با گذشت بيش از سه سال و نيم از اظهارت اسکندري، نه تنها وزير برکنار نشده بلکه وزير جهاد کشاورزي با بزرگ کردن خشکسالي و ناکارآمد خواندن اهداف خودکفايي برنامه چهارم خود را تبرئه مي کند.

اعتماد: ايران در سال 2009 بزرگ ترين واردکننده گندم در جهان مي شود. روزنامه فايننشال تايمز در تازه ترين شماره خود نوشت؛بر اساس پيش بيني وزارت کشاورزي امريکا، ايران در سال زراعي جاري 5/8 ميليون تن گندم وارد مي کند.

وزارت کشاورزي امريکا همچنين گزارش داد؛ ايران با واردات 5/8 ميليون تن گندم، از مصر که زماني بزرگ ترين واردکننده گندم بود،پيشي گرفت. ايران در حالي بر سکوي بزرگ ترين واردکننده گندم مي ايستد که مردم با تکيه بر وعده خودکفايي وزير جهاد کشاورزي اميدوار به قطع واردات بودند.

عقب نشيني وزير جهاد

نکته مهم عقب نشيني وزير جهاد کشاورزي از وعده خودکفايي در توليد گندم است. محمدرضا اسکندري در گفت وگو با اعتماد- که در شماره امروز ضميمه چاپ شده است- نه تنها از شعار خودکفايي در توليد محصولات کشاورزي عقب نشيني کرد، بلکه عامل اصلي عدم تحقق شعار خودکفايي را برنامه چهارم معرفي کرد.

او گفت؛ «من با تکيه بر برنامه چهارم برنامه کاري خود را تنظيم کردم و بر اساس آن قول دادم.» او در ماه هاي پاياني فعاليت دولت نهم با متهم کردن برنامه چهارم نه تنها وعده خودکفايي گندم را محقق نکرد بلکه ايران را به بزرگ ترين واردکننده گندم تبديل کرد.

با اين حال وزير جهاد کشاورزي به الطاف الهي اميدوار بوده و معتقد است؛ «اگر خدا لطف کند در سال جاري نيازي به واردات گندم نخواهيم داشت.» او همچنين ميزان توليد گندم را در شرايط مساعد آب و هوايي 5/13ميليون تن پيش بيني کرد. «البته پيش بيني اسکندري همانند سال گذشته که نياز داخلي کشور به واردات گندم را پنج ميليون تن اعلام کرد و حدود

5/7ميليون تن گندم وارد کشور شد، قابل اتکا نبوده و احتمال افزايش واردات پررنگ تر به نظر مي رسد.»

پيش بيني وزارت بازرگاني

پيش بيني وزارت کشاورزي امريکا با توجه به صدور مجوز واردات هفت ميليون تن گندم بعيد به نظر نمي رسد. وزارت بازرگاني در سال جاري علاوه بر مجوز واردات پنج ميليون تن گندم، مجوز واردات دو ميليون گندم مازاد را صادرکرد، به طوري که قرارداد تجاري واردات اين محصول از سوي سازمان بازرگاني استان تهران در حال اجرا بوده و برخي محموله هاي وارداتي نيز آماده ارسال به کشور است. از اين رو افزايش واردات به 5/8 ميليون تن فاصله يي با پيش بيني وزارت بازرگاني ندارد.

جشن خودکفايي گندم با واردات

ايران که روزگاري بزرگ ترين واردکننده سنتي گندم بود، در سال 1383 با دستيابي به خودکفايي در توليد گندم، جشن خودکفايي را برپا کرد و روز 26 آبان را به عنوان روز خودکفايي گندم در تقويم ثبت کرد.

محمد خاتمي رئيس جمهوري وقت در آن روز بيان کرد «ايرانيان پس از 40 سال توانستند گندم خود را خودشان توليد کنند و بايد براي حفظ آن تلاش کرد.» اظهارنظري که در عمل سخت مي نمود و بيش از چند سال دوام نياورد. مسوولان وزارت جهاد کشاورزي دولت هشتم با تدوين طرح 10ساله خودکفايي، گام هاي اوليه را در کاهش واردات گندم برداشت. اين طرح به گونه يي تنظيم شد که طي اين مدت با ارتقاي ضريب مکانيزاسيون، بهره وري آب، عمليات به زراعي و به نژادي گندم، بهبود حاصلخيزي خاک و پيشگيري از ضايعات، از مزرعه تا نانوايي، افزايش قيمت تضميني متناسب با تورم و مخصوصاً بسيج امکانات و منابع انساني اعم از مروجان، کارشناسان و...، به حدي از پايداري در توليد گندم برسيم که اگر خشکسالي به وقوع پيوست، با کاهش توليد و خريد قابل توجهي مواجه نشويم.

اما اسکندري مجري طرح گندم در دولت قبل و وزير جهاد کشاورزي دولت نهم که با طرح وعده خودکفايي گندم راي مثبت نمايندگان مجلس را جلب کرد به جاي اصرار بر ادامه اجراي طرح خودکفايي مصوب دولت هشتم، تداوم خودکفايي گندم به شيوه خود را دنبال و قول خودکفاي و صادرات گندم را به مردم داد.

او حتي از خودکفايي در تمامي محصولا ت کشاورزي و مخصوصاً خودکفايي يک تا سه ساله در مورد جو، برنج، ذرت و دانه هاي روغني (کاهش وابستگي به 30درصد) نيز سخن گفت. جالب اينکه در آن دوران بيان کرد؛ «اگر تحقق اهداف عملي نشد، خودم مي روم يا مرا برکنار کنيد.»

دکتر عيسي کلانتري وزير پيشين کشاورزي با اشاره به قول هايي که وزير جهاد کشاورزي هنگام گرفتن راي اعتماد به مجلس داد، گفت؛ «متاسفانه کسي در اين سال ها از او سوال نکرد که چرا قول هايي که داده بود عملي نشد. به همين دليل اين تلقي ممکن است شکل بگيرد که يا نظام به اوضاع کشور بي تفاوت شده است يا بخش کشاورزي بي اهميت است.»

به اعتقاد او سيستم دولت سيستمي رها شده است و حداقل در بخش کشاورزي و غذا نه کسي مسووليت مي پذيرد و نه کسي پاسخگو است. برنامه پنجم توسعه و چشم انداز 20ساله مورد توجه مسوولان نيست و جالب اينجاست که هيچ اتفاقي هم نمي افتد. به نظر مي رسد نوعي بي تفاوتي شکل گرفته و در مواردي نيز توجيه گري که البته دليل آن مشخص نيست.

دبيرکل خانه کشاورز گزارش بهمن ماه محمدرضا اسکندري وزير جهاد کشاورزي به مجلس را مورد توجه قرار داد و گفت؛ وزير جهاد کشاورزي در اين گزارش اعلام کرد با وجود خشکسالي، ميزان خودکفايي کشور در توليد مواد غذايي در سال 87 به 94 درصد رسيده است، اين در حالي است که در سال گذشته 61 درصد نياز غذايي کشور از محصولات وارداتي تامين شده است. با تعريفي که آقاي وزير از خودکفايي کرده است، يعني توليد داخل به علاوه واردات، ميزان خودکفايي به 94 درصد مي رسد.

او با اظهار تاسف از تبديل شدن دوباره ايران به بزرگ ترين واردکننده گندم جهان گفت؛ در دولت خاتمي به هر دليلي در گندم خودکفا شديم (البته من با نحوه خودکفايي گندم در دولت خاتمي نيز مخالف بودم چون آن خودکفايي، خودکفايي پايداري نبود) و خاتمي با خودکفايي در اين محصول استراتژيک دولت را تحويل احمدي نژاد داد اما دولت نهم نه تنها اين خودکفايي را حفظ نکرد بلکه ايران به بزرگ ترين واردکننده گندم تبديل شد و بيش از 5/7 ميليون تن گندم وارد کشور شد.

کلانتري با بيان اينکه ميزان توليد شکر، پنبه و حبوبات به پايين ترين حد در سال هاي گذشته رسيده است، ادامه داد؛ «بعد از 40 سال واردکننده پياز شده ايم، بعد از ده ها سال براي اولين بار واردکننده حبوبات شده ايم و حدود 120 هزار تن حبوبات در سال گذشته وارد کرده ايم؛ همچنين حدود 80 هزار تن گوشت وارد کرديم و اينها همه محصولاتي هستند که يا در گذشته وارد نمي شد يا واردات شان بسيار کم بود. در گذشته واردات پياز نداشتيم، واردات پنبه نيز بسيار کم بود و در توليد گوشت به مرز خودکفايي رسيده بوديم.»