10 تولیدکننده بزرگ نفت به اتفاق یکدیگر در عرضه 34.73 میلیون بشکه در روز نفت جهان سهم دارند و سهم دو غول نفتی آمریکایی اکسون موبیل و شورون 4.13 میلیون بشکه در روز یا معادل 11 درصد است.

بر هیچ کس پوشیده نیست که آمریکا اکنون بیش از هر کشور دیگری در جهان نفت تولید می‌کند اما ۱۲.۶ میلیون بشکه در روز آمار اعلام شده از سوی اداره اطلاعات انرژی، مربوط به تولید داخلی است در حالی که غول‌های آمریکایی در سطح جهانی هم فعالیت دارند.

ممکن است برآورد قطعی میزان نفت خام جهان که در کنترل غول‌های آمریکایی است، غیرممکن باشد اما نگاهی به آمار تولید گزارش شده از سوی بزرگترین شرکت‌های نفتی جهان نشان می‌دهد که دو شرکت از ۱۰ شرکت بزرگ تولیدکننده نفت جهان در آمریکا مستقر هستند.

10 تولیدکننده بزرگ نفت به اتفاق یکدیگر در عرضه ۳۴.۷۳ میلیون بشکه در روز نفت جهان سهم دارند و سهم دو غول نفتی آمریکایی اکسون موبیل و شورون ۴.۱۳ میلیون بشکه در روز یا معادل ۱۱ درصد است.

در مقایسه با مجموع تولید نفت جهان که ۹۴.۷ میلیون بشکه در روز برآورد شده است، سهم تولیدکننده بزرگ آمریکایی ۴.۴ درصد است اما تنها آرامکو که مسئول ۱۰۰ درصد تولید نفت عربستان سعودی است، نفت بیشتری از مجموع تولید دو شرکت اکسون موبیل و شورون تولید می‌کند.

اما آمریکا در زمینه تولید نفت، مهره های سنگین وزن دیگری هم دارد و تقریبا همه نفتی که در این کشور تولید می‌شود، توسط شرکت‌های نفتی آمریکایی استخراج می‌شود.

علاوه بر اکسون موبیل و شورون، سایر شرکت‌های نفتی بزرگ آمریکایی شامل کونوکو فیلیپس، اوکسیدانتال، EOG ریسورسز، آنادارکو، ماراتون، والکو و دیون انرژی هستند و تمامی این شرکت‌ها در سراسر جهان فعالیت دارند.

اکسون موبیل در عراق، شورون و آنادارکو در برزیل، ماراتون اویل و کونوکو فیلیپس در کانادا، شورون در کویت، اکسیدان در عمان، والکو در گینه استوایی، اکسون موبیل در روسیه، شورون و اکسیدنتال در قطر، شورون در ونزوئلا و ماراتون اویل و والکو در گابن فعالیت دارند. غول‌های نفتی آمریکا همچنین در ترینیداد، انگلیس و چین هم فعالیت می کنند.

در مجموع شرکت‌های آمریکایی بیش از ۱۵ درصد نفت جهان را تولید می کنند.

چه کسی صاحب نفت است؟

یک راه دیگر بررسی این که چه کسانی نفت را در کنترل دارند، بررسی ذخایر قطعی غول‌های نفتی آمریکا است که نه تنها ذخایر نفتی در آمریکا بلکه ذخایر نفتی در سراسر جهان را شامل می‌شود و به این ترتیب است:

اکسون موبیل: ۲۴.۳ میلیارد بشکه ذخایر قطعی نفت

شورون: ۱۲.۱ میلیارد بشکه ذخایر قطعی نفت

اکسیدانتال: ۲.۸ میلیارد بشکه ذخایر قطعی نفت

دیون انرژی: ۱.۹ میلیارد بشکه ذخایر قطعی نفت

آنادارکو: ۱.۴۷ میلیارد بشکه ذخایر قطعی نفت

ماراتون اویل: ۱.۲۸ میلیارد بشکه ذخایر قطعی نفت

والکو: ۵.۴ میلیون بشکه ذخایر قطعی نفت

EOG ریسورسز: ۲.۹۲۸ میلیون بشکه ذخایر قطعی نفت

فهرست مذکور جامع نبوده و دربرگیرنده بزرگترین نامها در صنعت نفت آمریکا است. سه بازیگر بزرگ مجموعا معادل ۴۴ میلیارد بشکه نفت را در اختیار دارند و البته شرکت‌های بسیار کوچکتر آمریکایی هستند که ذخایر قطعی کوچکتری دارند.

ذخایر قطعی نفت آمریکا در آخرین بررسی انجام گرفته معادل ۲۶۰ میلیارد بشکه اعلام شد. ذخایر شرکت روس‌نفت معادل ۴۴ میلیارد بشکه و PDVSA‌ ونزوئلا معادل ۳۰۰ میلیارد بشکه است.

حتی با وجود بزرگی شرکت اکسون موبیل، تولید و ذخایر قطعی آمریکا بخش کوچکی از نفت جهان را تشکیل می‌دهد که به ۱.۷۳ تریلیون بشکه بالغ می‌شود. ذخایر آمریکایی کمتر از سه درصد از ذخایر قطعی جهان است اما به معنی این نیست که شرکت‌های نفتی آمریکایی قدرت ندارند.

کنترل خاورمیانه

حضور شرکت‌های نفتی آمریکایی در خاورمیانه به دهه‌ها قبل بازمی گردد. آمریکا و انگلیس در سال ۱۹۴۳ برای داشتن سهمی از نفت خاورمیانه رقابت می‌کردند. در آن زمان انگلیس بیش از دو سوم تولید نفت خاورمیانه را کنترل می‌کرد و تنها ۱۴ درصد تحت کنترل آمریکا بود.

از آن زمان نفوذ مستقیم شرکت‌های نفتی آمریکایی در خاورمیانه ضعیف شده است اما آنها همچنان در خاورمیانه حضورشان را حفظ کرده‌اند. شرکت‌های نفتی آمریکایی همچنان در سراسر جهان از جمله عراق، کویت، عمان و قطر فعالیت می‌کنند اما روی نفت تولید شده در خاورمیانه نفوذ کمتری دارند زیرا برخی از کشورها غول‌های نفتی آمریکایی را پس زده و صنایع نفت خود را ملی کردند.

غول‌های نفتی آمریکایی در مناطق دیگر هم شرایط دشواری را تجربه کردند که باعث شد این پرسش مطرح شود که این شرکتها تا چه حد نفوذ دارند. نگاهی به ونزوئلا، لیبی و نیجریه نشان می‌دهد شرکت‌های نفتی غربی در بازارهای خارجی چه عملکردی داشته اند اما نفت آن قدر جذابیت دارد که حتی پذیرش ریسکهای بزرگ هم ارزش تحمل دارد.

به عنوان مثال در ونزوئلا هوگو چاوز، رییس جمهور فقید این کشور تقریبا همه صنعت نفت را ملی کرد و اموال شرکت‌های نفتی خارجی را توقیف و آنها را بیرون کرد و ثابت کرد نه حتی ونزوئلا که صاحب بزرگترین ذخایر قطعی نفت جهان است، ارزش آن را داشت. سایر کشورها مانند لیبی و نیجریه درگیریهای داخلی و فساد به حدی شدید بود که برخی از شرکت‌های آمریکایی از آنها خارج شدند.

مناطق نفتی جدید

برخی از غول‌های نفتی آمریکایی اشتیاق دارند در کشورهای دیگر اکتشاف کنند و جذابترین نقطه برای آنها اکنون گویان و همسایه‌اش سورینام هستند و این نگرانی ابراز شده که اکسون قرارداد خوبی در گویان به دست آورده که استثمارگرایانه است.

و مانند خاورمیانه در هنگام نخستین کشف نفتی، گویان و سورینام تجربه ای در زمینه نفت ندارند و سیاستهای آنها برای نفت هنوز شکل نگرفته است.

بر اساس گزارش اویل پرایس، غول‌های آمریکایی حداکثر ۱۵ درصد از نفتی که در سراسر جهان تولید می‌شود را در کنترل دارند و تولیدکنندگان آمریکایی از موقعیت قدرتمندی در جهان برخوردارند و با توجه به این که آمریکا در ۹۸ درصد از رشد تولید جهانی نفت در سال ۲۰۱۸ سهم داشته است، این روند احتمالا ادامه پیدا می‌کند و نفوذ آنها در سالهای آینده تحکیم می‌شود.