عصر ایران ؛ نهال موسوی - 21 شهریور ماه روز ملی سینماست و در تقویم کشورمان این روز ثبت شده است، همه ما با سینما ارتباطی عمیق و درونی داریم، شاید بتوان بدون اغراق گفت هر شخصی در درون خودش یک لحظات بیادماندنی، تاثیرگذار و احساسی با فیلم یا لحظاتی از فیلمی داشته است که هر گاه یادش می‌افتد انگار بخشی از زندگی خودش را مرور می‌کند.

این اتفاق شامل فیلم‌های خارجی و ایرانی می‌شود و اساسا چه کسی هست که با شخصیت یا فیلم‌هایی از سینمای کشور خودمان هم چنین لحظاتی را نداشته باشد.

از لوطی‌گری ناصر ملک مطیعی در فیلم‌هایش گرفته تا مردانگی‌های محمد علی فردین که همه گیر شد و اصطلاح معروف «فردین بازی» را وارد فرهنگ عامه مردم کرد، تا جایی که حتی فروغ فرخزاد در شعر «كسی كه مثل هیچ كس نیست» می‌گوید:

چقدر دور میدان محمدیه چرخیدن خوب است
چقدر روی پشت بام خوابیدن خوب است
چقدر باغ ملی رفتن خوب است
چقدر مزه پپسی خوب است
چقدر سینمای فردین خوب است
و من چقدر از همه چیزهای خوب خوشم می‌آید

جالب توجه است که ایران در سینما تاریخچه‌ای طولانی دارد و به 119 سال می‌رسد، 5 سال بعد از اختراع این فن جدید مظفر‌الدين‌شاه در فروردين سال 1279 از تهران به مقصد اروپا حرکت کرد و در اين سفر بود که با سينما آشنا شد.

در سفرنامه مظفرالدين‌شاه آمده است که شاه روز يکشنبه هفدهم تير 1279 به اتفاق ميرزا ابراهيم خان عکاس‌باشى به تماشاى دستگاه سينموفتوگراف و لانترن ماژيک رفته است. اين حادثه 5 سال پس از رواج اختراع برادران لومير در پاريس رخ داد (شاه اين دوربين را اشتباها سينموفتوگراف مى‌ناميد.)

حدود يک ماه پس از اولين ديدار مظفرالدين‌شاه با سينما، در سه‌شنبه 23 مرداد 1279 در شهر اوستاند در ساحل دريا در بلژيک، جشن روز عيد گل برگزار شد و ميرزا ابراهيم‌خان عکاس‌باشى مشغول سينموفتوگراف‌اندازى از شاه شد. به اين ترتيب بانى ورود نخستين دوربين فيلم‌بردارى و نمايش فيلم، در سال 1279 شمسی مصادف با 1900 میلادی مظفرالدين‌شاه بوده و نخستين فيلم‌بردار ايرانى نيز ابراهيم ‌خان عکاس‌باشى محسوب مى‌شود.

در سال 1309، اوانس اوگانیانس نخستین فیلم بلند صامت سینمایی ایران را به نام «آبی و رابی» ساخت. حاجی آقا آکتور سینما (1312) دومین فیلم ایرانی از اوانس اوگانیانس است. این فیلم به مدت چهار روز از چهارشنبه 11 بهمن تا شنبه ۱۴ بهمن 1312 در تهران اکران شد.

در همین سال 1312 با فیلم «دختر لُر» عبدالحسین سپنتا نخستين «فيلم ايرانى ناطق» موجوديت يافت. از اين فيلم بعدها بنام جعفر و گلنار ياد مى‌شد. نقش اساسى در تهيه‌ اين فيلم، به سپنتا تعلق داشت، گرچه ساخته اردشير ايرانى ذکر شد و در واقع کارگردانى هنرى با سپنتا و کارگردانى فنى با اردشير ايرانى بود. فيلم دختر لُر در مهر 1312 آماده نمايش شد و در 30 آبان 1312 نمايش فيلم در سينما ماياک در خيابان لاله‌زار آغاز شد و با استقبال بى‌سابقه‌اى روبرو شد و پس از 37 روز نمايش، موفقيت بى‌نظيرى کسب کرد.

سپس از دى ماه به مدت 120 روز در سينما سپه اکران شد و حتى سال بعد يک ماه در سينما ماياک و 50 روز در سينما سپه نمايش مجدد يافت. و نمايش سومى نيز در سينما سپه داشت. توفيق دختر لُر فيلم‌هاى صامت را از رونق انداخت.

97 سال بعد از ورود سینما به ایران اولين جشن خانه سينما در تاریخ 19 تيرماه سال 1376 در تهران برگزار شد که اكبر نبوی، ابوالحسن داوودی، احمدرضا درويش، محمدرضا موئینی و منوچهر شاهسواری اعضای شورای برگزاری آن بودند.

در آن مقطع زمانی ابوالحسن داوودی اعلام کرده بود که موضوع «روز سينما» در جلسات خانه سینما مطرح و مقرر شده كه يک روز از سال با عنوان «روز ملی سينما» نامگذاری شود.

در نهایت چهار سال بعد در سال 1379 در چهارمین جشن بزرگ سینمای ایران و همزمان با بزرگداشت صدمین سال ورود سینما به ایران بود که 21 شهریور ماه به عنوان «روز ملی سینما» شناخته شد و هر سال جشن خانه سینما در این روز برگزار می شود و 21 شهریور ماه به عنوان روزی نمادین وارد تقویم شد.

اتفاق عجیب و جالب این بود که در سال 91 روز ملی سینما از تقویم حذف شد، این اتفاق واکنش های بسیاری را در میان هنرمندان و سینماگران در پی داشت که همگی این افراد اعتقاد داشتند روز سینما باعث همبستگی سینماگران و یادآوری زحمت های افرادی که در سینما مشغول به فعالیت هستند، است بنابراین حذف آن بی انصافی در حق سینما محسوب می‌شود.

دبیر وقت شورای فرهنگ عمومی درباره این انتقال در گفت‌‌وگويی مطرح کرده بود: این روز از تقویم حذف نشده بلکه از صفحات اصلی تقویم به ضمایم انتقال یافته و ثانیا امسال دومین سالی است که این امر اجرایی می‌شود.

به هر حال تقویم رسمی ما بیش از حد شلوغ شده بود و برای همین باید برخی مناسبت‌ها را حذف و برخی را نیز به ضمایم منتقل می کردیم. روز سینما هم از جمله مواردی بود که به بخش ضمایم منتقل شد.

حذف نام روز سینما از تقویم های رسمی تا سال 1393 ادامه داشت تا اینکه علی جنتی وزیر فرهنگ دولت یازدهم در اولین مراسم جشن ملی سینما که بعد از بازگشایی خانه سینما در دولت رییس جمهور روحانی برگزار شده بود از بازگشت مجدد روز سینما به تقویم خبر داد که باعث خرسندی اهالی سینما شد.

بعد از گذشت کمتر از دو ماه از صحبت‌های وزیر صبح یکشنبه 4 آبان ماه بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی روز سینما رسما به تقویم کشور بازگشت.