غارت وحشتناک در تمدن بی‌همتای ایران / وقتی جیرفت کهن کشف شد (فیلم)

کیفیت پایین:

کیفیت خوب:

عصر ایران؛ محسن ظهوری ـ تمدن سومر در جنوب عراق امروز را قدیمی‌ترین تمدن بشر می‌دانستند؛ حالا دیگر نه. امروز محوطه جیرفت در جنوب استان کرمان را هم یکی از گهواره‌های تمدن انسان می‌دانند؛ از زمانی که الواح خطی آن کشف شد؛ یکی از نخستین خط‌های اختراع شده توسط بشر. چند سال پس از آن‌که اتفاق ناگواری افتاد؛ هجوم افراد محلی برای غارت اشیائی که بعدها تاریخ بشر را در دید ما تغییر داد. ماجرای پیدا شدن این تمدن باستانی را در این قسمت از «ایران به روایت آثار» می‌بینید.

«ایران به روایت آثار» مجموعه‌ گزارشی ویدئویی است که هر هفته شنبه‌ها و سه‌شنبه‌ها در عصر ایران منتشر می‌شود. از آن‌جا که شنبه هفته بعد به تعطیلی شهادت امام حسن عسگری نزدیک است، قسمت سی و سوم این مجموعه را می‌توانید روز سه‌شنبه ۶ آبان ببینید.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

در قسمت قبل منتشر شد:

ایران به روایت آثار؛ قسمت سی و یکم: نبرد جانوران جیرفت

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

اوایل دهه هشتاد بود که طغیان «هلیل‌رود» در جنوب استان کرمان، باعث شد تا گوری باستانی هویدا شود و اشیاء دفن شده در آن بیرون بیایند. خبر، ناگهان پیچید و عده زیادی با بیل و کلنگ راهی این منطقه شدند و صدها هزار شی‌ء تاریخی را از دل خاک بیرون آورده و به قاچاقچیان فروختند.

نتیجه کار آن‌ها زمینی پر از سوراخ شد با صدها گور خالی که کاوش در آن‌‌ها می‌توانست اطلاعات ارزشمندی از گذشته این منطقه به ما بدهد. اطلاعاتی که با جابه‌جایی اشیاء و به هم ریختن محل دفن مردگان از بین رفت.

آن‌چه آن‌ها از دل خاک بیرون آوردند، نشانه‌هایی از تمدنی بود که حیرت همگان را برانگیخت و سرفصلی تازه در شکل‌گیری تمدن بشر شد. یکی از آن‌ها داستانی بود که در قسمت قبل این مجموعه دیدید؛ اینکه چطور ردپای یک اسطوره قدیمی بین‌النهرین، در این تمدن کهن یافت شد. تمدنی که هنوز هم بحث‌های زیادی درباره آن در جریان است.

«سرزمینی مملو از طلا و نقره و سنگ‌های قیمتی. زادگاه ایزدبانوی عشق و باروری و جنگ. سرزمین هنرمندان و صنعتگران.» این‌ها توصیفاتی است که در افسانه‌های پنج‌هزار ساله سومری، از سرزمین «اَرَتَ» شده. سرزمینی که به گفته سومریان، آن‌سوی «شوش» و «اَنشان» قرار داشته؛ پشت کوه‌های بلند. سرزمینی باستانی و البته افسانه‌ای که پژوهشگران در طول سال‌ها به دنبالش بوده‌اند. «یوسف مجیدزاده» باستان‌شناسی که جیرفت با سرپرستی او کاوش شد، معتقد است که حوزه «هلیل‌رود» همان‌جایی که آن را تمدن جیرفت نامیده‌اند، همان سرزمین افسانه‌ای «اَرَتَ»‌ست. جایی که پادشاه کهن سومری «اِنمِرکار» از آن‌ها درخواست کرده بود صنعتگران و هنرمندانش را برای ساختن شهر کهن «اوروک» به سومر بفرستد. شهری که بقایای آن در جنوب عراق یافت شده.

تمدن جیرفت، می‌تواند همان سرزمین صنعتگران و هنرمندان باشد. این را از اشیاء یافت شده در آن می‌دانیم. اشیائی سفالی و سنگی در نهایت ظرافت و ذوق و دقت. نقوشی که در میان تمدن‌های کهن هم‌دوره‌اش یعنی سرزمین های پنج‌هزار ساله بی‌همتاست.

به داستان‌مان برگردیم که از ویرانی گورستان‌های این تمدن توسط غارتگران آغاز شد. با پخش شدن خبر این غارت‌ها و دستگیری بخش کوچکی از آن‌ها، «یوسف مجیدزاده» برای بررسی اوضاع به منطقه رفت. حدود ۴۰۰ کیلومتر در کنار هلیل‌رود تماما به غارت رفته بود، اما تخریب فقط در گورستان‌ها رخ داده بود و این امید زنده بود که بناهای معماری این تمدن را بتوان یافت؛ همان بناهایی که طرح آن‌ها در اشیاء جیرفت نقش بسته.

وقتی تپه‌ای در آن نزدیکی توجه «مجیدزاده» را جلب کرد، داستان سر برآوردن تمدن جیرفت آغاز شد. این تپه در اصل یک معبد بزرگ یک زیگورات پنج‌هزار ساله بود. زیگوراتی که از تمام همتاهای قبلی خود قدمتی دیرینه‌تر دارد و ارتفاع آن هم بسیار بلندتر است. کاوش‌ها باعث شده تا بخشی از این معبد بزرگ بیرون بیاید و هنوز مانده تا کل آن را ببینیم، اما آن‌چه حیرت‌انگیز بود، پیدا شدن الواح خطی است. خطی هندسی و بسیار قدیمی که هنوز خوانده نشده اما می‌دانیم که مختص همین تمدن بوده و نشان می‌دهد که آن‌ها در هزاران سال پیش خط اختراع کرده بوداند. این یعنی نشانه‌ای از یک تمدن؛ هم معماری دارد، هم صنعت، هم حکومت مرکزی و هم خط. تمدن جیرفت به این ترتیب از قدیمی‌ترین تمدن‌های بشر لقب گرفت.

بیشتر بخوانید:

گزارشی از کشف هیجان انگیز رژ لب 4 هزار ساله ایران

تماشاخانه

پایان تک تازی گوگل / تصمیمات دادگستری آمریکا چه بلایی سر گوگل می‌آورد (فیلم)

قسمت سوم : از کشف نوشیدنی‌های تند رومی‌ها تا قدیمی‌ترین طلسم‌ها در دانمارک (فیلم)

فیلم های دیگر