نیاز انرژی کشور به سرمایه گذاری 600 میلیارد دلاری: بازار سرمایه ناتوان از تامین مالی

مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس گفت: تاکنون مجموع کل اعتباری که از طریق انتشار اوراق از بازار سرمایه در طرح های پتروشیمی تامین مالی شده است به 1700 میلیارد تومان نمی رسد درحالیکه نیاز مالی پروژه های پتروشیمی 10 تا 12 میلیارد دلار است و منابع مالی بازارسرمایه برای این پروژه ها قابل توجیه نیست.

به گزارش خبرنگار عصر ایران، پنجشنبه گذشته 29 آبان ماه در پنل تامین مالی و مشارکت در توسعه پروژه های صنعت نفت که در همایش فرصت های سرمایه گذاری در جزیره کیش( کیش اینوکس 2019 ) برگزار شد  به موضوع تامین مالی پروژه های صنعت نفت به ویژه بخش پتروشیمی پرداخته شد با این پرسش محوری که آیا برای تامین مالی این پروژه ها می توان به بازار سرمایه ایران اکتفا کرد یا خیر؟

 

بنا به این گزارش، در این پنل تخصصی، ساختارهای محدود بازار سرمایه در مقابل مگاپروژه های بخش پتروشیمی که بیشترین نیاز را به تامین مالی ارزی دارند، مورد بررسی قرار گرفت.

رویکرد اصلی این پنل تخصصی به تامین مالی پروژه های بخش پتروشیمی بویژه هلدینگ خلیج فارس معطوف شد.

 

این پنل با حضور جعفر ربیعی مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس به عنوان مدیر پنل، میرزایی معاون اقتصادی وزارت کار و رفاه اجتماعی، علی حسینی مدیرعامل بورس انرژی، عبادزاده مدیرعامل شرکت تجارت صنعت خلیج فارس، محسنی مدیرعامل شرکت رتبه بندی برهان، حسینی مقدم مدیرعامل تامین مالی سرمایه ملت و وطن پور مدیرعامل تامین سرمایه سپهر، در سالن همایش های منطقه آزاد کیش، برگزار شد.

 

کاهش منابع دولتی پروژه های نفت و گاز
جعفر ربیعی مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس در این نشست تخصصی در زمینه تامین مالی در پروژه ها گفت: تامین مالی برای پروژه های بزرگ همواره دغدغه ما بوده است. در زمانی که پروژه های کشور دولتی بودند تامین مالی از طریق بودجه دولتی صورت می گرفت اما وقتی دولت با محدودیت فروش نفت مواجه شد و پروژه ها هم بیشتر شدند و ناخودآگاه به دلیل کمبود منابع این وابستگی به بودجه دولتی هم کمتر شد. بنابراین تامین مالی پروژه ها از منابع دیگری مورد بررسی قرار گرفت.

 

پروژه های نفت و گاز منابع ارزی می خواهند
وی با توجه به سرمایه بر بودن پروژه نفت، گاز و پتروشیمی گفت: بخش زیادی از نیاز تامین مالی پروژه ها ارزی است و حال سوال اینجاست که این منابع از کجا تامین شود؟ منابع خارجی هم به دلیل تحریم ها با محدودیت مواجه هستند. پاسخ به این سوال برای کسانی که متولی تامین مالی هستند بسیار کلیدی است.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم از بازار سرمایه ایران تامین مالی کنیم قاعدتا ریالی است در واقع ما نمی توانیم از داخل انتظار داشته باشیم ارز ما را تامین کنند اما نیاز ما ارزی است زیرا بخشی از تجهیزات ما باید از خارج وارد شود.

 

پروژه های پتروشیمی با انتشار اوراق راه نمی افتند
وی در زمینه تامین مالی از بازار سرمایه ایران که تاکنون از طریق هلدینگ خلیج فارس صورت گرفته است آن را بسیار محدود ارزیابی کرد و گفت: البته هلدینگ خلیج فارس اقداماتی در زمینه انتشار اوراق مثلا اوراق اجاره مبتنی بر سهام ودیگر اوراق را منتشر کرده است اما اگر همه این اوراق منتشر شده را با هم تجمیع کنیم بیشتر از 1700 میلیارد تومان نمی رسد این رقم در مقابل نیاز 10 تا 12 میلیارد دلار منابع مورد نیاز برای پیشبرد پروژه های پتروشیمی بسیار اندک است و قابل توجیه نیست و ما برای تامین مالی پروژه هایمان به ارقام بسیار بالاتری نیاز داریم.

ربیعی افزود: ما می خواهیم مدیران بازار سرمایه توضیح دهند و ایرادات این تامین مالی را برطرف کنند. شاید لازم باشد بازار سرمایه درها را باز کند. 2 هزار میلیارد تومان نقدینگی کشور اگر با سود تضمین شده به سهامدار داده و وارد بازار سرمایه شود راهکار خوبی برای پیشبرد پروژه ها می شود به شرطی که درها برای ورود این نقدینگی به بازار سرمایه باز شود.

 

باید پوست کلفت شویم تا ناامید نشویم
وی در بخش دیگری از سخنان خود به قوانین دست و پاگیر بازار سرمایه برای ورود شرکت ها به آن اشاره کرد و تصریح کرد: ما از بازار سرمایه طلبکار هستیم چون بازار سرمایه مقررات دست و پاگیرو سختی دارد. البته مدیران پتروشیمی  برای ورود به بورس استقبال می کنند اما درگیر این قوانین سخت هم هستند. در مجموع ما یاد گرفتیم که ناامید نشویم و برای مواجه با سختی ها هم پوست کلفت شدیم.

 

دست اندازی غیرقانونی دولت ها به صندوق ذخیره ارزی 
مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس در زمینه تامین مالی از صندوق توسعه ملی گفت: بخشی از ارز مورد نیاز پروژه ها که زیاد هم بوده از صندوق توسعه ملی تامین شده است . انصافا صندوق توسعه ملی رسالت خود را تاحد ممکن به خوبی انجام داده است ما میلیاردها دلار از صندوق وام گرفتیم و پروژه را تامین مالی کردیم. اما یک موضوعی که صندوق توسعه ملی را تهدید می کند و مقام معظم رهبری هم هفته گذشته جلسه ای که با فعالان اقتصادی داشتند این موضوع را مطرح کردند و آن دست اندازی دولت ها به صندوق توسعه ملی است و این هم مربوط به دولت مشخصی نبوده و نیست. همه دولت ها در شرایط اضطراری به رهبری مراجعه می کنند و به صورت غیر قانونی از این صندوق برداشت می کنند. به گفته مقام معظم رهبری این باعث می شود که توانمندی صندوق برای تامین مالی بخش خصوصی کاهش یابد و این منبع در آینده دچار مشکل شود.

وی در خصوص نیاز ارزی شرکت های پتروشیمی از محل تامین منابع ارزی که خود ایجاد می کنند گفت: یکی دیگر از تامین  منابع ارزی، ارز حاصل از صادرات خود شرکت های پتروشیمی است ارز مرغوبی که خود ایجاد می کنند اما محدودیت مصرف دارند و نمی توانند از همین ارز برای توسعه خود استفاده کنند. به ناچار این ارز را به دلیل محدودیت ارزی کشور وبانک مرکزی واگذار می کنند، که اخیرا از دولت خواسته شده تا دست شرکت های صادراتی را باز بگذارد تا از ارزی که خودشان از فروش صادرات به دست آوردند استفاده کنند. البته تا حدودی اجازه داده شده اما کم است.

 

رکود 20 درصد از سهام بورس در قالب سهام عدالت
وی با اشاره به صندوق ها بویژه سهام عدالت به عنوان موضوع مورد توجهی که نیاز به بررسی بیشتر دارد گفت: صندوق ها همواره نیاز به پول دارند و هیچ چیزی به غیر از تقسیم سود از ما نمی پذیرند. یکی از اینها سهام عدالت است صندوقی که حدود 20 درصد از سهام بورس را راکد نگه داشته است و آزاد هم نمی شود.

بهره برداری بیشتر دولت از تامین مالی بازار سرمایه
میرزایی معاونت اقتصادی وزارت کار و رفاه اجتماعی از دیگر سخنرانان این نشست، اظهار داشت: در حال حاضر تامین مالی خارجی برای ما مشکل ساز است و از سوی دیگر نظام بانکی ما هم با محدودیت هایی مواجه است لذا دو بخش می تواند به تامین مالی پروژه ها کمک کند یکی منابع داخلی شرکت ها و دیگر بازار سرمایه است.

 

بازار سرمایه تنها منبع تأمین سرمایه
وی ادامه داد: البته باید توجه داشت که برای 3 هزار میلیارد تومان نقدینگی در کشور هم به عنوان منابع موجود باید فکری کرد.

 

از طرفی هم منابع داخلی شرکت ها محدود است. هلدینگ ها مجبورند برای پرداخت مستمری بگیران خود هر آنچه سود دارند پرداخت کنند.

 

صندوق ها مجبورند از بنگاه ها سود بگیرند تا تعهدات خود را انجام دهند. از این رو تنها منبعی که منابع در اختیار دارند بازار سرمایه است. بازار سرمایه این آمادگی  تامین مالی را دارد. ولی ورود به بازار سرمایه و تامین مالی در این بازار و تراژدی تامین مالی سرمایه هم حاکی از اعتبار بنگاه هاست.

 

سرمایه شرکت ها منبعی غیر قابل اعتماد
وی سرمایه شرکت ها را به دلیل عدم اعتبار از یک سو و عدم شفافیت کسب درآمد از سوی دیگر به عنوان منبعی غیرقابل اعتماد عنوان کرد و گفت: بخشی از هزینه ها در قالب فساد و سومدیریت شرکت ها صرف می شود و همه اینها ناشی از عدم شفافیت است. لذا بازار سرمایه این قابلیت شفافیت را دارد و ما هیچ راهی برای ورود به بازار بورس و بورسی کردن بنگاه های اقتصادی  نداریم تا به این شفافیت مالی برسیم.

به گفته وی به هر اندازه بخش خصوصی عقب بنشیند دولت در بازار سرمایه ایران پیشروی می کند. همانطور هم که می بینیم دولت تامین مالی پروژه های خود را با انتشار اوراق در بازار سرمایه و جذب نقدینگی ها در اختیار گرفته است که به نظر باید بخش خصوصی و شرکت ها نسبت به این موضوع پیشروتر باشند.

بازار سرمایه ایران همواره عطش تامین مالی را برطرف کرده است
علی حسینی مدیرعامل بورس انرژی ایران در سخنان خود اظهار داشت: اگر شرکت ها و هلدینگ های بزرگ تشنه تامین مالی باشند به نظر بازار سرمایه ایران ظرفیت مناسبی در این خصوص دارد.

وی دلایل لزوم تامین مالی از بازار سرمایه را چنین برشمرد: ضرورت تامین مالی بخش انرژی با نوسانات قیمت نفت، عدم تکافوی منابع مالی داخلی جهت پیشبرد طرح های توسعه ای بالادستی و میان دستی صنعت نفت و گاز، بدهی وزارتخانه های نفت ونیرو به پیمانکاران و تولید کنندگان، سیستم یارانه ای حاکم بر بخش انرژی، عدم توانایی و پوشش بهای تمام شده انرژی تولید شده بویژه در صنعت برق، کارایی پایین انرژی و سنتی بودن زیرساخت ها در حوزه نفت، گاز و برق، وجود تلفات زیاد در ساختارهای طراحی شده اعم از تولیدی، انتقال و توزیع، لزوم به کارگیری و استفاده از تکنولوژی های جدید، محدودیت منابع آب شیرین و افزایش میزان حجم انتشار گازهای گلخانه ای.

 

نیاز کشور به سرمایه گذاری 600 میلیارد دلاری در 10 سال آینده
وی در زمینه سرمایه گذاری های مورد نیاز در بخش انرژی ایران گفت: دوبرابر شدن مصرف برق طی ده سال آینده، نیاز به ایجاد 50 هزار مگاوات ظرفیت تولید جدید، 15 میلیارد دلار سرمایه مورد نیاز برای تکمیل 26 طرح صنعت پتروشیمی در جهش سوم صنعت پتروشیمی ایران، نیاز به سرمایه گذاری 600 میلیارد دلاری در بخش توسعه صنعت نفت و گاز و پتروشیمی و پالایش و کاهش 50 درصدی شدت انرژی در ایران دارد.

به گفته وی از مجموع 540 هزار میلیارد ریال اوراق منتشر شده در سال جاری، 63 هزار میلیارد ریال اوراق در حوزه انرژی منتشر گردیده که 11 درصد از کل منابع جذب شده است.

پروژه های نفت سرمایه بر ودیربازده هستند
وطن پور مدیرعامل تامین سرمایه سپهر نیز در این نشست تخصصی اظهار داشت: بازار سرمایه ایران در ساختار تامین مالی نیاز به تجدید ساختار دارد و باید یک سری آیتم های جدید برای توسعه طرح ها را در نظر بگیرد.

وی ادامه داد: بازار سرمایه ما فقط در بازار ثانویه فعال است درحالیکه باید همه ابزارهای ما ساختار یافته شوند اینکه فقط در بازار های ثانویه اوراق توانمند باشیم این محدودیت ایجاد می کند. باید بدانیم که پروژه های نفتی سرمایه بر و دیر بازده هستند. اگر آمار تامین مالی از بازار سرمایه پایین است به دلیل سرمایه گذاری بالای 4 تا 5 ساله پروژه های نفت است و ما به لحاظ تاریخی بیشتر از 4 سال در بازار سرمایه، سرمایه گذاری نداشتیم.

 

البته این به دلیل عدم تمایل نبوده حتی دستاورد خوبی هم به لحاظ تامین مالی داشتیم اما مسیر توسعه ای را از بازار سرمایه تجربه نکردیم که باید مسیر دیگری را برای توسعه بازارهای اولیه و تامین مالی طرح های توسعه ای پیش بگیریم.

وطن پور گفت: هلدینگ خلیج فارس می تواند برای ایجاد بازار اولیه کشور و بازارسرمایه کمک کند. قطعا با توجه به بدنه کارشناسی هلدینگ و اشرافی که دارد می تواند در ایجاد زنجیره تامین مالی پروژه ها کمک کند.

بازار سرمایه ایران خلاقیت ندارد
عبادزاده مدیرعامل شرکت تجارت صنعت خلیج فارس با نگاهی متفاوت نسبت به تامین مالی بازار سرمایه در این نشست اظهار داشت: آب هست ولی کم و گران است. اعتراف می کنم بازار سرمایه خلاقیت لازم را ندارد یا اگر هم دارد نشان نداده است .لذا ارائه تامین مالی با استفاده از منابع محدود کار را دچار مشکل کرده است. یکی از نکات اصلی جذب سرمایه در ایران صنعت ماست که به دلیل تحریم ها فعلا دچار نقصان شده است.

 

خبر بد برای بازار سرمایه
وی ادامه داد: خبر بد برای بازار سرمایه این است که به علت پیشرفت تکنولوژی در صنعت نفت و گاز و آینده اقتصاد و بازده پروژه های پتروشیمی در دنیا آن چیزی که فکر می کردیم رخ نخواهد داد. به زودی صادرات محصولات پتروشیمی در دنیا عوض می شود؛ آمریکا که وارد کننده بزرگ بوده تبدیل به صادرکننده عظیمی شده است. حتی به عنوان مثال کشورهایی مانند هند که وارد کننده بودند نیز در سال 2020 صادرکننده پتروشیمی می شوند. عطش تامین مالی است دست نیازهم دراز است اما بازار سرمایه این محدودیت را دارد.

وی پیشنهاد داد: خوب است به جای مشتری یابی و سرمایه گذاری یابی، سرمایه گذاری سازی کنیم. واقعیت این است که بسیاری از افراد نامتحد در بازار سرمایه ایران جمع شوند و به اتحاد واحد برسند و برای صنایع تامین سرمایه کنند.

 

پروژه های خلیج فارس مگاپروژه است و با چند نفر سرمایه گذار شدنی نیست. این نیاز به مشتری سازی و دیپلماسی فعال دارد همه اینها باید دست به دست هم دهند و کسانی را پیدا کنند که راغب به سرمایه گذاری هستند و در آن صورت خلاقیت خود را نشان دهند.