پیامدهای عضویت ایران در سازمان شانگهای

وب سایت تحلیلی" مدرن دیپلماسی" در مطلبی به قلم " جیمز دورسی" به بررسی عضویت احتمالی ایران در "سازمان همکاری شانگهای" پرداخته است.

به گزارش عصرایران، در این مطلب آمده است:

تصرف افغانستان توسط طالبان ممکن است به ایران کمک کند تا انزوای بین المللی خود را کاهش دهد. حداقل این همان انتظاری است که جمهوری اسلامی امیدوار است وقتی رهبران سازمان همکاری شانگهای (SCO) در شهر دوشنبه تاجیکستان گردهم می آیند، آن را محقق کنند.

پذیرش عضویت در سازمان شانگهای با اجماع هر 8 کشورعضو (چین، روسیه، هند، پاکستان، قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان) صورت می گیرد. ایران برخلاف رقبای خود در خلیج فارس، یعنی عربستان سعودی و امارات متحده عربی، مدتهاست که عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای است.

کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تا کنون فاصله خود را با ائتلاف منطقه ای تحت سلطه چین که برای مقابله با تروریسم ، تجزیه طلبی و افراط گرایی ایجاد شده است حفظ کرده اند تا متحد اصلی امنیتی خود، یعنی ایالات متحده را تحریک نکنند.

پذیرش درخواست عضویت ایران، یک کودتای دیپلماتیک برای تهران و "ابراهیم رییسی" رییس جمهوری جدید ایران محسوب می شود. انتظار می رود آقای رییسی که طرفدار روابط نزدیکتر با چین و روسیه است پس از کسب عنوان ریاست جمهوری برای نخستین سفر خارجی خود در اجلاس سازمان همکاری شانگهای در شهر دوشنبه تاجیکستان در صحنه بین المللی ظاهر شود.

مقامات ایرانی امیدوارند - شاید بیش از حد خوشبینانه - عضویت در سازمان همکاری شانگهای به آنها در مقابله با تاثیرات تحریم های شدید آمریکا کمک کند. "علی اکبر ولایتی" مشاور امور بین الملل "آیت الله علی خامنه ای" رهبر معظم ایران، به دولت رییسی توصیه کرده است که در سیاست خارجی به شرق و به سمت چین، روسیه و هند نگاه کند و اظهار داشته که آنها می توانند "به پیشرفت اقتصاد ما کمک کنند."

هنوز روشن نیست که عضویت ایران بتواند انزوای بین المللی این کشور را به میزان قابل توجهی کاهش دهد یا روابط فعلی آن را با دیگر اعضای پیمان شانگهای بهبود بخشد.

در صورتی که عربستان سعودی و امارات متحده عربی در جستجوی روابط رسمی تر با سازمان همکاری شانگهای در پاسخ به کاهش تعهد ایالات متحده به امنیت خود باشند، عضویت ایران می تواند این برگ را در اختیار تهران قرار دهد تا درخواست احتمالی عربستان سعودی و امارات را وتو کنند. انتظار می رود که سازمان همکاری شانگهای در اجلاس سران در شهر دوشنبه به عربستان سعودی و مصر موقعیت "شریک گفتگو" بدهد.

چین و روسیه در گذشته تمایلی به پذیرش عضویت کامل ایران نداشتند زیرا نمی خواستند روابط متعادل خود را با ایران و مخالفان آن بر هم بزنند. اما سیاست گذاران این دو کشور در پی وقایع افغانستان ممکن است به ایران فرصت عضویت در شانگهای را بدهند تا در فرصت 2 ساله روند عضویت ایران، همکاری تهران را در امور افغانستان جلب کنند.
دولت تاجیکستان در ماه می امسال و در انتظار پیروزی طالبان در افغانستان، امکان عضویت کامل ایران در شانگهای را اعلام کرد.

سفیر تاجیکستان در ایران در یک کنفرانس خبری در تهران گفت: " بررسی عضویت ایران در برنامه اجلاس سران سازمان شانگهای در شهر دوشنبه است و اگر کشورهای دیگر آماده پذیرش ایران باشند، تاجیکستان نیز آماده خواهد بود." تاجیکستان در گذشته با عضویت ایران مخالف بود و ایران را متهم می کرد که از شورشیان اسلام گرا در این کشور حمایت می کند.

عکس دسته جمعی رهبران "سازمان همکاری شانگهای" در اجلاس سال 2018

اظهارات سفیر تاجیکستان در ایران با اظهارات مثبت مقامات روسی همراه شده است. اخیرا "بختیور خاکیموف" نماینده رییس فدراسیون روسیه در امور سازمان همکاری شانگهای از عضویت ایران در این پیمان امنیت دسته جمعی حمایت کرد.

"آدلان مارگوف" تحلیلگر روسی در این باره خاطرنشان کرد: "سازمان همکاری شانگهای بستری برای بحث در مورد مشکلات منطقه ای است. ایران کشوری مهم در منطقه است و طبیعی است که با این کشور در مورد این مشکلات بحث کرده و با هم به دنبال راه حل باشیم."

حمایت تاجیکستان و روسیه از عضویت ایران در سازمان شانگهای پرسش هایی را در مورد اختلافات احتمالی درون سازمان همکاری شانگهای در برخورد با طالبان ایجاد می کند. ایران و تاجیکستان، برخلاف روسیه و چین که رفتار طالبان را از زمان سقوط کابل ستوده اند، تاکنون نگرش سخت تر و انتقادی تری را اتخاذ کرده اند.

روسیه در هفته های اخیر مانورهای نظامی مشترکی با تاجیکستان و ازبکستان در نزدیکی مرز تاجیکستان و افغانستان برگزار کرده است. روسیه همچنین قول داده با تامین تسلیحات و ارائه آموزش نظامی، ارتش تاجیکستان را تقویت کند.

دولت تاجیکستان از شبه نظامیان تاجیک در دره پنجشیر در شمال افغانستان حمایت می کند که با طالبان درگیر جنگ شده اند. هنوز مشخص نیست که آیا شبه نظامیان تاجیک قادر به ادامه مقاومت نظامی در برابر طالبان باشند. تاجیک ها تقریبا یک چهارم جمعیت افغانستان را تشکیل می دهند.

"امامعلی رحمان" رئیس جمهوری تاجیکستان، به تازگی سومین جایزه بزرگ تاجیکستان را به دو تاجیک تبار افغان یعنی "احمد شاه مسعود" ، پدر افسانه ای "احمد مسعود" رهبر فعلی شورشیان تاجیک در دره پنجشیر و "برهان الدین ربانی" ، رییس جمهوری سابق افغانستان ، به دلیل مشارکت در پایان جنگ ویرانگر داخلی در این کشور اهدا کرد.

تاجیکستان و ایران در ماه آوریل توافق کردند که با تشکیل یک کمیته دفاعی نظامی مشترک همکاری های امنیتی و ضد تروریسم را تقویت کنند.

ایران اخیرا پس از اعلام کابینه جدید طالبان لحن خود را در مورد افغانستان تغییر داد. در کابینه جدید طالبان هیچ اثری از دولت فراگیر نیست و ایران به این مساله انتقاد کرده است. هزاره های شیعه، که 20 درصد از جمعیت افغانستان را تشکیل می دهند دلیل موجهی برای ترس از سرکوب طالبان دارند و ایران به طور سنتی بنا به دلایل قومی و مذهبی از هزاره ها حمایت می کند.

پس از اعلام کابینه دولت طالبان، "علی شمخانی" دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، طالبان را به دلیل " نادیده گرفتن نیاز به تشکیل دولت فراگیر، به کار گرفتن مداخله خارجی و استفاده از ابزار نظامی به جای گفتگو برای برآوردن خواسته های گروه های متنوع قومی و اجتماعی افغان که وظیفه آنهاست"، به باد انتقاد گرفته است. " تاکید شمخانی به مداخله خارجی اشاره به ادعای حمایت پاکستان از طالبان در نبرد پنجشیر بود.

سازمان همکاری شانگهای در هر صورت ممکن است اجازه عضویت ایران در این سازمان را بدهد تا اطمینان حاصل کند که همه همسایگان افغانستان و همچنین قدرت های منطقه ای روسیه و هند دور یک میز نشسته اند. آقای "مارگوف" تحلیلگر روس در این باره معتقد است که "درست مانند دیگر کشورهای منطقه - (ما باید) با ایران بر سر یک میز بنشینیم و از این کشور به عنوان یک مهمان خارجی نام نبریم."

مهاجرپذیرترین مقاصد جهان (+ اینفوگرافی)

بیشتر بخوانید:

پنج‌شنبه در «دوشنبه»؛ نخستین سفر خارجی رییسی/ سازمان شانگهای و نگاه به شرق

روسیه: تصمیم گیری درباره پیوستن ایران به "سازمان همکاری شانگهای" در نشست هفته آینده سران

طالبان در ارگ ریاست جمهوری در کابل (عکس)

تماشاخانه

قهوه ترک یا اسپرسو کدام برنده واقعی هستند؟ دو سبک، دو تجربه (فیلم)

آنچه از بم برجای ماند / ۲۱ سال بعد، هنوز برخی زخم‌ها باز هستند (فیلم)

فیلم های دیگر