عصر ایران - پرواز از نظر آماری ایمن‌ترین روش برای سفر محسوب می شود. با این وجود، هیچ چیزی در 100 درصد مواقع ایمن نیست و این درباره سفرهای هوایی نیز صادق است. زمانی که مشکلی هرچند کوچک در یک هواپیما ایجاد شود، نتیجه می تواند مرگبار باشد.

اگرچه سقوط هواپیما رویدادی ناراحت کننده است، اما آنها اغلب به معرفی مقررات جدید ایمنی و ایجاد اصلاحات در هواپیماها منجر می شوند تا از بروز مواردی مشابه در آینده جلوگیری شود.

نقص در تجهیزات، شرایط نامناسب و خطاهای انسانی سه دلیل عمده سقوط هواپیماها هستند. با وجود فناوری های مدرن ما، همچنان این احتمال وجود دارد که نقصی کوچک در هواپیما رخ داده یا فردی اشتباهی کوچک انجام دهد که به بروز فاجعه ای بزرگ منجر شود.

در ادامه با 13 مورد از بدترین موارد سقوط هواپیما در تاریخ صنعت هوانوردی بیشتر آشنا می شویم.

برخورد در آسمان بر فراز پارک ملی گرند کنیون (1956)

در دهه 1950، سفر هوایی دیگر گزینه ای نبود که فقط افراد ثروتمند و قدرتمند از آن بهره ببرند. این دهه شاهد ظهور سفرهای هوایی مقرون به صرفه بود، اما یکی از بدترین موارد سقوط هواپیما نیز در این دوران رخ داد.

در 30 ژوئن 1956، هواپیمای داگلاس دی‌سی-7 شرکت یونایتد ایرلاینز با یک فروند هواپیمای لاکهید ال-1049 شرکت ترانس ورلد ایرلاینز بر فراز پارک ملی گرند کنیون در آریزونا برخورد کرد. پرواز 2 (ال-1049) عازم کانزاس سیتی و پرواز 718 (دی‌سی-7) عازم شیکاگو بود.

این برخورد و سقوط دو هواپیما به مرگ 128 مسافر حاضر در آنها منجر شد. همچنین، این سانحه منجر به ایجاد اداره هوانوردی فدرال و همچنین یک برنامه چشمگیر بروزرسانی در سامانه های کنترل ترافیک هوایی آمریکا منجر شد.

برخورد نیویورک (1960)

چند سال پس از سانحه گرند کنیون، یکی از بدترین موارد سقوط هواپیما در دهه 1960 در نیویورک رخ داد. در شانزدهم دسامبر 1960، هواپیمای داگلاس دی‌سی-8 شرکت یونایتد ایرلاینز با یک فروند هواپیمای لاکهید ال-1049 شرکت ترانس ورلد ایرلاینز برخورد کرد که به مرگ 128 مسافر دو هواپیما و همچنین 6 نفر روی زمین منجر شد.

خسارت جانبی ناشی از این سقوط نیز قابل توجه بود تخریب چندین ساختمان را به همراه داشت.

همچنین، این نخستین سقوطی بود که در آن از اطلاعات جعبه سیاه هواپیما برای تحقیقات پس از سقوط و کشف دلایل بروز این سانحه استفاده شد.

پرواز 981 ترکیش ایرلاینز (1974)

این سقوط در سوم مارس 1974 رخ داد. پرواز 981 شرکت ترکیش ایرلاینز که یک فروند هواپیمای مک‌دانل داگلاس دی‌سی-10 بود عازم فرودگاه هیترو لندن با یک توقف در فرودگاه ارلی فرانسه بود، اما در جنگل ارمنونویل سقوط کرد. این فاجعه مرگ تمام 346 مسافر هواپیما را به همراه داشت و هنوز هم از بدترین سوانح هوایی که در آن یک هواپیما درگیر بوده است، محسوب می شود.

نقص در طراحی و مشکلات درک زبان از عوامل تاثیرگذار در این سقوط گزارش شده اند. مسئول حمل بار مراکشی با دستورالعمل های دو زبانه انگلیسی/ترکی گیج شده و در نتیجه قفل دریچه بار عقب هواپیما حین پرواز باز شد که افت سریع فشار را به همراه داشت.

این شرایط موجب قطع کابل هایی شد که عرشه پرواز را به بالابرها، سکان و پیشرانه های هواپیما متصل می کردند. در این شرایط خلبانان هیچ کنترلی روی هواپیما نداشته و سقوط مرگبار در جنگل ارمنونویل در نزدیکی پاریس رخ داد.

برخورد فرودگاه تنریف (1977)

این بدترین حادثه در تمام دوران ها محسوب می شود که در نتیجه چند رویداد تراژیک رخ داد. نخست، انفجار در فرودگاه گرن کاناریا در اسپانیا موجب شد تا پروازها به سمت فرودگاه تنریف هدایت شوند. این شامل دو پرواز 4805 شرکت کی‌ال‌ام و پرواز 1736 شرکت پن اَم نیز می شد. هیچ رادار زمینی در فرودگاه تنریف وجود نداشت و هوا مه آلود بود.

تمام این موارد موجب سردرگمی گسترده ای شده و در نهایت پرواز 4805 و پرواز 1736 که هر دو بوئینگ 747 بودند با یکدیگر برخورد کردند. پانصد و هشتاد و سه سرنشین در دو هواپیما جان خود را در این فاجعه از دست دادند که آن را به مرگبارترین سقوط تا به امروز تبدیل کرده است. تنها 61 مسافر پرواز پن اَم که در انتهای هواپیما حضور داشتند از این حادثه جان سالم به در بردند.

شرکت هلندی کی‌ال‌ام در نهایت تایید کرد که کاپیتان پرواز 4805 به اشتباه اعتقاد داشته است که مسیر باند فرودگاه برای پرواز هواپیمای وی باز است. این سانحه منجر به استانداردسازی انگلیسی در تنظیمات کنترل ترافیک هوایی شد.

پرواز 855 شرکت ایر ایندیا (1978)

این حادثه در روز سال نو سال 1978 رخ داد، زمانی که پرواز 855 شرکت ایر ایندیا که یک فروند بوئینگ 747 بود، دوبی را به مقصد بمبئی ترک کرد. این هواپیما نخستین بوئینگ 747 خریداری شده توسط ایر ایندیا نیز بود. اندکی پس از برخاستن، هواپیما در دریا سقوط کرد.

فاصله بین برخاستن هواپیما و سقوط آن فقط 101 ثانیه بود. تمام 213 مسافر این هواپیما جان خود را از دست دادند که آن را به دومین فاجعه بزرگ در صنعت هوانوردی هند تبدیل می کند. سوء عملکرد هوش مصنوعی و ناتوانی خلبان در رسیدگی به آن نقشی کلیدی در بروز این فاجعه داشتند.

پرواز 191 شرکت امریکن ایرلاینز (1979)

سقوط پرواز 191 یکی از مرگبارترین فجایع هوایی در تاریخ آمریکا محسوب می شود که به مرگ 273 سرنشین هواپیمای مک‌دانل داگلاس دی‌سی-10 منجر شد و همچنین دو نفر نیز روی زمین جان خود را از دست دادند.

پرواز 191 فرودگاه اوهر را به مقصد فرودگاه بین المللی لس آنجلس ترک کرد. اندکی پس از برخاستن هواپیما، پیشرانه زیر بال چپ از هواپیما جدا شد. این نه تنها موجب آسیب اولیه چشمگیری به ساختار هواپیما شد، بلکه به خطوط مایع هیدرولیک نیز آسیب وارد کرده و هواپیما را با مشکلات بیشتری مواجه کرد.

هواپیما بلافاصله شروع به چرخیدن کرد و کنترل آن از دست خلبانان خارج شد و در نهایت در زمینی نزدیک به فرودگاه اوهر سقوط کرد. تحقیقات هیئت ملی ایمنی ترابری آمریکا در مورد این حادثه نشان داد که افزون بر جدا شدن پیشرانه، روش های نادرست تعمیر و نگهداری نیز در بروز این فاجعه موثر بوده اند.

پرواز 123 شرکت ژاپن ایرلاینز (1985)

یکی دیگر از بدترین سوانح هوایی تک هواپیما تا به امروز پرواز 123 شرکت ژاپن ایرلاینز است. این پرواز از فرودگاه بین المللی هانه‌دا توکیو به مقصد اوزاکا از زمین برخاست، اما پیش از رسیدن به مقصد در منطقه ای کوهستانی نزدیک به کوه تاکاماگاهارا سقوط کرد.

دوازده دقیقه پس از برخاستن، هواپیما دچار افت فشار ناگهانی شد که به از دست رفتن کنترل سکان و همچنین سامانه هیدرولیک هواپیما منجر شد. این ترکیب مرگبار خلبانان را در کنترل هواپیما دچار مشکل جدی کرد.

اما این به معنای آن نبود که خدمه پرواز تا لحظه آخر از تلاش دست بردارند. آنها در تلاشی قهرمانانه به مدت یک ساعت و نیم دیگر هواپیما را هدایت کردند، اما در نهایت سقوط غم انگیز هواپیما به مرگ 520 مسافر منجر شد. فقط 4 مسافر از این سقوط جان سالم به در بردند.

پرواز 232 شرکت یونایتد (1989)

در نوزدهم ژوییه سال 1989، پرواز 232 شرکت یونایتد فرودگاه دنور را به مقصد شیکاگو ترک کرد، اما بروز نقص در پیشرانه دم هواپیما به فاجعه منجر شد. در کنار بروز مشکل در پیشرانه، خطوط مایع هیدرولیک هواپیما نیز از مدار خارج شدند.

ترکیب این عوامل کنترل هواپیما را برای خلبانان تقریبا غیرممکن کرد. با این وجود، خلبانان در تلاشی قهرمانانه قصد داشتند تا مسافران را به هر ترتیب ممکن نجات داده و در نزدیک‌ترین فرودگان فرود بیایند.

تلاش های خدمه پرواز در نهایت به نجات جان 185 مسافر از 296 مسافر حاضر در هواپیما منجر شد. تحقیقات نقص در پیشرانه هواپیمای دی‌سی-10 و سامانه های ایمنی را نشان داد. اداره هوانوردی فدرال دستور اصلاحات در سامانه های هیدرولیک این مدل هواپیما را صادر کرد و تمام هواپیماهای آینده را ملزم به استفاده از سامانه های ایمنی اضافی کرد.

پرواز 140 شرکت چاینا ایرلاینز (1994)

مشکل برای پرواز 140 شرکت چاینا ایرلاینز درست پیش از پرواز از فرودگاه بین المللی چیانگ کای-شک در تایوان به مقصد ناگویا در ژاپن آغاز شد، زیرا کمک خلبان پرواز به طور تصادفی دکمه Take off/Go-around را فعال کرد.

این کار وضعیت پدال گاز را تغییر داده و موجب مشکلاتی برای ایرباس ای300بی4-622آر شد. خلبانان تلاش کردند تا این مشکل را برطرف کنند، اما خلبان خودکار مانع شده و شرایط به سرعت بدتر شد.

هواپیما در وضعیت واماندگی قرار گرفته و افت چشمگیر سرعت خود را تجربه کرد تا در نهایت سقوط کرد. از 271 مسافر این هواپیما 264 نفر جان خود را از دست دادند.

برخورد چارخی دادری (1996)

بیش از 15 سال پس از حادثه پرواز 855 ایر ایندیا، یک برخورد هوایی دیگر بین هواپیماها به بدترین فاجعه در تاریخ هوانوردی هند منجر شد. همچنین، این فاجعه به عنوان بدترین برخورد در میانه آسمان در تاریخ هوانوردی شناخته می شود که به مرگ 349 مسافر در دو هواپیما منجر شد.

پرواز 1907 شرکت قزاقستان ایرلاینز و پرواز 763 سعودی عربیا ایرلاینز دو هواپیمایی بودند که با هم در چارخی دادری در شمال هند برخورد کردند. پرواز 763 دهلی را به مقصد ظهران ترک کرده بود، در شرایطی که پرواز 1907 چیمکند را به مقصد فرودگاه ایندیرا ترک کرده بود، اما کاهش ارتفاع بیش از حد سریع هواپیمای قزاقستانی فاجعه بار بود.

دم پرواز قزاقستان با بال پرواز سعودی برخورد کرد که موجب چرخش سریع هواپیمای سعودی شد. در این حادثه 312 سرنشین هواپیمای بوئینگ 747 عربستان و 37 سرنشین هواپیمای ایلیوشین ایل-76 قزاقستان جان خود را از دست دادند.

پرواز 4590 شرکت ایر فرانس

پرواز هواپیمای کنکورد به واسطه این حادثه مرگبار در فرانسه برای همیشه متوقف شد. جت های مسافری کنکورد توانایی پرواز با سرعت فراصوت را داشتند و در برهه ای به عنوان آینده هواپیماهای مسافربری در نظر گرفته می شدند. اما مشکلات گوناگون آنها را از عرش به فرش آورد.

پرواز 4590 شرکت ایر فرانس در 25 ژوییه سال 2000 از فرودگاه شارل دوگل پاریس به سمت فرودگاه جی‌اف‌کی در نیویورک از زمین برخاست. هنگام برخاستن عبور از روی مواد باقیمانده روی باند موجب ترکیدن یکی از تایرهای هواپیما شد و برخورد آنها با بدنه هواپیما موجب آتش گرفتن آن و سقوطی مرگبار شد. در این سانحه 113 سرنشین هواپیما جان خود را از دست دادند.

مواد باقیمانده روی باند حتی برای هواپیمای کنکورد نبوده و به یک هواپیمای شرکت کانتیننتال ایرلاینز تعلق داشت. اما این حادثه کافی بود تا در ترکیب با عوامل دیگر به زمینگیر شدن همیشگی هواپیمای کنکورد منجر شود.

پرواز 587 شرکت امریکن ایرلاینز (2001)

فقط چند ماه پس از حادثه یازدهم سپتامبر که به فرو ریختن برج های تجارت جهانی در نیویورک منجر شد، این شهر یک بار دیگر میزبان یک تراژدی هواپیمایی دیگر بود.

پس از پرواز 191 امریکن ایرلاینز، این دومین بدترین حادثه هوانوردی در تاریخ آمریکا محسوب می شود که به مرگ 260 مسافر پرواز 587 و همچنین پنج نفر روی زمین منجر شد. تحقیقات نشان داد که اشتباه خلبان در بروز این فاجعه که در منطقه کویینز رخ داد نقش داشته است.

پرواز 370 شرکت مالزیا ایرلاینز (2014)

یکی از بدنام‌ترین سوانح هواپیمایی و ناپدید شدن هواپیما در سال های اخیر به پرواز 370 شرکت مالزیا ایرلاینز تعلق دارد که در هشتم مارس 2014 کوالالامپور را به مقصد پکن ترک کرد، اما نه تنها هرگز به مقصد خود نرسید، بلکه تا به امروز نیز محل سقوط آن کشف نشده است. برج مراقبت بدون هیچ هشداری درباره بروز مشکل ارتباط خود با این پرواز را از دست داد.

جستجوهای گسترده در جنوب اقیانوس هند نیز برای کشف لاشه این هواپیما بی نتیجه ماند. کشف یک فلپرون در جزیره ری‌یونیون، 3700 کیلومتر دورتر از مکان های اصلی جستجو در سال 2015 نزدیک‌ترین تکه از مدارکی است که درباره این پرواز به دست آمده است.

بهترین گمانه زنی درباره سرنوشت پرواز 370 مالزیا ایرلاینز این است که احتمالا هواپیما به دلیلی نامشخص که ممکن است هیچگاه نیز مشخص نشود، پیش از اتمام سوخت تغییر مسیر داده است. فرض بر این است که دویست و سی و نه سرنشین این هواپیما همگی جان خود را در این تراژدی از دست داده اند.

و متاسفانه حوادث هوایی همچنان ادامه دارند...

ترجمه: محمد مهدی حیدرپور

بیشتر بخوانید: