با وجودی که در هفته‌های گذشته خط تجارت مرزی دلار با ایران از سوی افغان‌ها رونق گرفته و تخمین‌ها حاکی از ورود روزانه 3 میلیون دلار از افغانستان به ایران حکایت دارد، اما به نظر می‌رسد از سوی دیگر زندگی برای ده‌ها و شاید صدها هزار شهروند افغانی که در ایران کار کرده و خرج خانواده‌هایشان را در افغانستان تامین می‌کردند، دیگر در ایران به صرفه نیست.

دلار طی 4 ماه گذشته از رقم 4 هزار تومان در بازار آزاد غیررسمی ایران به حدود 8 هزار تومان – و گاه بیشتر- رشد قیمت داشته و این اتفاق باعث شده ارزش تبدیل ریال ایرانی به "افغانی" (واحد پول افغانستان) افت شدید داشته باشد، به نحوی که پیش از عید نوروز امسال (سال 1397) هر یک میلیون تومان ایرانی معادل 15 هزار افغانی بود اما با دلار 8 هزار تومانی همین رقم به 7 هزار افغانی تقلیل یافته است.

رقم دقیقی از میزان کارگران افغانستانی شاغل در ایران در دست نیست اما تخمین‌ها از حدود 1 میلیون نفر تا حتی بیش از 2 میلیون نفر حکایت دارد.

این شرایط برای کارگران افغان که در ایران شاغل‌اند و می‌خواهند خرج خانواده‌هایشان در افغانستان را تامین کنند، دشوار شده است در حالی که انگیزه ادامه حضور شهروندان افغان که با خانواده‌هایشان در ایران زندگی می‌کنند شاید به اندازه کارگران افغانستانی گروه نخست، متزلزل نشده باشد.

مساله حضور کارگران افغان در ایران ار سال‌ها و دهه های پیش همواره موضوعی مطرح و مناقشه برانگیز بوده است؛ برخی‌ها در ایران نگاهی منفی به این حضور دارند در حالی که عده دیگری با اشاره به کار بیشتر و حقوق (احتمالا) کمتر برای کارگران افغان حاضر در ایران، معتقدند این حضور از منظر بهره‌وری برای اقتصاد ملی نه تنها آسیب‌زا نیست بلکه منفعت‌هایی هم در پی دارد.

با این حال همان طور که در همه کشورهای جهان مساله کار مهاجران برای بومی‌ها یک موضوع پرچالش است، این حضور در ایران نیز مساله‌ای مناقشه برانگیز بوده است و شاید بسیاری از کارگران ایرانی از اینکه احتمالا رقبای افغان آنها کشور را ترک کنند، شادمان شوند، چون این اتفاق به معنای فرصت‌های بیشتر شغلی و در آمدی برای آنهاست.

اما در حوزه کارفرمایان شاید چنین نباشد و بسیاری از کارآفرینان و کارفرمایان از اینکه کارگران کم‌حاشیه و زحمت‌کش افغان کشور را ترک می‌کنند و آنها از این پس مجبور خواهند بود حقوق‌های بیشتری را به کارگرانی بدهند که شاید به اندازه کارگران افغان سخت‌کوش نباشند، نگران باشند.

با وجود انتشار گزارش‌هایی از خروج تدریجی کارگران افغان از ایران، اما هنوز رقم دقیقی از سوی مراجع رسمی درباره آن اعلام نشده است؛ با این حال می‌توان حدس زد که میزان کارگران افغان در ایران هیچ‌گاه به رقم صفر نرسد چون افغانستان علاوه بر اوضاع نابسامان اقتصادی گرفتار معضل امنیتی هم هست و بسیاری از کارگران افغان در تصمیم‌گیری درباره حضور یا عدم حضور در ایران مساله امنیتی و نبود شغل (حتی با درآمد کم) در افغانستان را نیز در نظر دارند.

بسیاری از کارگران افغان شاغل در ایران ترجیح می‌دهند پیش از ترک ایران مقصد دیگری را جایگزین ایران کنند و برای مثال به کشورهایی چون امارات یا ترکیه و یا حتی کشورهای اروپایی مهاجرت کنند.