«تکانه ها» و آستانه تاب آوری جامعه؛ رمزگشایی از یک واژه

عصر ایران؛ سجاد بهزادی- سید ابراهیم رئیسی در مراسم تحلیف خود در مجلس شورای اسلامی برای چندمین بار پیاپی طی روزهای گذشته از "مقاوم‌سازی اقتصاد در مقابل تَکانه‌ها" صحبت کرد و این شعار را از وعده های دولت خود دانست.

او اعتقاد دارد "اقتصاد مقاومتی یعنی اینکه تکانه‌ها آن را تکان ندهد وکشور باید اقتصاد بی‌مقاومت و بی‌تکانه داشته باشد."

رئیس جمهور از دیدار خود با مراجع تقلید در قم گرفته تا رئیس دومای روسیه، همه از "تکانه ها" سخن گفت.

عبارت دقیق ابراهیم رئیسی در دیدار با آیت الله شبیری زنجانی چنین است"باید تلاش کنیم آسیب پذیری کشور درمقابل تکانه های مختلف کاهش پیدا می‌کند."این دغدغه رئیس جمهور در دیدار با رئیس دومای روسیه نیز به صورت مشابه تکرار شد" مصمم هستیم سیاست های اقتصاد مقاومتی را با هدف ارتقای تاب آوری در برابر تکانه های اقتصادی به ویژه تحریم های ظالمانه آمریکا و اروپا به نحو احسن اجرا کنیم."

رئیسی در حقیقت چالش های عظیم اقتصادی ایران را "تکانه‌" نام گذاشته است و آن را به عنوان یک مسئله پذیرفته و حل آن را بعنوان یکی از ۵۰ وعده اقتصادی دولت خود عنوان کرده است.

از طرفی در تحلیل کلید واژه " تکانه ها" در سخنان ایشان به این نتیجه می رسیم که او مقابله با تکانه ها را تنها از طریق آنچه "قطع وابستگی سفره مردم به خارج" هست امکان پذیر می داند و نه چیز دیگر.در این ارتباط دو نکته مهم قابل طرح است.

یک: درک نسبت "تکانه ها" وآستانه تاب آوری جامعه

نسبت تاب آوری جامعه ایران با تکانه هایی که وجود دارد چقدر است و آیا جامعه هنوز می تواند این تکانه ها را تحمل کند؟ به قول رئیس سابق بانک مرکزی "سالی که پشت سر گذاشتیم، سال محک تاب آوری اقتصاد و جامعه بود." البته جامعه ایران سزاوار این محک سخت نبود اما حالا که ناگزیر مورد محک قرار گرفت، ارزیابی آن باید وضعیت روشنی را به مسئولان داده باشد.

به باور برخی اقتصاددانان و پژوهشگران، امروز ۹۵ درصد مردم قادر به افزایش مصرف خود نیستند و قدرت خرید مردم نسبت به تورم ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش یافته و در حال حاضر قدرت خرید مردم کمتر از نصفِ ۳ سال پیش است و قیمت کالاها نیز حداقل ۵ برابر شده است. کمتر کشوری در جهان گرفتار این وضعیت است و محک دوباره تاب آوری این وضعیت، مانند بازی به یک مین انفجاری می ماند.

بر اساس برخی گزارش های اقتصادی ، امروزه در حالی که بیش ۱۷۰ کشور جهان تورم‌های تک رقمی و بیش از ۱۵۰ کشور جهان تورم‌های زیر ۵ درصد دارند، ایران با نرخ تورم ۴۸ درصدی نقطه به نقطه، ششمین تورم بالا در بین همه کشورهای جهان را دارا است.

دو : درکی واقعی از نسبت " تکانه ها" با عدم وابستگی

یک پرسش قدیمی پیش روی ما همچنان مانده و این پرسش خودش امروز مسئله شده است. آیا عدم وابستگی می تواند "تکانه" های غرب را خنثی کند؟ اگر اینطور هست پس چرا اساسا خواستار رفع همه تحریم ها و رویکرد دیپلماتیک باشیم. رییس جمهوری در مراسم تحلیف خودگفت "تحریم‌ها علیه ملت ایران باید لغو گردد و از هر طرح دیپلماتیک که باعث انجام این امر شود استقبال می‌کنیم."

بله تردیدی نیست که این بهترین حالت ممکن هست؛ اگر ما با ظرفیت های داخلی به فن آوری های مهم اقتصادی در حوزه های مختلف صنعتی و کشاورزی از یک طرف و پایداری اجتماعی سیاسی از سویی دیگر دست پیدا کنیم و با حذف رانت و فساد گسترده کنونی، برای جامعه رفاه و آزادی ایجاد کنیم.

اما تجربه و علم نشان می دهد که این کار سترگ جز با تعامل گسترده با غرب امکان پذیر نخواهد بود و فرمول عدم وابستگی به شرق و غرب یک فرمول شکست خورده است.

جناب رئیس جمهور؛ برخی کارشناسان اقتصادی باور دارند یک دلیل مهم نگرانی از "تکانه"های امروز، ایدئولوژی و رویکرد غرب ستیزانه ماست؛ بر این اساس امروز ما چگونه می خواهیم با همان الگوی ۴۲ سال گذشته، انتظار رفع " تکانه" ها را داشته باشیم.

تا امروز این " تکانه" ها را کم اهمیت ویا بی اهمیت جلوه می دادیم، رجز می خواندیم و می گفتیم هیچ تاثیری بر زندگی مردم وجامعه ندارد؛ حاصل آن هم شد این که تنها در دو سال گذشته ضرر نفتی ایران ١٢٠ ميليارد دلار محاسبه شده است وجامعه ای که غرق در بحران است.

راز توسعه و پیشرفت ملت ها به عدم وابستگی آنها با دیگر جوامع نیست واین نسبت در بسیاری از موارد کاملا برعکس است. هر چقدر بخواهیم از پروسه جهانی شدن فاصله بگیریم و خود را در حالت عدم وابستگی و انزوا قرار دهیم محکم تر زمین می خوریم.

بیشتر بخوانید:

بحران مشروعیت وچالش‌های جامعه

تاب‌آوری؛ اصلی‌ترین فاکتور توانایی مردم در مقابله با کرونا

تحریم‌های تازه آمریکا علیه چند شخص و شرکت مرتبط با «قاچاق نفت» سپاه پاسداران

امان از رنجِ بی‌امان

تحلیل فرهاد رهبر از دلایل آسیب‌های اقتصادی ایران

دنیا بداند شرایط ایران تغییر کرده است/ رابطه سفره مردم را با دلار قطع می‌کنم

تماشاخانه

داستان طلسم عجیبی که در آن هفت گربه مرده یک تیم آرژانتینی را بیچاره کرد / ماجرای نفرین هفت گربه چه بود؟ (فیلم)

تبحر شگفت انگیز روباه قرمز در طبیعتی سخت / جدال بر سر یک ماهی (فیلم)

فیلم های دیگر