زنان بیشتر از مردان از کرونا آسیب می‌ بینند

روزنامه «همشهری» در ادامه نوشت: این ویژگی‎‌ از همه‌ گیری ظاهرا برای همه یکسان است اما درست شبیه به الگوی بسیاری از دیگر انواع تبعیض در جهان، نوعی موذیانه و مخفی از تبعیض در دل یکی از مرگبارترین همه‌ گیری‌های تاریخ معاصر نهفته است.

نخستین چیزی که در لحظه به ذهن می‌ رسد این است که بله، تبعیضی در میان است زیرا مردها بیشتر از زن‌ها به کرونا مبتلا می‌شوند و حتی آمار مرگ‌ومیر بالاتری نسبت به زن‌ها دارند. درست است که وجود هورمون‌ های جنسیتی و گیرنده‌ های ویروس کرونا در بدن زن و مرد متفاوت است و می‌تواند بر میزان ابتلای این دو گروه تأثیرگذار باشد اما اصلی‌ ترین عامل تفاوت در میزان ابتلا، تفاوت سبک زندگی مردان و زنان است.

سبک زندگی و پایبندی به مقررات و پروتکل‌ها برای پیشگیری از آلوده‌ شدن به ویروس، انتخابی است که می‌تواند تأثیر هورمون‌ ها یا گیرنده‌ های ویروس در بدن را خنثی کند؛ امری که کاملا انتخابی و در محدوده اختیارات انسان است. از این‌رو نمی‌ توان ابتلای بیشتر مردان نسبت به زنان را نوعی تبعیض در نظر گرفت.

نکته مهم‌تر اینکه همزمان با جدی‌تر شدن همه‌گیری کرونا، آژیرهای خطر افزایش شکاف جنسیتی در جهان به صدا درآمدند. براساس گزارش برابری جنسیتی سال ۲۰۲۱ اتحادیه اروپا، همه‌گیری، نابرابری‌های جنسیتی در تمامی زمینه‌های زندگی را که از پیش وجود داشته‌اند، در جهان تشدید کرده است و تمامی دستاوردهایی را که در این حوزه در سال‌های گذشته با سختی فراوان به‌دست آمده‌اند، در آستانه نابودی قرار داده است.

نابرابری جنسیتی در دوران همه‌گیری به‌ویژه در حوزه‌های کاری به چشم می‌آیند زیرا زنان در بیشتر کشورها به‌دلیل نوع مشاغلی که دارند بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قرار گرفته‌اند. تنها در اروپا، اکثریت فعالان در حوزه‌های کاری که بیشترین تماس با بیماری را دارند، یعنی بخش درمان، بخش خدمات و بخش فروش را زنان تشکیل داده‌اند.

براساس این گزارش ۷۶ درصد از ۴۹ میلیون فعال حوزه پرستاری و مراقبت (بیمار، سالمند، کودک) را زنان تشکیل داده‌اند. همچنین براساس این گزارش خشونت خانگی علیه زنان در این دوران افزایشی قابل توجه یافته است، زنان بیشتر از مردان در خط مقدم مبارزه علیه کرونا قرار گرفته‌اند، منع تردد و قرنطینه منجر به افزایش موارد کار و پرستاری بدون دستمزد در میان زنان شده و حضور زنان در نهادهای تصمیم‌گیرنده درباره همه‌گیری بشدت ناچیز بوده است.

عوارض روانی بیشتر برای زنان

اما فراتر از این نابرابری‌های جنسیتی که کرونا به آن دامن زده است، تفاوت‌های قابل توجه دیگری هم میان مردان و زنان به چشم می‌خورد. شدت بالاتر آسیب‌های روانی ناشی از همه‌گیری در جهان یکی از این موارد است.

براساس نتایج پژوهش‌های متعدد، مانند پژوهشی که در اوایل سال ۲۰۲۱ توسط محققان دانشکده پزشکی دانشگاه کامینگ و مؤسسه مغز هاچکیس انجام گرفته بود و در نشریه فرانتیر منتشر شد، همه‌گیری کووید-۱۹ بر زنان به شکلی متفاوت از مردان تأثیر می‌گذارد: زنان بیشتر از مردان دچار اختلالاتی مانند بی‌خوابی، اضطراب و افسردگی می‌شوند و با دیگر افراد همدردی بیشتری از خود نشان می‌دهند.

در این پژوهش که به شیوه نظرسنجی آنلاین از صدها نفر و سپس تحلیل داده‌های به‌دست آمده انجام شده است، محققان دریافتند که زنان در مقایسه با مردان در دوران کرونا، چه به آن مبتلا شده باشند و چه مبتلا نشده باشند، از کیفیت خواب کمتری برخوردارند، بیشتر به بی‌خوابی مبتلا می‌شوند و بیشتر با اضطراب و افسردگی و آسیب‌های روانی دست و پنجه نرم می‌کنند. البته شدت اختلالات خواب در دوران قرنطینه در زنان و مردان به‌صورت برابر افزایش پیدا می‌کند.

پژوهش دیگری که توسط سازمان جهانی CARE روی بیش از ۱۰ هزار شهروند در سراسر جهان انجام شده است، نتایج پژوهش پیشین درباره تأثیر شدیدتر همه‌گیری کرونا بر سلامت روان زنان نسبت به مردان را تأیید می‌کند. در این پژوهش از ۶۲۰۰ زن و ۴۰۰۰ مرد در ۴۰کشور مختلف جهان درباره چگونگی کنارآمدن با وضعیت جدیدی که همه‌گیری کرونا در جهان ایجاد کرده پرسش‌هایی شده است.

یکی از بزرگ‌ترین اختلافات مبتنی بر جنسیت در نتایج این پژوهش، تفاوت معنی‌دار میان افزایش چالش‌های مرتبط با بیماری‌های روانی در میان زنان به نسبت مردان بود. محققان دریافتند ۲۷ درصد زنان از افزایش تنش‌های روحی و روانی مرتبط با انواع بیماری روانی گلایه دارند، درحالی‌که این تنش‌ها تنها در میان ۱۰ درصد از مردان مشاهده شده است.

یکی از اصلی‌ترین دلایل این افزایش تنش‌ها، افزایش میزان کار بدون حقوق و کار در خانه و افزایش بار مسئولیت نگهداری از خانواده در دوران قرنطینه بوده است که میزان استرس، نگرانی‌ها درباره غذا، کار و سلامت را در زنان افزایش داده است.

زنان همچنین دو برابر مردان نسبت به دشواری در دسترسی به خدمات درمانی در دوران همه‌گیری گلایه داشته‌اند. در این پژوهش علاوه بر سلامت روان، دو حوزه کلیدی دیگر به محل اختلاف جنسیتی در دوران همه‌گیری تبدیل شده است: غذا و شغل. ۵۵ درصد از زنانی که در این پژوهش مشارکت داشته‌اند از قطع شدن درآمد به‌دلیل آغاز همه‌گیری کرونا خبر داده‌اند که در مقایسه با ۳۴ درصد از مردان رقم قابل توجهی به شمار می‌رود.

همچنین نگرانی از کمبود مواد غذایی در دوران قرنطینه و منع تردد ۴۱ درصد زنان را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد در حالی‌که ۳۰ درصد از مردان درمورد این موضوع نگرانی داشته‌اند.

درگیری بیشتر زنان با کووید طولانی

از دیگر تفاوت‌هایی که بیماری کرونا در میان مردان و زنان قائل شده است، با نحوه بیمار شدن افراد ارتباط دارد. عوارض ناشی از بیماری، علائم و درمان برای زنان و مردان با وضعیت سلامت مشابه تقریبا یکسان است. تفاوت در نوع ابتلاست.

براساس گزارش محققان دانشگاه لسیستر در بریتانیا، احتمال ابتلای زنان به کووید طولانی بسیار بالاتر از مردان است. کووید طولانی شکلی از بیماری است که در آن بیمار با گذشت هفته‌ها یا ماه‌ها پس از آغاز علائم بیماری بهبود پیدا نمی‌کند و محققان دلیل این طولانی‌شدن را روش مبارزه بدن با بیماری می‌دانند.

علائم کووید طولانی معمولا شامل تنگی نفس، سردرد، سرفه، خستگی، اختلال شناختی یا مه‌مغزی، درد ماهیچه و اضطراب هستند. گروهی از مبتلایان به کووید طولانی ماه‌ها پس از آغاز بیماری هنوز درگیر آسیب‌های شدیدی هستند که بیماری به یکی از اندام‌های بدنشان وارد کرده است و محققان دریافتند ۷ نفر از هر ۱۰ بیماری که به‌خاطر ابتلا به این نوع از بیماری در بیمارستان بستری می‌شود، زنان ۴۰ تا ۶۰ ساله هستند. این افراد پس از مرخص‌شدن از بستری‌های طولانی‌مدت در بیمارستان هم با عوارضی مانند افسردگی یا اضطراب یا آسیب پس از حادثه دست به گریبانند.

عوارض جانبی واکسن در زنان شدیدتر است

جدیدترین سهمی که زنان از همه‌گیری کرونا نصیبشان شده است، عوارض جانبی واکسن کووید-۱۹ است که ظاهرا بیشتر از مردان گریبان زنان را می‌گیرد. براساس پژوهشی که در اوایل سال ۲۰۲۱ توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا انجام گرفته است، زنان بیشتر از مردان در معرض عوارض جانبی شدید واکسن کووید- ۱۹ قرار می‌گیرند. به‌گفته محققان این پژوهش، از هر ۱۰ مورد شکایتی که درباره عوارض جانبی واکسن، مانند افزایش شدید ضربان قلب یا گرگرفتگی ثبت شده‌اند، ۹ مورد از آنها به زنان تعلق دارد. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها با بررسی داده‌های موجود از ۱۳.۷ میلیون دوز واکسن تزریق‌شده به آمریکایی‌ها درباره عوارض جانبی واکسن دریافتند ۷۹ درصد از عوارض جانبی گزارش‌شده در زنان رخ داده است.

محققان تفاوت میان سیستم ایمنی بدن میان زنان و مردان و همچنین بالاتر بودن احتمال گزارش‌کردن عوارض جانبی از سوی زنان به نسبت مردان را دلیل بالابودن آمار عوارض جانبی واکسن در میان زنان می‌دانند. به‌گفته محققان احتمال بروز بیماری‌های خودایمنی در میان زنان بیشتر از مردان است و بارداری به تنهایی تأثیری غیرقابل انکار بر سیستم ایمنی زنان دارد. اما این تفاوت‌ها دلیلی بر کاهش دوز واکسن مورد نیاز زنان یا انصراف زنان از زدن واکسن نیست و در حال حاضر، تنها راه کنترل همه‌گیری کرونا، واکسیناسیون گسترده در سریع‌ترین حالت ممکن است.