتاد سال از تأسيس كتابخانه ملي ايران مي‌گذرد. حواليِ دهه ١٢٤٠ مدرسه دارالفنون در تهران شكل گرفت و چندين سال بعد، در ١٢٨٠ كتابخانه‌اي به‌ سبك اروپايي در آنجا پا گرفت و مبنايي شد براي دستگاه عريض و طويلي كه كتابخانه ملي ايران نام گرفت و دست‌كم در غربِ آسيا مجموعه‌اي است منحصربه‌فرد. به‌ مناسبت هشتادمين سالگرد تأسيس كتابخانه ملي، روز گذشته، شنبه پنجم اسفند، آیین افتتاح نمایشگاه «هشتاد سال با کتابخانه ملی» و نشست خبری برنامه‌های هشتادمین سالگرد با حضور اشرف بروجردي، رئیس اسناد و کتابخانه ملی ایران، برپا شد.

او در اين مراسم با اشاره به سابقه هشتادساله كتابخانه ملي، اين گنجينه را فرصتي استثنائی برای اهالی فرهنگ خواند. «این مجموعه منابع غنی و مکتوباتی را که صاحبان اندیشه این مرزوبوم از خود به‌ یادگار گذاشته‌اند، پاسداری می‌کند؛ به‌علاوه فرصتی را برای علاقه‌مندان فراهم آورده تا بتوانند از منابع این مجموعه در راستای تبادل اندیشه‌ استفاده کنند».

بروجردی با بیان اینکه کتابخانه ملی مرجعی برای تمام اندیشمندان است، گفت: «با وجود این خصیصه در کتابخانه ملی بر ما لازم است تا همواره در راستای ارتقای این مجموعه تلاش كنيم». او اين نكوداشت را فرصتي خواند براي دولت دوازدهم تا بتواند بخشی از اقدامات فرهنگی خود را در قالب این مراسم در معرض عموم جامعه و قضاوت اندیشمندان قرار دهد؛ زيرا به عقیده او تلاش دولت یازدهم و دوازدهم در این مدت همواره اين بوده که اهمیت این حوزه را به مردم بشناساند.

بروجردي درباره اقدامات انجام‌شده در زمینه جلوگیری از سرقت آثار و کتب خطی نيز گفت: «دولت تدبیر و امید با اختصاص ٢٠ میلیارد اعتبار برای خرید کتب، جلوگیری از سرقت آنها و بازگردانی این آثار به مخازن کتابخانه و برخورداري اندیشمندان از این منابع اقدامی بود که تا امروز بی‌سابقه بوده است». علاوه‌ بر تلاش‌هایی که در حوزه زیرساختی کتابخانه ملی و مرکز آرشیو ملی ایران انجام شده است، بروجردي به ایمن‌سازی و ارائه فضای امن برای حفظ و نگهداری آثار و اسناد نيز اشاره كرد و اينكه در اين دوره به‌ دنبال به‌روزسازی امكانات و ساختارها هستند. «یکی از کارهایی که درصدد انجام آن هستیم، رونمایی از سایت و اپلیکیشنی است که به‌تازگی در کتابخانه ملی راه‌اندازی شده و همچنین فهرست‌نویسی تمام منابع فارسی که در ایران و جهان وجود دارد تا تمام منابع که به ‌دست نویسندگان ایرانی در هر‌ کجای دنیا نوشته شده، گردآوری و فهرست کنیم؛ اما ورود به این عرصه مستلزم عزم و اراده ملی و حرکت صاحبان‌ اندیشه است».

در اين نكوداشت، جشنی برگزار خواهد شد که سفیران کشورها و مقامات ارشد كشور در آن حضور خواهند داشت و همچنین برای نخستين‌بار رئیس‌ ایفلا، خانم گلوریا پرز سالمرون، به ایران خواهند آمد که به‌ گفته بروجردي حضور ايشان فرصتی برای کتابداران و علاقه‌مندان به حوزه کتاب و کتابداری خواهد بود. او درباره دانشنامه ایران‌زمین نيز گفت: «این دانش‌نامه با مشارکت وزارت فرهنگ و ارتباطات صورت گرفته و همه منابع موجود و مرتبط با حوزه کتابداری در این دانش‌نامه فهرست شده و در روز چهارشنبه هفته جاری از آن رونمایی خواهد شد».

به‌ گفته بروجردی، امروز هزارمین نفر تاریخ شفاهی خود را به کتابخانه ملی ارائه کرد و بناست در بزرگداشت هشتادسالگی کتابخانه ملی از افرادی که اسنادی را به این مجموعه داده‌اند، در مراسمی قدردانی شود و ابراز امیدواری کرد كه این موضوع به یک فرهنگ تبدیل شود و افرادی که کتاب یا سندی در اختیار دارند، آنها را به کتابخانه ملی تحویل دهند؛ زیرا آن میراث متعلق به همه مردم است. دیجیتال‌کردن منابع کتابخانه از ديگر برنامه‌هاي در دست اقدامِ كتابخانه ملي است و نيز تلاش در راستای ثبت جهاني آثار منحصربه‌فرد ایران كه در این راستا کارگروه‌هایی شکل گرفته تا منابع را بر‌اساس استانداردهای یونسکو برای ثبت جهانی ارائه کنند.

او گفت: مهم‌ترین برنامه‌ای که برای ساختمان قدیمِ كتابخانه ملي در نظر گرفته شده، انتقال بخشی از اسناد و کتاب‌های مرجع به آن برای دسترسی مردم به آن است.

او همچنین گفت: افرادی که اسناد و کتب خطی و ارزشمند در اختیار دارند، در‌صورتی‌که تمایل به فروش داشته باشند، کتابخانه آنها را خریداری می‌کند و از افرادی هم که تمایل به اهدای این اسناد دارند، به روش‌های مختلف تقدیر و تجلیل می‌شود؛ زیرا دستیابی به این اسناد که میراث فرهنگی کشور به شمار می‌روند، بسیار دشوار است. معاون پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانه ملی در ادامه این نشست گفت: یکی از وظایف کتابخانه ملی، حفظ میراث مکتوب است؛ از‌این‌رو طرح حافظه دیجیتال در دست اقدام است؛ طرحی که در آن قرار است اطلاعات واسپاری،‌ پردازش و اطلاع‌رسانی شود. فریبرز خسروی با بیان اینکه از ابتدای فعالیت کتابخانه ملی، تولید اطلاعات به صورت کتاب بوده، افزود: امروزه کتابخانه‌های ملی سراسر دنیا به سمت تولید منابع دیجیتال رفته‌اند. به عبارتی اطلاعاتی در حال شکل‌گیری به شکل دیجیتال است. «حسب وظیفه باید تولیدات ایرانیان را گردآوری کنیم. این تولیدات شامل اسناد دستگاه‌ها و ادارات، وب‌سایت‌های طراحی‌شده و عکس‌های تولیدی است. همچنین باید زمینه‌های لازم سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای شروع طرح حافظه دیجیتال فراهم شود».

تماشاخانه