متن خبر چنین بود: شفقنا اطلاع پیدا کرد یک بیمار بستری در یکی از بیمارستان‌های قم که تست اولیه کرونای وی امروز مثبت اعلام شد، متاسفانه در اثر شدت عوارض بیماری و عارضه ریوی در گذشته است.

چهارشنبه ۳۰ بهمن ماه، خبر رسمی اولین قربانی از بیماری کرونا در ایران – قم از طریق یک رسانه جمعی منتشر شد. این خبر بلافاصله به موجی رسانه‌ای تبدیل شد.

بررسی‌های رسانه‌ای انصاف نیوز نشان می‌دهد، پایگاه شفقنا که به خبرهای قم دسترسی بالایی دارد روز چهارشنبه ۳۰ بهمن ماه ساعاتی پس از آنکه وزارت بهداشت خبر ابتلای دو نفر در قم به ویروس کرونا را تایید کرد، برای نخستین بار در ساعت ۶:۱۵ عصر خبر داد که یک نفر در قم بر اثر کرونا درگذشته است. (این خبر ابتدا در کانال تلگرامی این رسانه و ۷ دقیقه بعد در سایت آن منتشر شد)

متن خبر چنین بود: شفقنا اطلاع پیدا کرد یک بیمار بستری در یکی از بیمارستان‌های قم که تست اولیه کرونای وی امروز مثبت اعلام شد، متاسفانه در اثر شدت عوارض بیماری و عارضه ریوی در گذشته است. تست اولیه از این بیمار روز دوشنبه گرفته و به تهران ارسال شده بود، که نتیجه اولیه آن امروز مشخص و اعلام شد.

خبر شفقنا در آن ساعت به صورتی گسترده بازتاب پیدا کرد تا اینکه در ساعت ۷:۳۲ کیانوش جهانپور سخنگوی این وزارتخانه رسما خبر «مرگ ۲ بیمار مبتلا به ویروس کرونا در قم» را توییت کرد مطلبی که از سوی محمدرضا قدیر، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم نیز در رسانه‌های محلی مطرح شده بود.

اما اهمیت انتشار خبر اول در یک رسانه‌ی جمعی چه بود؟

زمان عنصر تعیین کننده در هر خبر است. در جامعه‌ی ما مصلحت سنجی‌های فراوانی سایه سنگین خود را بر اتاق‌های خبر انداخته است که در نتیجه بسیاری از خبرهای مهم یا اصلا منتشر نمی‌شود و یا آنقدر دیر منتشر می‌شود که دیگر تاثیر مثبتی برای جامعه ندارد.

ویروس کرونا ویروس خطرناکی است که امروز به‌درستی درک می‌شود که هر لحظه تاخیر در اطلاع از خطرات و عوارض آن تا چه اندازه می‌تواند برای جامعه هزینه‌ساز باشد. آن روزها هفته‌ی منتهی به انتخابات بود و چهارشنبه‌ای که فقط دو یا سه روز به انتخابات مانده بود غلبه‌ی فضای سیاسی، تصمیم گیری درباره‌ی انتشار خبر فوت یک بیمار مبتلا به کرونا را بسیار دشوار می‌کرد. برادران مولایی با پیگیری خود، بیمارستان را مجبور کرده بودند تا از برادرشان تست کرونا بگیرد و با مثبت شدن تست در روز جهارشنبه بلافاصله دوستان خود را با خبر می‌کنند و وزارت بهداشت نیز خبر ابتلای دو فرد در قم به کرونا را تایید می‌کند، اما در اظلاعیه‌ی وزارت بهداشت سخنی از فوت در اثر ابتلا به کرونا به میان نمی‌آید. در اینجا شفقنا خبر رسمی فوت یکی از مبتلایان به کرونا را منتشر می‌کند.

انتشار رسمی خبر نخستین فوت در اثر کرونا در یک رسانه‌ی جمعی، هشداری بزرگ و اقدامی تعیین کننده بود و شدت خطرساز بودن این ویروس را برای جامعه به گونه‌ای دیگر منعکس می‌کرد. برای همین خبر شفقنا به سرعت تبدیل به موجی خبری می‌شود. شاید اگر آن خبر در شفقنا داده نمی‌شد، مقامات عالی وزارت بهداشت هم مرگ دو نفر را به شکل رسمی تایید نمی‌کردند و موضوع در حد منابع محلی باقی می‌ماند و توجه‌ها به ویروس کرونا کلا به روزهای بعد از انتخابات موکول می‌شد.

حالا که ابعاد خطر ویروس کرونا آشکارتر شده است، بهتر درک می‌شود که همان چند روز تا چه اندازه در نجات جان‌ها و فرآیند پیشگیری می‌توانسته مهم باشد.

از همین رو اقدام شفقنا نمونه‌ای از اقدام به موقع یک رسانه و منطبق با مصلحت جامعه به‌نظر می‌رسد. این اقدام وقتی خود را بهتر می‌نمایاند که شفقنا تنها به انتشار این خبر بسنده نمی‌کند و ساعتی بعد در همان روز چهارشنبه با آن که بیشتر رسانه‌ها مشغول انتشار بیانیه‌های سیاسی درباره‌ی انتخابات هستند، در یادداشتی به قلم ابوالفضل فاتح با عنوان «کرونا را جدی بگیریم»، که آن هم نخستین یادداشت در در نوع خود است، مسئولان را به فوریت زمان و جدی گرفتن مسئله و پرهیز از هر گونه فوت وقت هشدار می‌دهد. این یادداشت با ارائه پیشنهادهایی در مقدمه می‌نویسد «به هیچ وجه نباید ساده اندیشی شود و یا با مصلحت سنجی های افراد غیر متخصص، شهروندان عزیز سراسر کشور در معرض خطر قرار گیرند. این خطر در صورت غفلت خدایی نکرده می تواند ابعاد وسیع و ملی پیدا کند. داستان جگر سوز سقوط هواپیمای اوکراینی باید به همه آموزش داده باشد که کوچکترین سهل انگاری، خطا یا پرده پوشی می تواند چه عوارض و پیامدهای سنگینی داشته باشد. به هیچ وجه منکر جنگ روانی آمریکا علیه چین نیستم اما غفلت و پنهانکاری اولیه چینی ها در فراگیری این بیماری و خسارات بسیار سنگین انسانی و مادی این بیماری به چین نقشی جدی داشته است. »

مجموع این دو اقدام شفقنا، یعنی انتشار خبر نخستین فوتی کرونا و انتشار مقاله‌ی «کرونا را جدی بگیریم» به رغم فضای سیاسی و انتخاباتی که بر آن روز و زمان سایه انداخته بود، زمان شناسی و شناخت نسبت به رسالت رسانه و احساس مسئولیت نسبت به سرنوشت و سلامت جامعه را نشان می‌دهد.

براستی آیا اگر اولین خبر رسمی فوت بر اثر کرونا در ایران – قم در آن روز و در یک رسانه‌ی جمعی منتشر نشده بود، اطلاع رسانی درباره‌ی قربانیان آن و مهم‌تر از آن اهتمام به آن در همان مقطع آغاز می‌شد یا به بعد از انتخابات موکول می‌شد و با از دست دادن چند روز دیگر، امروز با خطر و پشیمانی‌های بزرگتری مواجه می‌شدیم؟

تماشاخانه