مدیریت بحران: زلزله در تهران دور از انتظار نیست

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران تاکید کرد که احتمال وقوع زلزله های بزرگ در تهران از قبل وجود داشته است و خواهد داشت؛ اما رفتار غلطی که ریشه در وحشت کاذب مردم از زلزله و عدم اطمینان آنها به سازه هایشان دارد، کاملا قابل اصلاح است.

احمد صادقی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به احتمال وقوع زلزله در تهران اظهار کرد: شهر تهران در مقایسه با دیگر شهرها از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است و دلیل آن سکونت چندین میلیون نفر از جمعیت کشور ، تراکم بالای جمعیت و نیز تمرکز بسیاری از زیر ساخت ها در این شهر و یا اطراف آن است.

وی با بیان این که تمام این موارد باعث شده است تا حساسیت‌ها نسبت به وقوع حوادث طبیعی در تهران افزایش یابد، تصریح کرد: البته خطر زلزله، خطر تازه‌ای نیست که تهران با آن مواجه شده باشد ،‌ بلکه سال ها است که از آن با خبر هستیم و بهتر بود که از مدت ها قبل برای مواجهه و مقابله با آن اقدامات بیشتری را انجام می‌دادیم.

صادقی با بر شمردن گسل‌های تهران، خاطرنشان کرد: گسل هایی همچون مشا، طرشت، ایوانکی، شمال تهران، ری ، اشتهارد و ... در تهران وجود دارد که در صورت وقوع زلزله و فعال شدن این گسل‌ها می‌توان پیش‌بینی کرد که خسارات قابل توجهی به شهر وارد خواهد شد.

وی با بیان این که وقوع زلزله در تهران دور از انتظار نیست، گفت: تهران از دیر باز در معرض زلزله‌های بزرگ قرار داشته است و طبیعتا این روند در سال‌ها و قرن های آینده نیز وجود خواهد داشت. بنابراین این طور می‌توان گفت که احتمال وقوع زلزله در تهران بوده و از این بعد نیز خواهد بود.

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به تنوع رفتاری لایه های زمین و گسل ها، افزود: یک الگوی منظم در وقوع زمین لرزه ها وجود ندارد و همین پیچیدگی سبب شده تا امکان پیش‌بینی زلزله حتی در پیشرفته ترین کشورهای دنیا نیز وجود نداشته باشد و تحقیقاتی هم که در این زمینه انجام شده است به نتایج کاملی نرسیده است. بنابراین تاکنون در هیچ جای دنیا پیش‌بینی مکان، زمان و بزرگی زلزله محقق نشده است که البته امیدواریم در آینده دانش و تجهیزات بشر امکان پیش‌بینی آن را فراهم کند.

وی با بیان اینکه تهران منطقه ای است که از دیرباز در معرض زلزله های بزرگ بوده و در سالیان و قرن های آینده نیز خواهد بود، گفت: احتمال وقوع زلزله های بزرگ در تهران از قبل وجود داشته است و خواهد داشت. از سوی دیگر تنوع و پیچیدگی رفتاری گسل‌ها و فقدان یک الگوی منظم در وقوع زمین لرزه‌ها باعث شده است تا برنامه های پیش بینی دقیق زلزله در دنیا، حتی کشورهای پیشرفته در دانش زلزله شناسی به نتیجه کاملی نرسد. بنابراین، به وضوح می توان گفت که پیش بینی زلزله به معنی تعیین دقیق مکان، زمان و بزرگی آن با دانش و تجهیزات کنونی در اختیار بشر، امکان پذیر نیست.

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران اضافه کرد: تنها می توان با داشتن اطلاعات کافی و دقیق از لرزه خیزی منطقه بصورت احتمالاتی پیش بینی های میان مدت و طولانی مدت کرد؛ اما با توجه به فقدان اطلاعات کافی و دقیق زلزله های گذشته در کشورمان که ناشی از جوان بودن علم زلزله شناسی در کشورمان است، حتی این پیش بینی های میان مدت و طولانی مدت هم خیلی قابل استناد نیست.

صادقی در مورد دوره بازگشت زلزله ها در تهران که معمولاً بین 150 تا 200 سال مطرح می شود، اظهارکرد: باید گفت که تهران در سالیان گذشته بوسیله تنها چند زلزله در سال های 743، 855، 958، 1177، 1665و 1830 میلادی لرزیده است که اختلاف بین دو زلزله آخر حدود 165 سال است. وجود چنین اطلاعاتی قطعاً ارزشمند است و انصافاٌ در این مورد زحمات زیادی کشیده شده است اما دقت مکان و بزرگی این زلزله ها با توجه به این موضوع که هیچ اندازه گیری دقیق دستگاهی از آنها وجود ندارد؛ مبهم است.

وی با بیان اینکه کاملاً منطقی است که نتوان در مورد دوره بازگشت زلزله تهران اظهار نظر دقیق کرد، گفت: این موضوع وقتی روشن تر می شود که در هیچ جای دنیا تفاضل مجموعه محدودی از داده‌ها به عنوان معیاری برای وقوع زلزله بزرگ بعدی نیست. نتیجه گیری کلی اینکه هیچ مبنای علمی و منطقی برای تعیین مشخصات دقیق زلزله های بعدی یعنی زمان، مکان و بزرگی آن وجود ندارد.

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران درباره اینکه آیا زلزله قابل کنترل است یا خیر؟ گفت: این سوال را می توان با نگاهی به برنامه های پیشگیری و مقابله با زلزله کشور های پیشرفته دنیا خیلی واضح پاسخ داد. آری، زلزله قابل کنترل است و می توان خسارات و تلفات ناشی از آن را به حداقل مقدار ممکن رساند اما به شرط اینکه واقعیت ها را بپذیریم. واقعیت این است که شاه کلید مقابله با زلزله، مقاوم و اصولی ساختن سازه ها در ساختگاه مناسب است. بدون داشتن سازه ها و زیرساخت های مقاوم برنامه های کنترل بحران زلزله خیلی نتیجه بخش نخواهد بود.

صادقی اضافه کرد: نکته دیگری که باید با اهمیت ویژه ای به آن توجه شود مساله آموزش است. نوع واکنش اقشار مختلف به زلزله های اخیر نشان داد که مساله آموزش یک حلقه مفقوده در برنامه های کنترل بحران است. این آموزش باید عمیق و بصورت مداوم و مستمر باشد.

وی بر ضرورت داشتن اطلاعات لازم و کافی قبل و بعد از وقوع زلزله برای کنترل و مدیریت بحران تاکید کرد و گفت: لازم است تا بسترهای سخت افزاری و نرم افزاری پایش فعالیت‌های لرزه‌ای افزایش یافته و به روز شوند. کاملاً طبیعی است که زلزله های بزرگ متاسفانه با تخریب و کشته و مجروح شدن مردم همراه خواهد بود. اما آنقدرها هم که به نظر می رسد زلزله خطرناک و وحشتناک نیست.

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با بیان اینکه داشتن سازه‌های مقاوم در برابر زلزله و آموزش دادن اقشار جامعه در برابر زلزله باعث می شود که از زلزله ترسی نداشته باشیم، گفت: تجربه زمین لرزه سرپل ذهاب نشان داد که سازه هایی که اصول مهندسی کافی را در طراحی سازه رعایت کرده اند؛ دچار تخریب نشده اند و ساکنان خود را محفوظ نگه داشته اند. ترس و هیجانات کاذب از زلزله در کلانشهر تهران و محدوده اطراف آن باعث شده است تا سطح آسیب پذیری تهران و البرز به زلزله‌های با بزرگی کوچک هم کشیده شود.

وی ادامه داد: همچنین با توجه به اینکه برای تعریف زلزله تهران و تاثیرات آن بر شهر، افراط و تفریط بسیار زیادی وجود دارد، گفت: زلزله را نباید آنقدر بی اهمیت جلوه داد که جامعه به آن توجه نکرده و این پدیده را فراموش کنند و نباید آنقدر هم از آن پدیده وحشتناکی ارائه کرد که نگرانی های شدید، وحشت عمومی و هیجانات کاذب به جامعه وارد شود که این خود آفتی بزرگ است.

صادقی با اشاره به شایعات و خبرسازی هایی مبنی بر اینکه پس از زلزله تهران، این شهر نابود می شود، کار تهران تمام می شود یا حتی تهران سالیان بسیار تعطیل می شود، گفت: چگونه می‌شود که این اخبار و اطلاعات که البته درست هم نیستند را به جامعه تزریق کرد و از همان جامعه انتظار واکنش مناسب و پناهگیری اصولی را در حین وقوع زلزله داشت. زلزله ای که همین یکسال پیش در ملارد البرز اتفاق افتاد جزو زلزله های دسته متوسط و نسبتاً بدون خطر محسوب می شد. با این حال چیزی نمانده بود که رفتار غلط ما در جامعه بحران ساز شود.

وی ادامه داد: رفتار غلطی که ریشه در وحشت کاذب مردم از زلزله و عدم اطمینان آنها به سازه هایشان دارد، کاملا قابل اصلاح است. همانطوری که عنوان شد با آموزش جامعه و ساخت اصولی سازه؛ چالش زلزله در تهران را می توان کنترل کرد. از سوی دیگر، به دنبال وقوع زلزله ها همواره شایعات فراوانی منتشر می شود. بهترین و مناسب ترین راه برای مقابله با این شایعات آموزش دقیق مردم است. اگر افراد جامعه تعریف اصولی و علمی زلزله را بدانند؛ به این شایعات توجه نخواهند کرد.

به گقته صادقی، نکته بعدی این است که افراد جامعه به جای دریافت اطلاعات کاذب و نامعتبر، از مراکز معتبر علمی و مراکز متولی مدیریت بحران اطلاعات خود را دریافت کنند. زلزله به هیچ وجه قابل پیش بینی دقیق نیست. رفتار طبیعی زمین به گونه‌ای است که پس از وقوع یک زلزله بزرگ، وقوع پس لرزه‌ها کاملاً طبیعی است. کاملاً طبیعی است که پس از زلزله هایی همچون زلزله سرپل ذهاب و کرمان پس لرزه های فراوانی تا روزها و حتی ماه ها بعد از زلزله ادامه داشته باشد. در نتیجه برای خنثی کردن اثر شایعات درباره زلزله و دیگر مخاطرات طبیعی اخبار موثق در این مورد را باید از مراکز مرتبط با پشتوانه علمی جستجو کرد.

تماشاخانه

بیمارستان‌های ویران در بیروت با فرشتگانی که تا پای جان برای سلامت ایستاده‌اند (فیلم)

موسیقی کلاسیک هنوز زنده است / کشف اتفاقی آثار جدیدی از بهترین آهنگسازان جهان (فیلم)

فیلم های دیگر