کودکان محروم بلوچستان برای شستشوی ظروف و تامین آب مورد نیاز خانواده در جنگ تن به تن و نابرابر با تمساح یا گاندو قرار می گیرند و در چشم بر هم زدنی دست و پا و جان می‌دهند.

به گزارش ایسنا، مرداد ماه سال گذشته دختری به نام آسیه در جنگی تن به تن و نابرابر خواهرش را از چنگال گاندو و مرگ حتمی نجات داد اگرچه حوا دستش را در این حادثه از دست داد و یادآوری آن روز تلخ هر دوی آنها را بسیار ناراحت می‌کند اما او فراموش نمی‌کند که با فداکاری خواهرش به زندگی برگشته است. امیرحمزه دیگر قربانی این جنگ نابرابر نیز با وجود تمام تلاش خانواده و انتقال به بیمارستانی در کراچی پاکستان دست چپش از مچ قطع شد. و بسیارند حواها و امیرحمزه ها ...

برخی مسئولان معتقدند کودکان محروم این استان به دلیل نداشتن تفریح و سرگرمی کنار برکه ها میروند و طعمه گاندو می‌شوند، به هر جهت نباید اجازه دهیم نبود آب، سرگرمی و هر چیز دیگری به قطع عضو و مرگ کودکان این مرز و بوم منتهی شود.

تنها زیستگاه گاندو یا همان تمساح پوزه کوتاه ایرانی جنوب سیستان و بلوچستان است و براساس آخرین سر شماری بیش از ۴۰۰ تمساح در این استان زیست می کنند.

مردمان محلی جنوب سیستان و بلوچستان سالهاست که زندگی مسالمت آمیزی با این موجودات دارند و این جانور را نماد برکت و آبادانی منطقه می دانند، به همین سبب شاهدیم که بسیاری از مردم محلی با این موجودات ارتباط و رزق خود را با این جانور تقسیم می کنند.

«حسن پذیرفته» کودک بلوچ منطقه ریکوکش از کودکی توانایی برقراری ارتباط با گاندوها را داشته و با مهربانی با این موجودات نسبتا خجالتی برخورد می کند که نشان از اهمیت این جانور در استان سیستان و بلوچستان دارد.

چند مدتی است که گاندوها به صورت شبانه وارد برخی از روستاهای مناطق حفاظت شده می شوند و برای اهالی مشکلاتی ایجاد می کنند که در آخرین مورد ۲۰ گاندو از روستاها و آبگیرهای شهرستان سرباز زنده گیری شد.

از سوی دیگر تنش بی آبی در منطقه بلوچستان باعث شده بسیاری از اهالی منطقه بویژه کودکان آب آشامیدنی مورد نیاز خود را از برکه هایی که در آن تمساح پوزه کوتاه ایرانی زیست می کند، تامین کنند.

متاسفانه در سال گذشته حوا رئیسی دختری ۱۰ ساله اهل شهرستان سرباز که برای شست‌وشو و برداشت مثل دیگر کودکان همراه خانواده برای آب به یکی‌ از برکه‌های پایین‌ دست رودخانه "باهوکلات" رفته بود دستش طعمه تمساح شد و هم اکنون با یک دست به زندگی روز مره خود ادامه می دهد.

اما این اولین و آخرین مورد حمله تمساح پوزه کوتاه ایرانی نبود ۲۱ مرداد ماه نیز پسر بچه ای در شهرستان دشتیاری مورد حمله تمساح قرار گرفت و از ناحیه مچ دست چپ دچار آسیب جدی شد و پس از اعزام به پاکستان دست وی مثل حوا قطع شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سیستان و بلوچستان افزود: گاندو یک گونه شاخص استانی و حتی کشوری است که هم از سوی مردم بومی و هم از سوی دولت و محیط زیست حمایت می‌شود و ما در مجموعه محیط زیست هم سعی کرده‌ایم تا به طرق مختلف، با کمک رسانه‌ها، مردم بومی، محیط‌بانان و آموزش و پرورش تعارض بین مردم و گاندو را حذف کنیم.

وحید پورمردان در گفت وگو با ایسنا تصریح کرد: در حال حاضر هیچ تعارضی بین جامعه محلی و گاندو وجود ندارد، زیرا مردم منطقه به خوبی رفتارهای گاندو را می‌شناسند، می‌دانند که چه زمان‌هایی خطرساز است و یا فصل جفت‌گیری آن کی است.

وی تاکید کرد: از اردیبهشت تا مهرماه، فصل زادآوری گاندوها است و در این مدت رفتار گاندوها به شدت تهاجمی می‌شود، زیرا گاندوی ماده از زیستگاه و نوزادان خود دفاع می‌کند، بنابراین حساسیت بالا می‌رود و در این مدت نباید به زیستگاه آنان نزدیک شد.

مدیرکل محیط زیست استان با بیان اینکه اداره کل محیط زیست استان هم در این ایام حساسیت کار را افزایش می‌دهد، ادامه می‌دهد: اکیپ‌های ۳۰ نفره به منطقه می‌فرستیم تا خانه به خانه در بزنند و به مردم محلی اطلاع رسانی کنند. همچنین ضبط و پخش برنامه‌هایی به زبان بلوچی، دیدار با ریش‌سفیدها، حضور در مساجد و نصب تابلوهای هشدار دهنده از دیگر اقدامات اداره کل محیط زیست استان برای آگاهی مردم از خطر نزدیکی به گاندوها در این ایام است.

وی اظهار می‌کند: اگر دقت کنیم می‌بینیم که بیشتر افرادی که مورد حمله گاندوها قرار گرفته‌اند، خصوصا در همین شش یا هفت سال گذشته، کودک هستند و از روی بازیگوشی و برای سرگرمی، وارد زیستگاه گاندوها می‌شوند. بنابراین اگر برای پر کردن اوقات فراغت آنان فکری کنیم، کمتر شاهد این اتفاقات خواهیم بود.

پورمردان ادامه می‌دهد: گاهی برای حل این مشکل، بحث حصارکشی مطرح می‌شود که از نظر ما منطقی نیست. یکی از دلایل آن این است که گاندوها قلمروطلب هستند و مسافت طولانی جابجا می‌شوند. زیستگاه اصلی این تمساح ها بیش از ۳۸۰ هزار هکتار است که حصارکشی آن بسیار هزینه‌بر خواهد بود.

وی بیان می کند: همچنین باید توجه داشت که گاندوها توانایی آن را دارند از زیر زمین حرکت کنند که تجربه آن را در گذشته داشته‌ایم، از جمله در ۱۵۰ کیلومتری چابهار که مرکزی برای تیمار گاندوها داریم، بارها همکاران ما مشاهده کرده‌اند که گاندوها از زیر حصارها عبور کرده و فرار کرده‌اند.

مدیرکل محیط زیست استان اظهارکرد: از نظر ما، حصارکشی این منطقه، پاک کردن صورت مسأله است. اگر این منطقه را که بسیار هم وسیع است، حصارکشی کنیم، دسترسی مردم بومی به منابع آبی با مشکل مواجه و این خود باعث افزایش تعارض میان انسان و حیات وحش می‌شود که با اهداف ما در محیط زیست منافات دارد.

وی در پایان تاکید کرد: برای حل این مشکل، ابتدا باید برای کودکان، سرگرمی‌های دیگری ایجاد کنیم تا برای بازی، به سمت زیستگاه گاندوها نروند، زیرا در این صورت، حتی اگر حصارکشی کنیم، باز احتمال دارد کودکان راهی برای عبور از حصار پیدا کنند که خود یک خطر جدی‌تر است. همچنین باید مشکل آب منطقه حل شود تا مردم محلی مجبور نشوند برای برداشت آب مورد نیاز، به زیستگاه گاندوها نزدیک شوند.

دهیار باهوکلات نیز افزود: مشکل اصلی مردم این منطقه، دسترسی نداشتن به آب بهداشتی است. البته نبود سرگرمی برای کودکان منطقه هم مشکل مهمی است، زیرا مردم اینجا از امکانات ورزشی یا تفریحی محرومند، اما مشکل اصلی همان آب است. زیرا مردم بیشتر برای برداشت آب از رودخانه باهوکلات و غیره مجبور هستند که به گاندوها نزدیک شوند.

مسعود شیخ زاده ادامه داد: روستای بزرگی مثل باهوکلات لوله کشی آب شده اما روستاهای دیگر هنوز لوله کشی نشده است. اکثر روستاهای این منطقه با تانکر آب‌رسانی می‌شوند که جوابگوی نیاز مردم نیست.البته خیرین منطقه، شوراها و مسئولان دولتی مانند فرماندار یک سری کارها کرده‌اند، اما هنوز نیاز رفع نشده است.

وی اظهار کرد: اگر مشکل آب حل شود، مردم مجبور نمی‌شوند که برای برداشت آب به گاندوها نزدیک شوند. خود باهوکلات چندان مشکل آب ندارد چون لوله کشی شده، اما سایر روستاها وضعیت مناسبی ندارند.

دهیار باهوکلات گفت: مساله دیگر نبود امکانات بازی و سرگرمی است. اگر یک زمین چمن یا سالن فوتسال ایجاد شود، یا وسایل ورزشی در اختیار مردم قرار داشته باشد، کودکان و نوجوانان سرگرم می‌شوند.

فعال اجتماعی محیط زیست نیز بیان کرد: مشکل اصلی ما اولاً نبود آب شرب و ثانیا رعایت نکردن حریم تمساح ها توسط مردم است.

عمر پذیرفته بیان کرد: کودکان برای آب‌ تنی در هوای گرم، وارد حریم زندگی گاندوها می‌شوند و زنان هم برای شستن ظروف و لباس‌ها مجبور هستند از آب رودخانه‌ها استفاده کنند.

وی گفت: تعداد روستاهای لوله کشی شده خیلی کم است. وقتی آب رودخانه پایین می‌آید، مشکل بدتر هم می‌شود. برای تأمین آب یک سری کارهای موقتی انجام شده است، اما باید کار اساسی شود.

این فعال محیط زیست افزود: بعضی‌ها پیشنهاد می‌کنند که کنار هوتگ‌ها حصارکشی شود، اما این حصارکشی خودش یک معضل است. زیرا بقیه حیوانات هم از همین آب استفاده می‌کنند. همچنین اگر کودکی از حصارها عبور کند و وارد محوطه شود، خودش خطر بیشتری دارد.

وی گفت: به عقیده من بهترین کاری که می توان کرد، حفر چاه آب عمیق و لوله کشی روستاها است، تا مردم مجبور به تأمین آب از رودخانه نشوند.

فرماندار شهرستان دشتیاری نیز در گفت وگو با ایسنا افزود: بحث گاندوها یک مشکل نیست، بلکه یک نعمت است. حضور گاندوها یک ظرفیت طبیعی و جانوری است که از جنبه‌های مختلف باید به آن نگاه کرد. حالا هر ظرفیتی ممکن است بعضی اوقات تبدیل به تهدید هم بشود. باید فکری کرد تا همزیستی مسالمت آمیزی بین انسان و این جانور برقرار شود.

عادل عفتی افزود: گاندو یک جانور گوشت ‌خوار است و همیشه احتمال دارد حمله کند، برای اینکه خطرات کم شود، باید شرکت آب و فاضلاب با مشارکت دهیاران، آب مورد نیاز مردم را تأمین کند تا برای تهیه آب، به این محیط‌ ها نزدیک نشوند. البته این کار در حال انجام است.

وی ادامه داد: برای آن ‌که کودکان وارد این محیط‌ها نشوند، باید یک پارک آبی ایجاد کرد و دور آن را حصار کشی کرد. یعنی همان دور استخر را برای بچه‌ها حصارکشی کنیم، نه اینکه کل منطقه را حصار بکشیم، زیرا از نظر اقتصادی اصلا شدنی نیست.

فرماندار دشتیاری اظهار کرد: اداره کل میراث فرهنگی، محیط زیست و سایر نهادها هم وارد کار شوند و جاهایی را آماده کنند تا هم گاندوها تفریح کنند و هم مردم بتوانند به تماشای آنان بروند.

وی بیان کرد: از بین ۱۶۴ روستای این شهرستان، ۱۳۹ روستا بصورت تانکری آب رسانی می‌شود. البته نیاز به کارهای زیر بنایی داریم که وظیفه شرکت آب و فاضلاب است، اما تا زمانی که این کارها کامل نشده است، از تانکر استفاده می‌کنیم.

عفتی گفت: خیرین هم به کمک دولت آمده‌اند و در بحث لوله کشی آب روستاها همکاری می‌کنند تا به زودی از آبرسانی تانکری خارج شویم.

امید داریم با پیگیری مسئولان و دولتمردان و تامین آب و سرگرمی در این منطقه دیگر آسیه ها و حواها و امیرحمزه ها در این جنگ نابرابر که کابوس زندگیشان می‌شود قرار نگیرند و تکه های جانشان طعمه گاندو نشود.