ایرانیان در سال ۱۳۹۶ بیش از ۷ میلیون سفر تفریحی به خارج از کشور داشتند و بیش از ۱۴ میلیارد دلار از این طریق از کشور خارج شد. تنها در زمستان سال ۱۳۹۶ (که فصل مسافرت ایرانیان نیست) ۳۵۰ هزار ایرانی به ترکیه سفر کردند که این سفرها بزرگ‌ترین موج مسافرت یک ملت به ترکیه بوده است.

آمارها نشان می‌دهد روند سفرهای تفریحی ایرانی به خارج از کشور همیشه رو به رشد بوده است. به طور مثال در پنج ماهه نخست سال ۱۳۹۵ تعداد گردشگران خروجی از کشور ۲ میلیون ۸۷۵ هزار نفر بود که این رقم در پنج ماهه نخست سال ۱۳۹۶ به عدد ۳ میلیون و ۴۷۴ هزار نفر رسید و ۲۱ درصد افزایش یافت. در مجموع ۱۲ ماه سال نیز تعداد سفرهای تفریحی خارج کشور در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال ۱۳۹۵ میزان ۳۸ درصد رشد را نشان می‌دهد.

به گفته علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، در نوروز سال ۱۳۹۷ سفرهای زمینی برون مرزی ۲۷٫۵ درصد رشد داشت و سفرهای هوایی نیز رشد ۷ درصدی را نشان می‌دهد. در مجموع میزان سفر ایرانی‌ها در نوروز ۱۳۹۷ نسبت به نورز سال ۱۳۹۶ میزان ۵۰ درصد رشد داشته است! پانزده مقصد اصلی گردشگران ایرانی به این شرح است: ترکیه، عراق، امارات متحده عربی، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان، عربستان سعودی، قطر، روسیه، افغانستان، چین، تایلند، مالزی و ایتالیا.

به گزارش ایلنا،رشد ۵۰ درصدی سفر خارجی ایرانیان در فروردین ماه امسال در حالی که فشار ارزی ناشی از آن تلاطم بازار ارز، پس از یایان تعطیلات نوروزی را شدت بخشید. آمارها نشان می‌دهد نزدیک به ۴ میلیون از سفرهای سالانه تفریحی ایرانی‌ها به ۵ کشور همسایه است. ترکیه، دبی، امارات متحده عربی، ارمنستان و گرجستان مقصد اصلی گردشگران ایرانی است. در این میان بیش از ۲٫۵ میلیون سفر سالانه، تنها به ترکیه صورت می‌گیرد.

مدرن‌سازی جاذبه‌های گردشگری

بخشی از علت جاذبه گردشگری کشورهای همسایه از جمله سفر به ترکیه و دبی به فقدان امکانات تفریحی و تجاری مدرن در ایران مربوط است. اگر چه ایران کشوری است که دارای آثار باستانی و اماکن دیدنی تاریخی بسیاری است اما در دنیای امروز، جریان اصلی گردشگری را بازدید کنندگان از آثار و ابنیه تاریخی تشکیل نمی‌دهد بلکه جریان اصلی گردشگری در دنیای امروز مربوط به علاقه‌مندان به سفرهای تفریحی و خرید از اماکن تجاری، مربوط است. ایرانیان بسیاری هر ساله به عشق تماشای آبنمای موزیکال برج خلیفه دبی یا تماشای دبی مال و خرید از آن یا تماشایا برج العرب، راهی امارات متحده عربی می‌شوند. سفر ۷ میلیون ایرانی به خارج کشور و خروج دست کم ۱۴ میلیارد دلار ارز از این طریق فاجعه‌ای برای اقتصاد ایران است.

امروزه دیگر نمی توان به صرف برخوداری از آثار باستانی و اماکن تاریخی به نبرد با سایر کشورها در حوزه گردشگری رفت. وجود آثار باستانی اگرچه لازم است اما کافی نیست. باید دانست و توجه داشت که صرفا با امکانات سنتی و بالیدن به آثار باستانی که میراث نیاکان‌مان است نمی توانیم ترکیه و امارات و گرجستان را شکست دهیم. رقابت با این کشورهای در بخش گردشگری نیازمند مدرن سازی فضای گردشگری کشور است. امروزه برای بسیاری از گردشگران دیدن یک آبنمای موزیکال مانند آبنمای موزیکال برخ خلیفه دبی یا دیدار از دبی مال به اندازه دیدن آثار باستانی اهمیت دارد و این نکته‌ای است که مقامات دولتی و مسئولان سازمان میراث فرهنگی کاملا از آن غافل هستند.

چه باید کرد؟

به راستی مسئولان دولتی تا کی می‌خواهند صرفا با اتکا به آثار باستانی و میراث فرهنگی، از ایرانیان بخواهند به جای سفر به کشورهای همسایه در ایران سفر کنند؟ امروزه عمده گردشگران نه بازدید کنندگان از آثار باستانی که علاقه‌مندان به خرید و تفریح هستند. از این حیث در کشور شاهد کمبود امکانات جذاب برای گردشگران علاقه‌مند به خرید و تفریح هستیم و همین امر به یک نقطه ضعف برای بخش گردشگری ایران تبدیل شده است. تنها نقطه قابل اتکا که موجب امیدواری برای جبران کاستی‌ها شده، مجتمع بازار بزرگ ایران (ایران مال) در غرب تهران است. مجتمعی که با ترکیب سنت و مدرنیسم و تجمیع تمامی امکانات تقریحی، تجاری، فرهنگی و ورزشی، به زودی می‌تواند به رقیبی برای دبی مال، آبنمای برج خلیفه و برج العرب دبی تبدیل شود. به راستی دبی به جز همین آبنمای برج خلیفه و دبی مال و برج العرب چه امکانات گردشگری خاصی دارد؟ جذابیت گردشگری دبی و استابول جز مراکز تفریحی و تجاری چیست؟ و جالب اینجاست که «ایران مال»، ترکیبی است از آبنمای برج خلیفه، دبی مال و برج العرب، به نحوی که یادآور این شعر ایرانی است که آنچه خوبان همه دارند، تو یکجا داری.

این گفته به هیچ رو اغراق نیست بلکه اذعان و اعتراف به توانایی جوانان، مهندسان و اندیشمندان ایرانی است که توانسته‌اند مجتمعی همچون ایران مال را بنا کنند و کتمان این حقیقت صرفا بیانگر خودکم‌بینی عده‌ای است.

ایران مال به زودی بازگشایی می‌شود و ایرانیان شاهد مجموعه‌ای تحسین برانگیز خواهند بود که فکر سفر به کشوری کوچک همچون امارات برای بازدید از دبی مال و مال‌های مشابه را از سرشان خواهد زدود.

تمایز ایران مال نسبت به سایر مجتمع‌های مشابه جهان که با توجه به مساحت و کارکرد، اصطلاحا مال نامیده می‌شوند، این است که ۷۰ درصد فضای آن کاربری مشاعات، تفریحی، فرهنگی، گردشگری، دینی، ورزشی، خدماتی، رفاهی و پارکینگ دارد. این پروژه از این جهت اهمیت دارد که نه تنها بزرگ‌ترین مرکز تجاری کشور است، بلکه دارای بزرگ‌ترین مجتمع‌های فرهنگی و رفاهی است که همگان می‌توانند از آن استفاده کنند.

ایران مال چنان جذاب و حیرت‌انگیز طراحی شده و چنان جامع و مانع است که قطعا انگیزه‌ ایرانی‌ها برای سفر به کشورهای همسایه به قصد بازدید از مراکز تفریحی و تجاری را از میان می‌برد. ایران مال اگر صرفا موجب شود که از ۷ میلیون سفر تفریحی ایرانیان به خارج از کشور فقط یک میلیون سفر کاسته شود (با توجه به میانگین هزینه ۲ هزار دلاری هر سفر خارجی) به این معنی است که هر سال حداقل ۲ میلیارد دلار ارز کمتری از کشور خارج می‌شود.

تماشاخانه