چهار سناریوی «تورم خبری» (حجم زیاد اخبار و روایت‌ها)، «شوک خبری» (حالت شوک‌آلود برای اخبار دقیق و صحیح در بین شایعات و شبه‌خبرها)، «شکاف خبری» (شکاف بین ترجیحات خبری رسانه ملی و علائق و خواسته‌های خبری مخاطب)، و «مرجعیت خبری» قابل پیش‌بینی است

نشست تخصصی «روندهاي موثر بر آينده خبر» با سخنرانی هادی البرزی دعوتی (پژوهشگر ارتباطات)، دو‌شنبه ۳ تیر ماه ۱۳۹۸ در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

به گزارش عصر ایران، در این برنامه، دکتر البرزی دعوتی با اشاره به «مثلث آینده‌پژوهی» با سه ضلع «وزن گذشته خبر رسانه ملی»، «فشار حال» و «کشش آینده» بحث خود را آغاز و به ذکر ویژگی‌ها و خصوصیات هر قسمت پرداخت که قدمت صدا و سیما در حوزه اطلاع‌رسانی کشور و میزان اعتماد ملی به آن در حوزه قسمت اول، سرعت و گستردگی نشر اطلاعات، تغییر ماهیت و قدرتمند شدن مخاطب و خارج شدن تدریجی رسانه قبلی از میدان توسط اینترنت در مورد ضلع دوم مثلث و صحبت از سند افق ۱۰ ساله و تلاش برای حفظ مرجعیت خبری از طریق حفظ مخاطبان موجود و جذب مخاطبان جدید، ازجمله مباحث ضلع سوم این مثلث بود.

البرزی دعوتی با بیان اینکه در روندهای موجود خبر تغییراتی ایجاد شده، بیان کرد:

در روش‌های سابق تولید خبر، صحه‌گذاری بعد از گردآوری و توزیع، بعد از صحه‌گذاری اتفاق می‌افتاد ولی در مدل جدید، برای بیشتر اخباری که مردم در شبکه‌های اجتماعی می‌گذارند، صحه‌گذاری بعد از توزیع قرار گرفته است که این مدل تولید خبر باعث شده که بستری برای تولید اخبار جعلی و شایعه ایجاد شود. وی افزود:

هم‌چنین تولیدات، مردم‌محور و کاربردمحور شده و پسندیدن و اشتراک‌گذاری آن‌ها توسط مخاطبان، از ویژگی‌های مهم تولید خبر شده است. او ادامه داد: چرخه خبر هم، دیگر آن چرخه سابق نیست؛ خبر فوری در توئیتر، اینستا و ... تولید و از طریق هشتک‌گذاری و یا راه‌های دیگر به‌طور سریع منتشر می‌شود و در مرحله بعد، این اخبار توسط مردم تحلیل و به افکار عمومی شکل می‌دهد و در چرخه‌های آخر این مسیر، حواشی برای این اخبار ایجاد می‌شود.

به‌طور کلی رویکرد خبر از «ما می‌نویسیم، شما بخوانید» به «همه بنویسند، همه بخوانند»، تبدیل شده و انتشار منفعلانه و یک‌طرفه خبر به «پیام‌رسان‌های تعاملی» تغییر کرده است. بنابراین ما وارد عرصه «فراخبر» (دیدگاه‌ها و تحلیل‌ها) شده‌ایم و اتاق‌های خبر، هم شامل نیوزروم‌ها و هم شامل ویوزروم‌ها شده‌اند؛ این ویوزروم‌ها هستند که در حال حاضر و نیز در آینده حرف اصلی را در خبر می‌زنند.

این پژوهشگر حوزه ارتباطات با طرح مسأله اصلی پژوهش خود عنوان کرد: مسأله اصلی این است که بدانیم عوامل خبری رسانه ملی، در حال حاضر چگونه به مخاطب نگاه می‌کنند؟ آیا عوامل خبر متوجه قدرتمند شدن مخاطب و تبدیل آن به «کاربر» هستند؟

او در پاسخ به سوالات طرح‌شده، عنوان کرد: به‌طور کلی سه نوع نگاه به مخاطبان درمیان عوامل رسانه ملی وجود دارد،

یک نگاه، ‌نگاه سنتی است که مخاطب را فقط دریافت‌کننده خبر می‌داند و تصورشان این است که رقیبی در زمینه تولید خبر ندارند.

طبق نگاه دوم، مخاطبان «مخابر» هستند یعنی علاوه بر مصرف‌کننده بودن، اخبار را منتشر نیز می‌کنند.

و در نهایت دیدگاه سوم، قائل به «کاربر» بودن مخاطب است که می‌توانند از آن در خبرهایی که ارسال می‌کند، لایک و کامنت‌هایی که می‌گذارد و موارد زیاد دیگری، استفاده کنند.

البرزی دعوتی تأکید کرد: اگر شکاف بین این سه دیدگاه کم نشود، رسانه ملی نمی‌تواند عملکرد خوبی داشته باشد. موفقیت رسانه ملی در گرو نزدیک شدن این سه دیدگاه به هم است.

دکتر هادی البرزی در پایان سخنان خود با طرح ۴ سناریو برای آینده خبری رسانه ملی اذعان کرد:

در حال حاضر چهار سناریوی «تورم خبری» (حجم زیاد اخبار و روایت‌ها)، «شوک خبری» (حالت شوک‌آلود برای اخبار دقیق و صحیح در بین شایعات و شبه‌خبرها)، «شکاف خبری» (شکاف بین ترجیحات خبری رسانه ملی و علائق و خواسته‌های خبری مخاطب)، و «مرجعیت خبری» قابل پیش‌بینی است که با تحلیل شاخص‌های به‌دست آمده از نرم‌افزار سناریو ویزارد، سناریوی «مرجعیت خبری»، سناریوی مطلوب ماست و سناریوهای شوک خبری و تورم خبری، از نظر مطلوبیت برای رسانه ملی در وضعیت متوسط و سناریوی شکاف خبری نامطلوب‌ترین سناریوی ممکن محتمل در ۵ سال آینده است.

البرزی دعوتی پیشنهادهای خود را در سه بخش مخاطبان، حوزه فناوری و ساختار خبر و هم‌چنین درخصوص محتوای خبر ارائه داد و تصریح کرد:

رسانه ملی باید روی تغییر ماهیت مخاطب کار کند و متناسب با راهبردها، اهداف و تغییرات ماهیت مخاطبان خود به تولید خبری بپردازد و برای هرسه گروه مخاطبان، مخابران و کاربران برنامه‌ریزی خبری داشته باشد. وی افزود: خروجی‌های دانشکده ارتباطات منطبق با نظریه‌های جدید نیست؛

در دانشکده ارتباطات با شیوه‌های قدیمی و نظریه‌های ارتباطات با همان کتاب‌های قدیمی تدریس می‌شود در حالی‌که به همان اندازه نظریه‌های قدیمی، نظریه‌های جدید مطرح شده که بسیار مهم‌اند. او در پایان تأکید کرد:

باتوجه به حجم بالای اخبار جعلی که علیه ما تولید می‌شود، اقدام مهم، توجه به تولید «اخبار امیدآفرین» است تا بتوان آثار و تبعات منفی آن‌ها را کم کرد و هم‌چنین از این طریق بتوان راهی برای جهت دادن به افکار عمومی پیدا کرد.

تماشاخانه