روزی که رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، اعلام کرد انتخابات سراسری حدودا یک سال زودتر و در 24 ژوئن 2018 برگزار می‌شود، انتظار بردی سهل‌الوصول را برای خودش و حزب عدالت و توسعه داشت، اما شرایط این روزها بر وفق مراد مرد یکه‌تاز عرصه سیاست ترکیه پیش نمی‌رود.

به گزارش شرق، اردوغان با برقراری وضعیت اضطراری بی‌وقفه در ترکیه پس از کودتای ناکام سال 2016 و همه‌پرسی بر سر تغییر نظام پارلمانی ترکیه به ریاست‌جمهوری گمان می‌کرد می‌تواند بدون چالشی جدی در انتخابات آتی پیروز شود، اما روح تازه‌ای که در جان احزاب اپوزیسیون دمیده ‌شده، در کنار وضعیت اقتصادی نابسامان این کشور و دل‌زدگی گروهی از ترک‌ها از دیدن چهره یک فرد در رأس قدرت، چالشی را پیش‌روی اردوغان قرار داده که کمتر کسی انتظار آن را داشت.

بی‌شک محرم اینچه، کاندیدای حزب جمهوری‌خواه خلق، اصلی‌ترین و قوی‌ترین رقیب اردوغان در انتخابات هفته آینده است، اما برخی ناظران بر این باورند که نتیجه انتخابات سراسری روز یکشنبه ترکیه تاحدودی می‌تواند به صلاح‌الدین دمیرتاش، سیاست‌مدار برجسته دربندی وابسته باشد که نامزد حزب حامی کردها در ترکیه است و بر آرای مناطق گسترده کردنشین جنوب ‌شرقی ترکیه تأثیری شگرف دارد. دمیرتاش که از سال 2016 با اتهام ارتباط با گروه‌های تروریستی در زندان به سر می‌برد، نیروی محرک حزب حامی کردهای «دموکراتیک خلق‌ها» است که توانست با رهبری او برای اولین‌بار 10 درصد آرای لازم برای ورود به پارلمان را به‌ دست آورد. از زمان محبوس‌شدن تقریبا هیچ رسانه رسمی اخبار مرتبط با دمیرتاش و حزب او را پوشش نداده است، اما او از طریق شبکه‌های اجتماعی، همکارانش در حزب و همسرش که مرتبا او را در زندان ادرنه در نزدیکی مرز یونان و بلغارستان ملاقات می‌کند، پیامش را به گوش بیرون می‌رساند.

حالا او که از زندان به‌عنوان نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه شرکت کرده، برای اولین‌بار در 20 ماه گذشته در یکی از شبکه‌های تلویزیونی ترکیه ظاهر شده است. پس از آنکه بسیاری از ناظران شبکه تلویزیون دولتی ترکیه را به‌خاطر پوشش انحصاری اخبار و سخنرانی‌های اردوغان و نادیده‌گرفتن دیگر نامزدهای انتخابات ترکیه مورد انتقاد قرار دادند، یکشنبه‌شب تلویزیون دولتی تی‌آر‌تی سخنرانی انتخاباتی دمیرتاش را از زندان پخش کرد. هم‌زمان با پخش سخنرانی او‌ هزاران نفر در گردهمایی حزب دموکراتیک خلق‌ها در استانبول از صفحه‌نمایش‌های غول‌پیکر سخنرانی او را تماشا و تشویقش کردند.

صلاح‌الدین دمیرتاش در سخنرانی 10 دقیقه‌ای خود از رأی‌دهندگان ترکیه‌ای خواست که به رژیم تک‌نفره رجب‌طیب اردوغان در این کشور پایان دهند. او با «ستوه‌آور» خواندن شرایط کنونی ترکیه هشدار داد که «بخش واقعا ترسناک فیلم هنوز شروع نشده است».

این نطق در زندان ادرنه و پس از آن ضبط شد که مقامات ترکیه درخواست دمیرتاش برای سفر به دفتر مرکزی شبکه تلویزیونی تی‌آرتی در آنکارا را رد کردند. دمیرتاش 45ساله در این پیام ضبط‌شده گفت: «تنها دلیل بودن من در اینجا این است که حزب عدالت و توسعه از من می‌ترسد». طبق قانون ترکیه هرکدام از نامزدهای انتخابات می‌توانند 20 دقیقه سخنرانی انتخاباتی در شبکه‌ تلویزیونی دولتی ترکیه داشته باشند.

دمیرتاش جوان که از سوی حزب دموکراتیک خلق‌ها برای به‌چالش‌کشیدن اردوغان در انتخابات سراسری 24 ژوئن انتخاب شده و اغلب از او به‌عنوان «اوبامای کُرد» یاد می‌کنند، به اتهامات مرتبط با تروریسم در 20 ماه گذشته در بند بوده است، اما ازآنجایی‌که در هیچ‌کدام از جرائم محکوم نشده، توانست در انتخابات نامزد شود. دمیرتاش گفت رأی مثبت به اردوغان و حزب حاکم به معنای آن است که «سرنوشت ۸۱‌ میلیون نفر در دستان یک شخص قرار می‌گیرد».

او هشدار داد که اگر رئیس‌جمهوری کنونی ترکیه در انتخابات پیروز شود، دیگر هیچ نهادی قدرت نظارت یا محدودکردن او را نخواهد داشت. او به رأی‌دهندگان ترکیه‌ای گفت که آنها با رأی خود تصمیم می‌گیرند که حامی آزادی باشند یا نه: «شکی ندارم که شما طرف آزادی‌ خواهید ایستاد... ما کشورمان را از لبه پرتگاه بیرون خواهیم کشید». دمیرتاش با تأکید بر اینکه به‌زودی از همه اتهامات تبرئه خواهد شد، گفت او تنها قربانی «بی‌قانونی» نبوده است: «شما در زندگی روزمره‌تان قربانی این سرکوب هستید». رهبر دربند حزب دموکراتیک خلق‌ها در صورت محکوم‌شدن با خطر 142 سال زندان مواجه است.

دولت آنکارا با سرکوب حزب دمیرتاش مدعی است که ارتباطاتی میان او و حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) وجود دارد که از نظر ترکیه گروهی تروریستی است. حزب دموکراتیک خلق‌ها کردهای ترکیه مشارکت در هرگونه فعالیت غیرقانونی را رد کرده و می‌گوید هدف از سرکوب تحت‌فشارگذاشتن اپوزیسیون ترکیه است. ۹ نفر از نمایندگان پارلمان ترکیه و قریب به چهارهزارو ۷۰۰ مقام حزبی و فعال هم‌اکنون زندانی هستند. این سرکوب‌ها به دنبال شکست روند صلح با پ‌ک‌ک در تابستان ۲۰۱۵ رخ داد. حزب عدالت و توسعه که ابتکار عمل صلح را در دست گرفته بود، در این سال به‌طور یک‌طرفه مذاکرات صلح را ترک کرد.

حالا رهبر حزب دموکراتیک خلق‌هاي ترکیه می‌گوید رأی مثبت به او به‌عنوان رئیس‌جمهوری و حضور حزبش در پارلمان به معنای ارائه فرصتی به صلح است. او تأکید کرد: فراموش نکنید، همه‌چیز با شما تغییر می‌کند. من از مردم می‌خواهم تا رأی بدهند و از صندوق‌های رأی حفاظت کنند. دور بعدی سخنرانی‌ها یک روز پیش از انتخابات خواهد بود. انتخابات که یک سال به جلو افتاده است، نظامی ریاستی برای ترکیه به همراه دارد. براساس سیستم جدید حکومت‌داری، پست نخست‌وزیری حذف می‌شود و رئیس‌جمهوری مجاز به انتصاب وزیران، صدور فرمان، تهیه بودجه و تصمیم‌گیری درباره مسائل امنیتی است. پوشش خبری کارزارهای انتخاباتی به‌نفع اردوغان است و شبکه‌های اصلی تلویزیون ترکیه هر روز سخنان او را پخش می‌کنند.

مخالفان او خصوصا دمیرتاش در زندان، برای شنیده‌شدن صدایشان تقلا می‌کنند. هم‌زمان با سخنرانی دمیرتاش، حزب دموکراتیک خلق‌ها مانیتوری بزرگ در شهر کردنشین دیاربکر نصب کرد و صدها نفر در این شهر برای دیدن این سخنرانی در این مکان جمع شدند. یکی از حامیان دمیرتاش در گفت‌و‌گو با سایت خبری نشنال گفت تحت‌تأثیر سخنرانی دمیرتاش قرار گرفته است: «دلمان برای او تنگ شده. امیدوارم خدا دری به روی او باز کند و او آزاد شود». یکی دیگر از حامیان او می‌گوید: «اپوزیسیون ترکیه فقط یک نامزد دارد و او صلاح‌الدین دمیرتاش است. او امید ماست».

چندین نظرسنجی اخیرا نشان داده‌اند که حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان احتمالا اکثریت پارلمانی خود را در انتخابات 24 ژوئن از دست خواهد داد، امری که توانایی اردوغان برای اعمال قدرت اجرائی‌اش را دشوار می‌کند. طبق نظرسنجی‌ها محبوبیت حزب دموکراتیک خلق‌ها در ترکیه 10 درصد است؛ درحالی‌که در میان مناطق کردنشین جنوب شرقی ترکیه محبوبیتی چشمگیر دارد. اما اگر حزب دموکراتیک خلق‌ها نتواند 10 درصد آرای لازم برای ورود به پارلمان ترکیه را کسب کند، کرسی‌های این حزب احتمالا در اختیار حزب عدالت و توسعه قرار می‌گیرد و این حزب می‌تواند اکثریت پارلمانی را بار دیگر از آن خود کند.

بعد از فروپاشی روند صلح در سال 2015، مناطق کردنشین جنوب شرقی ترکیه یکی از شدیدترین درگیری‌ها را از زمان آغاز درگیری در سال 1984 تجربه کرد. انتخابات این هفته هم‌زمان با وضعیت اضطراری برگزار می‌شود و همین شرایط به دولت اجازه می‌دهد که اقدامات امنیتی سفت و سخت خود را توجیه کند، اقداماتی که مثل همیشه در مناطق کردنشین بیشتر از هر نقطه دیگری در ترکیه اعمال می‌شود.

تماشاخانه