مردم می‌دانند ماسک‌زدن مهم است، اما چون دیگر خسته شده‌اند و روند بیماری طولانی شده یا برایشان محدودیت‌های شغلی ایجاد می‌کند، از آن استفاده نمی‌کنند. تأثیرگذاری روی مردم، برای ادامه‌دارکردن رعایت موارد بهداشتی، سخت و زمان‌بر است و نیاز به آموزش‌های عمیق و تغییر روش‌ها دارد.

روزنامه شهروند نوشت: «تهرانی‌ها پایین‌ترین رتبه را در رعایت پروتکل‌های فاصله‌گذاری اجتماعی دارند. با اینکه در شانزدهمین گزارش کمیته اپیدمیولوژی کووید-١٩ وزارت بهداشت، تهران در گروه استان‌هایی با بروز متوسط است، اما اخباری که در هفته‌های گذشته از وضع تهران گزارش شد، نشان می‌دهد که موارد ابتلا در این شهر در حال افزایش است، به‌ طوری که استاندار تهران و فرمانده ستاد مقابله با کرونای کلانشهر تهران نسبت به شرایط موجود اعلام نگرانی کرده‌اند.

بیست‌ونهم فروردین، یعنی در دومین‌ماه از شیوع رسمی کرونا در ایران، علیرضا زالی اعلام کرده بود که ٦٠‌درصد تهرانی‌ها کرونا را جدی گرفته‌اند، کمی بعد، در اواخر اردیبهشت اما این میزان به کمتر از ١٠درصد رسید که این تغییر رفتار با بالارفتن آمار ابتلا در این استان، همخوانی دارد. انوشیروان محسنی‌بندپی، استاندار تهران، شرایط تهرانی‌ها در رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی را نامناسب می‌داند.

همه اینها در وضعیتی است که پس از یک دوره افول بیماری، روند شیوع در استان تهران کمی بالا رفته و در این میان شهرهای غرب استان در فاصله‌گذاری اجتماعی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی اوضاع نابسامان‌تری‌ دارند.

با همه اینها اما استاندار تهران، معتقد است که با وجود پیچیدگی‌های تراکم جمعیت، کسب‌وکار و وجود جمعیت سه‌و‌نیم ‌میلیون نفری شناور، هنوز وضع این استان بحرانی نیست: «استان تهران با یک شیب ملایم وارد پیک شیوع شده و با مدیریت از پیک عبور کرده است. همه اینها درشرایطی است که تهرانی‌ها میل بیشتری به سفر دارند، به‌طوری که در تعطیلات قبلی، به احتمال زیاد تعداد زیادی از افراد بازگشته به تهران، مبتلا بودند.»

او مهم‌ترین نگرانی را از بابت حمل‌ونقل عمومی اعلام کرد. پیش از این اعلام شده بود ٦٠درصد مبتلایان به کرونا در تهران، اخیرا به سفر رفته بودند. حالا به گفته استاندار تهران، وزارت صمت موظف شده تا نسبت به عرضه ماسک ارزان‌قیمت اقدام کند.

آمارها نشان می‌دهد موارد بستری بیماران مبتلا به کرونا در تهران بالا رفته، به‌طوری که براساس آخرین آمار در ٢٤ساعت (جمعه تا شنبه) ١٨٦ بیمار در بخش‌های عادی مراکز درمانی و ٧٠نفر در بخش‌های ویژه بستری شدند.

فرمانده ستاد مقابله با کرونای شهر تهران این آمار را اعلام می‌کند و می‌گوید که در این مدت، پنج‌درصد بیماران بستری شدند که این میزان پیش از این، ٣,٥‌درصد بود. او این آمارها را قابل تأمل می‌داند. او می‌گوید که در یک‌ماه گذشته، فاصله‌گذاری اجتماعی در تهران کاهش داشته است.

نیاز به آموزش‌های عمیق‌تر است؛ شیوه اطلاع‌رسانی باید تغییر کند

علیرضا سلیمی، معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام‌پزشکی جزو افرادی است که از شرایط فعلی رعایت ضعیف پروتکل‌های بهداشتی نگران است. او می‌گوید که مردم خسته شده‌اند، شیوع ویروس طولانی شده و بسیاری مشکلات اقتصادی دارند. به همین دلیل در بسیاری موارد افراد نکات بهداشتی مثل ماسک‌زدن، خودداری از ترددهای غیر ضروری، فاصله‌گذاری اجتماعی و... را رعایت نمی‌کنند.

او می‌گوید که تاکنون پژوهشی در زمینه میزان رعایت‌کردن یا نکردن مردم انجام نشده اما شواهد حکایت از این دارد که اثرگذاری آموزش‌ها کمرنگ شده؛ چراکه اساسا دیگر نمی‌توان از آموزش‌های قبلی برای تغییر رفتار افراد استفاده کرد.

او به «شهروند» می‌گوید: «در ابتدای همه‌گیری ویروس، آموزش‌ها زیاد بود و تأثیر بالایی هم داشت، حتی منجر به تغییر رفتار در مردم شد. مثل استفاده از ماسک و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و انجام‌ندادن ترددهای غیر ضروری. اینکه مردم موقع عطسه و سرفه چه رفتاری باید داشته باشند و... همه اینها در آموزش‌های اولیه مدنظر قرار گرفت و تأثیرگذار بود.»

به گفته او وقتی زمان می‌گذرد، آموزش‌های ابتدایی کم‌تأثیر می‌شود، بنابراین نیاز به آموزش عمیق‌تر ایجاد می‌شود: «به مرور زمان باید آموزش‌ها عمیق‌تر و روش‌ها تغییر کند. در شرایط فعلی هم ما به آموزش‌های مستمر و عمیق‌تر نیاز داریم، این مسأله وظیفه سازمان‌های مربوطه و فعال در زمینه آموزش را سخت‌تر می‌کند.»

سلیمی می‌گوید، آنهایی که آموزش‌پذیر بودند، در همان ابتدا آموزش‌ها را گرفتند اما همان آموزش‌ها در این افراد، به تدریج شیب تأثیرگذاری‌اش کم می‌شود: «ما در سطح کشور، اقداماتی برای تخصصی‌تر‌کردن آموزش‌ها انجام دادیم. با تهیه فیلم و ارسال پیام و... سعی کردیم آموزش‌ها را به‌روز کنیم و آخرین تحقیقات انجام‌شده درباره این موضوع را منتشر کنیم.»

این مسئول در سازمان نظام‌پزشکی معتقد است که دلیل اصلی رعایت‌نکردن موارد بهداشتی از طرف مردم، نبود یا کمبود آموزش‌ها نیست، بسیاری به پیامدهای رعایت‌نکردن پروتکل‌ها واقفند اما همان مسأله‌ای که برای سیگارکشیدن با وجود اطلاع از مضرات آن در این مورد هم صدق می‌کند: «مردم می‌دانند ماسک‌زدن مهم است، اما چون دیگر خسته شده‌اند و روند بیماری طولانی شده یا برایشان محدودیت‌های شغلی ایجاد می‌کند، از آن استفاده نمی‌کنند. تأثیرگذاری روی مردم، برای ادامه‌دارکردن رعایت موارد بهداشتی، سخت و زمان‌بر است و نیاز به آموزش‌های عمیق و تغییر روش‌ها دارد.»

به گفته او، مردم باید بدانند که اگر موارد بهداشتی را رعایت نکنند، روند بیماری باز هم طولانی‌تر می‌شود: «لازم است که شرایط اجرای پروتکل‌های بهداشتی فراهم شود. اگر لازم است اقدامی برای توزیع وسایل بهداشتی انجام شود، باید این کار صورت گیرد. نمی‌توان گفت که مثلا در رسانه‌ها باید بیشتر درباره این موضوع صحبت شود، حرف‌ها همه زده شده، حالا باید روش‌های دیگری در پیش گرفته شود.»

تهرانی‌های ناراضی

شهروندان تهرانی، خودشان هم از شرایط ناراضی‌اند. آنها که در ماه‌های گذشته بدون ماسک از خانه بیرون نرفتند و در مترو و اتوبوس و تاکسی، فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کردند، حالا از رفتار شهروندان، گلایه می‌کنند. حسام یکی از افرادی است که هر روز برای رسیدن به محل کارش، مسیر طولانی را در مترو می‌گذراند.

او به «شهروند» می‌گوید که مدتی است یکی از کارکنان مترو در بخش چک بلیت، می‌ایستد و استفاده از ماسک را به مسافران گوشزد می‌کند: «خیلی وقت‌ها می‌بینم که مسافران ماسک را جلوی مأمور مترو می‌زنند و کمی جلوتر، برمی‌دارند.» او می‌گوید اگر کسی بدون ماسک وارد شود، مأمور مترو او را ملزم می‌کند که ماسک بخرد.

حسام اما می‌گوید که این اقدامات، از سوی بسیاری از مسافران جدی گرفته نمی‌شود. حتی در داخل قطار و در ساعت‌های شلوغ تردد، افراد کرونا را به‌طور کامل فراموش می‌کنند و روی صندلی‌هایی که ممنوعیت نشستن دارند، می‌نشینند. گاهی بین مسافران و مأموران مترو، بر سر همین مسائل درگیری ایجاد می‌شود. او به همین دلیل، در ساعت‌های شلوغ، از مترو استفاده نمی‌کند. شرایط بی‌آرتی اما از مترو نامناسب‌تر است، آنجا دیگر کسی ملزم به استفاده از ماسک نیست و افراد در فاصله کم قرار می‌گیرند.

«با بالارفتن کرایه تاکسی‌ها، مردم بیشتر از بی‌آرتی استفاده می‌کنند و همین شرایط را سخت‌تر می‌کند.» این را محبوبه می‌گوید و ادامه می‌دهد: «الان کرایه تاکسی از صادقیه به ونک هشت‌هزار تومان شده، مردم دیگر تمایلی به استفاده از تاکسی ندارند.»

محبوبه در این مدت بیشتر از تاکسی‌های اینترنتی استفاده کرده: «مردم در مترو و اتوبوس رعایت نمی‌کنند.» مردم در شرایطی در مترو و اتوبوس از ماسک استفاده نمی‌کنند که به گفته معاون بهداشت حرفه‌ای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، احتمال انتقال کرونا در محیط‌های بسته بیشتر است: «انتقال هوابرد ویروس در شرایط خاصی مانند صحبت‌کردن با افراد زیاد در مسافت کوتاه و در یک فضای بسته بدون تهویه مانند وسایل حمل‌ونقل عمومی، خطر ابتلا به عفونت ویروس را حتی بدون سرفه یا عطسه هم امکان‌پذیر می‌کند.»

بیشتر بخوانید:

افزایش نرخ کرایه تاکسی، مترو و اتوبوس برای سال آینده

تماشاخانه