.png "عصر ایران")
۰۴ آذر ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۴ آذر ۱۴۰۳ - ۰۳:۳۴
صحنه ای عجیب در حیات وحش، فرار شیر از چنگال گورخر (فیلم) چگونه پرآب‌ترین استان ایران خشکید؟/ ده سال پیش خشکی هورالعظیم را پیش‌بینی کردیم
یکی از این فیلم‌های مستند که حدود ۱۰ سال پیش به خشکی هورالعظیم اشاره کرده، «ایران، جنوب غربی» به کارگردانی محمدرضا فرطوسی است.
محمدرضا فرطوسی می‌گوید: مستند «ایران، جنوب غربی» در آن سال‌ها کمتر دیده شد، زیرا ما در فیلم چند موضوع را مطرح می‌کنیم مثلا اشاره می‌کنیم بحران گرد و غباری که خوزستان را گرفته بود منشاء آن خشک شدن هورالعظیم است درحالیکه در آن زمان به اینها می‌گفتند ریزگردهای عربی و معتقد بودند که از کربلا و عراق می‌آید.
به گزارش ایلنا، آب و خشکی خوزستان این روزها بزرگترین دغدغه ایران بعد از بیماری کرونا شده است. این مشکل از یک‌سو بارها توسط پژوهشگران و کارشناسان هشدار داده شد، اما انگار گوش شنوایی برای شنیدن آنها وجود نداشت و ازسوی دیگر بارها تذکرات مقام معظم رهبری را درپی داشت و با این‌حال هیچ مسئولی این سخنان را مدنظر قرار نداد.
در وادی مستند نیز آثار زیادی یکی پس از دیگری درباره بحران بی‌آبی و خشکسالی جنوب ساخته شده است، یکی از این فیلم‌های مستند که حدود ۱۰ سال پیش به خشکی هورالعظیم اشاره کرده، «ایران، جنوب غربی» به کارگردانی محمدرضا فرطوسی است.
فرطوسی در این فیلم با اشاره به برداشت‌های نامناسب آب از سرشاخه‌ها پیش‌بینی می‌کند که هورالعظیم طی سال‌های آتی خشک خواهد شد و زندگی و معاش مردم این منطقه با مشکل مواجه می‌شود. به بهانه شدت یافتن خشکسالی در خوزستان با این مستندساز گفتگویی داشتیم که می‌خوانید.
*درباره روزهایی بگویید که فعالان محیط زیست فعال بودند و مردم بومی که می‌دانستند چه اتفاقی قرار است رخ بدهد و آنها که خشکسالی را پیش‌بینی می‌کردند، هشدارهای لازم را دادند. با این وجود چطور این منطقه کاملا خشک شد؟
مسئله تالاب هورالعظیم یک مسئله قدیمی است. این تالاب به همراه چند تالاب دیگر که معروف به تالاب‌های بین‌النهرین هستند، بیش از ۵ هزار سال است که جزو مهم‌ترین تالاب‌های منطقه و مهد تمدن بین‌النهرین به شمار می‌روند. تالاب‌ها حجم بالایی دارند و در مقیاس‌های زیست‌محیطی از عمیق‌ترین تالاب‌های دنیا محسوب می‌شوند که بخش زیادی از ساکنان اطرافشان را تامین می‌کردند، هم از لحاظ آب و هم از لحاظ اکوسیستم، پرندگان، جانوران و…
در بخش ایرانی این تالاب بیش از چند میلیون نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم با این تالاب درگیر هستند، یعنی کل جنوب و غرب استان خوزستان درگیر آن هستند و تالاب برای ساکنان منطقه بسیار مهم است، زیرا از آن ارتزاق می‌کنند؛ از نی تالاب‌ها خانه می‌سازند، سازهای موسیقی‌شان را می‌سازند، ماهیگیری می‌کنند، گاومیش‌ها از آب این تالاب‌ها استفاده می‌کنند و اصولا زندگی آنها بر پایه این تالاب‌ها بنا شده است.
تالاب برای بقیه اهالی استان نیز تاثیر اکوسیستمی داشت، یعنی باعث می‌شد از گرد و غبار جلوگیری شود، دمای هوای منطقه چند درجه‌ای خنک‌تر شود و حال خشک شدن تالاب باعث شده همه اینها از بین برود. مصائب این تالاب از زمان جنگ شروع شد و به دلیل جنگ، بخشی از آن از بین رفت و بعد هم سد کرخه و میدان نفتی آزادگان را در آن زدند و تقریبا می‌توانیم بگوییم تالاب به سمت نابودی کامل رفت.
*اینکه می‌گویند به دلیل مسائل نفتی تالاب را خشک کرده‌اند، واقعیت دارد؟
در وهله اول به شهادت مسئولان محیط زیست، قرار بوده در تالاب مجوز بهره‌برداری نفت در فضای آبی صادر شود ولی به دلیل اینکه هزینه بیشتری داشت مجوز بهره‌برداری از نفت در زمین خشک صادر شده و ترجیح‌شان این شد که بتوانند آن بخشی از تالاب که میدان نفتی دارد و بخش بسیار عظیمی است را خشک کنند، به این صورت که به مرور آب کمتری به آن بخش برسد و در نهایت باعث خشکی آن شود. مسئله دیگر وجود سد کرخه است. قسمت بالایی کرخه شریان اصلی شهرها و روستاهای غرب خوزستان است و وجود سد کرخه که ساخت آن از دهه ۷۰ آغاز و افتتاح شد، از همان زمان معضلاتی را به‌وجود آورد. کنترل آب و بی‌آبی در همانجا صورت می‌گیرد چون هر وقت آب سد زیاد شود، آن را بازمی‌کنند و آب رها می‌شود و وقتی هم آب نیاز دارند می‌بندند و خشکسالی ایجاد می‌شود.
مسئله این است که هیچ کدام از این اتفاقات تغییرات طبیعی نیست و در آنجا مسئله‌ای به نام خشکسالی نداریم. اصولا خوزستان پرآب‌ترین استان ایران است، پرآب‌ترین رودخانه ایران یعنی کارون و همچنین رودخانه‌های مهمی مثل کرخه، بهمن‌شیر، اروند، زهره و جراحی و همچنین رودخانه‌های کوچک متعددی در آنجا واقع شده است. علاوه بر این جنوب خوزستان ساحل خلیج فارس است و نمی‌توان گفت در چنین استانی خشکسالی شده است.
جلگه خوزستان در طول تاریخ جلگه‌ای سرسبز بوده و با همه این بحران‌ها در سال گذشته رتبه اول محصولات کشاورزی را به دست آورده است. کل ایران محصولات کشاورزی از خوزستان می‌گیرد، پس چطور می‌توانیم بگوییم خشکسالی است؟ مسئله خوزستان مسئله خشکسالی نیست، بلکه ناشی از تصمیمات اشتباهی است که توسط برخی مدیران غیرمتخصص گرفته شده است.
*شما در مستند «ایران، جنوب غربی» به چه مسئله‌ای اشاره دارید؟
طبیعی است که من به عنوان یک مستندساز به مسائل پیرامونم حساس باشم. تقریبا ابتدای دهه ۸۰ متوجه این مسئله شدم و شروع به سفر و تحقیق و عکاسی کردم و در نهایت طی دو سه سال از سال ۸۶ شروع به ساخت فیلم کردیم و روایتی را از هورالعظیم ارائه دادیم. سال ۸۹ فیلم «ایران، جنوب غربی» که روایت آخرین ساکنان تالاب هورالعظیم است، آماده شد.
این فیلم در آن سال‌ها کمتر دیده شد، زیرا ما در فیلم چند موضوع را مطرح می‌کنیم مثلا بحران گرد و غباری که خوزستان را گرفته بود و ما در فیلم اشاره می‌کنیم که منشاء این غبار خشک شدن هورالعظیم است درحالیکه در آن زمان به اینها می‌گفتند ریزگردهای عربی و معتقد بودند که از کربلا و عراق می‌آید، درحالیکه ما در فیلم «ایران، جنوب غربی» مشخصا گفتیم که این معضل مربوط به خشک شدن هورالعظیم است که باعث می‌شود گرد و غبار وارد خوزستان و بعدها کرمانشاه و شیراز شود و حتی این گرد و غبار به تهران هم رسید.
«ایران، جنوب غربی» به همین دلایل در آن سال‌ها مورد توجه قرار نگرفت، چون حتی کارشناسان می‌گفتند این حرف‌ها علمی نیست. در دهه ۹۰ وقتی که دولت عوض شد، آگاه‌سازی صورت گرفت، خبرنگاران بیشتر و کارشناسان آمدند و مسئله را بررسی کردند و همه اذعان کردند که خشک شدن هورالعظیم یکی از منابع و دلایل اصلی بحران‌های جدی یعنی همان گرد و غبار است. اتفاقا از همان زمان فیلم دیده شد و به تدریج در دانشگاه‌ها و موسسات زیست‌محیطی نمایش داده شد. این فیلم قصه آخرین ساکنان تالاب هورالعظیم و آنچه بر هورالعظیم گذشته است را روایت کند.
*از وضعیت کنونی خوزستان بگویید.
همانطور که همه می‌دانند، حال و روز کنونی خوزستان حال و روز خوبی نیست، به دلیل اینکه مسئله بی‌آبی در فضای کشاورزی در غرب استان بسیار جدی است. این مسئله هر سال قابل پیش‌بینی است و همه می‌دانند که وقتی بیش از ۲۰ سد در بالای کرخه احداث شده، هیچ آبی به پایین‌دست نمی‌آید و همچنین مشکل از انتقال آب کارون و کرخه به شهرهای دیگر و مناطق کویری است که بدون کارشناسی صورت گرفته است.
همه اینها باعث شده خوزستان حال و روز خوبی نداشته باشد، البته ما امیدواریم اتفاقات خوبی رخ دهد و دریچه‌های سد باز شود و بخشی از آبی که پشت سد هست، به صورت موقت مشکل را حل کند و در درازمدت نیز مسئله انتقال آب خوزستان به مناطق کویری را مدیریت کنند تا بتواند به حالت قبل برگردد و توجه جدی صورت گیرد به فضایی که طبیعت برای هر منطقه‌ای ساخته است.
در این منطقه بحران بسیار جدی است و مقام معظم رهبری هم اعلام کردند که مردم خوزستان حق دارند اعتراض کنند و به نظرم صحبت‌های ایشان بسیار مهم است و بقیه مسئولین هم باید تمکین کنند. این اتفاق رو به جلویی است که بالاترین مقام مملکت به خواسته و اعتراض مردم احترام می‌گذارد و به نظرم باید خیلی مورد توجه قرار گیرد. مردم اعتراض دارند، تنها مسئله آنها آب است. آنها آب می‌خواهند و به نظرم با توجه جدی به خواسته‌ی آنها می‌توان دامنه‌ی اعتراض را از منطقه به کلی پاک کرد.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
سفر به ایران قدیم؛ چه کسی اولین بار در قطعه هنرمندان دفن شد؟(+عکس) حضور هنرمندان در مراسم جشن حافظ ؛ اسامی برندگان (+عکس) لبنان و دانستنیهای جالب عروس خاورمیانه (+عکس) «حد وسط»؛ کلید طلایی فلسفۀ «ارسطو» برای باز کردن دروازۀ «خوشبختی» ویتامینی که کمبود آن سبب یبوست می‌شود با مشخصات و قابلیت های موشک A-Darter آشنا شوید(+عکس) ماجرای آتش سوزی در یک بنای تاریخی دامغان نیروهای هلال احمر در آماده باش سرمربی صنعت نفت: قطعا به لیگ برتر صعود خواهیم کرد وزیر ارتباطات: خسارت ۵۰ همتی فیلترینگ به کسبوکارها توییت جدید مقام معظم رهری به زبان عبری: تمام سران باندتروریستی صهیونیستی باید محاکمه شوند رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین: اثر واقعی قطعنامه شورای حکام در بهترین حالت ۶ ماه آینده نمایان خواهد شد سفر فرمانده سنتکام به اسرائیل آمار شهدای لبنان به ۳۶۷۰ تن رسید روسیه: غرب اوکراین را به پایان نزدیکتر می‌کند
نظرسنجی
موافق مذاکره ایران با دولت ترامپ با هدف تنش زدایی از روابط تهران - واشنگتن هستید؟