فراد شاغل در هواپیما در یک محیط بسیار ویژه کار می‌کنند که ممکن است بر روی سلامتی این گروه شغلی تأثیراتی داشته باشد. یکی از عوامل محیطی که این افراد به‌طور ویژه‌ای در معرض آن قرار دارند، دوزهای بالای اشعه است.

سرطان پستان به‌عنوان شایعترین سرطان تشخیص داده‌شده و عامل اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در بین زنان سراسر جهان محسوب می‌شود. محققان کشورمان میزان بروز این سرطان را در بین خدمه پروازی مورد بررسی قرار داده‌اند.

به گزارش ایسنا، بیشترین میزان بروز این سرطان پستان، در میان زنان سفیدپوست در ایالات‌متحده، استرالیا و نیوزیلند و اروپای غربی و شمالی است (بیش از 80 مورد در هر هزار نفر) و کمترین آن نیز در میان زنان آسیایی و زنان آفریقایی ساکن در جنوب آفریقا (کمتر از 30 مورد در هر 100 هزار نفر) اتفاق می‌افتد.

افراد شاغل در هواپیما در یک محیط بسیار ویژه کار می‌کنند که ممکن است بر روی سلامتی این گروه شغلی تأثیراتی داشته باشد. یکی از عوامل محیطی که این افراد به‌طور ویژه‌ای در معرض آن قرار دارند، دوزهای بالای اشعه است. بر این اساس، توصیه‌های کمیسیون بین‌المللی حفاظت از اشعه در سال 1990 که بعداً در دستورالعمل‌های اروپایی و قوانین ملی کشورهای عضو اتحادیه اروپا اجرا شده است، اعضای تیم‌های پروازی را تحت گروه شغلی مواجهه با تابش اشعه یونیزه قرار داده‌اند. اشعه کیهانی می‌تواند سبب آسیب‌های سیتوژنیک به سلول‌ها و بافت‌ها شود.

بنا بر اعتقاد متخصصین، تابش‌های کیهانی که اعضای خدمه پرواز در معرض آن قرار دارند، دارای دو ریشه متفاوت است؛ ذرات پرانرژی از کل جهان (که معمولاً به‌عنوان تابش کیهانی شناخته شده است) و خورشید. اتمسفر زمین به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای سطح سیاره زمین را از اشعه کیهانی محافظت می‌کند و میزان مواجهه به میزان زیادی به ارتفاع بستگی دارد. ازآنجایی‌که اتمسفر در ارتفاعات بالاتر رقیق‌تر است، اثر حفاظتی آن کاهش‌یافته و مواجهه با اشعه کیهانی افزایش می‌یابد.

در این خصوص، محققانی از دانشگاه علوم پزشکی آجا (ارتش جمهوری اسلامی ایران) پژوهشی مروری را انجام داده‌اند که در آن سعی شده به این سؤال پاسخ داده شود که «آیا کارکنان پرواز در معرض خطر بالاتری برای بروز سرطان پستان هستند؟»

بدین منظور، دکتر امید رحمانی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی آجا و همکارانشان، به بررسی منابع معتبر، گزارش‌ها و داده‌های مربوطه از طریق اطلاعات جمع‌آوری‌شده از منابع اینترنتی و تحقیقات منتشرشده تا سال 2017 پرداخته‌اند.

بر اساس نتایج این بررسی‌ها، گزارش‌های علمی متعددی به موضوع سرطان پستان و حتی دیگر سرطان‌ها در بین خدمه پروازی پرداخته‌اند که بعضاً به نتایج متناقضی نیز منجر شده‌اند.

به گفته دکتر رحمانی و همکارانش، در یکی از این تحقیقات که در آمریکا انجام‌شده، میزان ابتلا به سرطان پستان در میان کارکنان پروازی زن، به میزان 30 درصد بالاتر از حد انتظار بوده است. این در حالی است که پاره‌ای از تحقیقات نیز، افزایش قابل‌توجهی را در این خصوص گزارش نکرده‌اند.

نتایج همچنین نشان می‌دهند که در برخی مطالعات انجام‌شده، میان سال‌های در خدمت بودن یا اصطلاحاً سابقه کاری افراد شاغل در خدمه پروازی با میزان ابتلا به بروز سرطان پستان رابطه مثبتی وجود داشته است. به‌عبارت‌دیگر، هر چه سابقه کار افراد بیشتر بوده، احتمال ابتلا به این نوع سرطان در آن‌ها افزایش یافته است. بااین‌حال، در این رابطه نیز، گاه نتایج ضدونقیضی از گوشه و کنار جهان گزارش شده است.

رحمانی و همکاران اعتقاد دارند: «با همه این‌ها، یافته‌های مطالعه ما نشان می‌دهند که در مقایسه با جمعیت عمومی، افزایش قابل‌توجهی در خطر بروز سرطان پستان در بین کادر پروازی زن وجود دارد. این موضوع، پیامدهای مهمی برای سلامتی شغلی و حفاظت از این گروه از جامعه دارد. بااین‌حال، مطالعات آینده‌نگر بیشتری با گروه‌های قومی بیشتر و اندازه نمونه بزرگ برای اعتبار ریسک مشاهده‌شده نیاز است».

به گفته این محققان که نتایج پژوهش آن‌ها را فصل‌نامه ابن‌سینا وابسته به دانشگاه علوم پزشکی آجا منتشر کرده، علاوه بر مسائلی که به تابش‌های کیهانی مربوط می‌شوند و هنوز دانشمندان موفق به اثبات قطعی آن نشده‌اند، لازم است به بحث متغیر بودن شیفت‌های کاری در این قشر جامعه نیز پرداخته شود.

بر این اساس، محققان فوق می‌گویند: «تحقیقات آینده باید به این سوالات نیز پاسخ دهند که آیا الگوهای مختلف شیفت کاری به‌طور شبیه به هم آسیب می‌رسانند و آیا قرارگرفتن در معرض شیفت‌های کاری مختلف به‌ویژه در یک دوره خاص از زندگی مضر است؟»