خطر مرگ یوز ایرانی در کویر خراسان جنوبی/ مالچ پاشی را متوقف کنید

مالچ‌ها انواع مختلف دارند که شامل مالچ‌های بیولوژیک، زیستی، پلیمری و نفتی و معدنی هستند که استفاده از هرکدام معایب خاص خود را دارد.

مالچ پاشی اکنون در یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های یوز ایرانی در خراسان جنوبی انجام می‌شود که این موضوع می‌تواند طبیعت و محیط زیست و گونه‌های گیاهی و جانوری منطقه را در معرض خطر قرار دهد.

فرید فروزانفر در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: ریزگردها؛ یکی از مسائل مهم زیست محیطی شهرهای ما به خصوص شهرهای جنوب غربی کشور بوده که کانون آنها ابتدا کشور عراق و عربستان و سوریه بود اما جدیدا در داخل کشور نیز ایجاد می‌شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه و دکترای معماری بیان کرد: ریشه ریزگردها خشکسالی سال‌های اخیر و تغییرات اکولوژیکی حاصل از احداث سدها در مسیر رودخانه‌ها و خشک شدن باتلاق‌ها و تالاب‌هاست و یکی از علل اصلی ایجاد ریزگرد در کشور عراق و خاورمیانه، پایبند نبودن ترکیه به معاهدات بین‌المللی و تسلط این کشور بر آب دجله و فرات و احداث سدهای فراوان بر روی رودخانه است که باعث ایجاد و تشدید پدیده ریزگرد در تعدادی از کشورهای خاورمیانه از جمله عراق، سوریه و ایران شده است.

وی با بیان اینکه از دست رفتن رطوبت خاک، پائین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی و تضعیف پوشش گیاهی از مهم‌ترین عوامل ایجاد ریزگرد هستند، تصریح کرد: مقابله با ریزگرد راهکار کوتاه مدت ندارد؛ راهکارهای کوتاه مدت پیشنهادی برای این معضل فقط در مواقع بسیار اضطراری و خاص توصیه می‌شود که معمولا هم عوارض کمی ندارد؛ این راهکارها مانند تجویز داروئی برای یک بیمار اورژانسی است که هرچند او را زنده نگه می‌دارد ولی ممکن است برای بسیاری از اعضاء بدن عوارض داشته باشد.

فروزانفر ادامه داد: کارهای کوتاه مدت سطحی معمولا نتیجه‌ای ندارد؛ درمان درازمدت و موثر این پدیده اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی و ایجاد پوشش گیاهی در کانون‌های ریزگرد و تلاش برای حفظ آن‌ها و احیای تالاب‌ها و رعایت حقابه زیست‌بوم‌های پایین دست سدهاست و یکی از روش‌های مقابله بااین پدیده مالچ‌پاشی بیابان‌های دارای شن‌های روان است که معمولا با مواد شیمیائی انجام می‌شود.

وی تصریح کرد: مالچ‌ها انواع مختلف دارند که شامل مالچ‌های بیولوژیک، زیستی، پلیمری و نفتی و معدنی هستند که استفاده از هرکدام معایب خاص خود را دارد؛ به صرفه ترین و کارآمدترین نوع مالچ از نظر مهار ریزگردها مالچ‌های نفتی است که تا چهار تا پنج سال اثرگذاری دارند ولی به دلیل تبعات فراوان زیست‌محیطی توصیه نمی‌شوند.

وی افزود: مالچ نفتی به دلیل بوی بد و نامطبوع، جذب حرارت خورشید و گرم شدن بیش از حد و ازبین رفتن گونه‌های گیاهی و جانوری محدوده مالچ‌پاشی و عدم رویش گیاه، آلودگی محیط‌زیست و بعضا منابع آب و ... است و این‌که گفته می‌شود مالچ نفتی بی‌ضرر است درست نیست چراکه تاکنون به جز وزارت نفت هیچ سازمانی درباره مالچ نفتی مطالعه نکرده و پژوهش دقیقی در خصوص اثرات آن صورت نگرفته است.

این عضو هیات علمی دانشگاه بیان کرد: در حالی که مطالعات باید توسط یک نهاد بی‌طرف انجام شود، با این حال همین مطالعات نیز برخی تبعات منفی مالچ نفتی را تایید کرده است؛ ضمن این که تجربه استفاده از مالچ نفتی در استان خوزستان و تبعات زیست‌محیطی آن بسیار نگران‌کننده بود.

فروزانفر ادامه داد: با توجه به این موارداستفاده از مالچ نفتی به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و به عنوان راهکار جایگزین می‌توان به اجرای طرح‌ های بیابان‌زدائی، احیای پوشش گیاهی، استفاده از مالچ‌های بیولوژیک و زیستی و همچنین ریگ‌پاشی اشاره کرد که هرچند پرهزینه‌تر بوده، اما بی‌ضرر است.

وی یادآور شد: ظاهرا در استان خراسان جنوبی در سطح ۵۴۰ هکتاربیابان‌های محدوده مسجد شکر و نزدیکی پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس که از مهم‌ترین زیستگاه‌های یوز ایرانی است، مالچ پاشی در حال انجام است؛ علیرغم ادعای اعلام شده به نظر می‌رسد از مالچ نفتی برای مالچ پاشی این محدوده استفاده می‌شود که این موضوع می‌تواند طبیعت و محیط زیست و گونه‌های گیاهی و جانوری منطقه را در معرض خطر قرار دهد.

فروزانفر خاطرنشان کرد: اداره منابع طبیعی و محیط زیست خراسان جنوبی بهتر است ضمن شفاف‌سازی موضوع نگرانی‌های مردم و دوستداران مخیط زیست در این خصوص را برطرف سازند.

چند روزی است با انتشار فیلم‌های مالچ‌پاشی در زیستگاه یوز ایرانی که حال تعداد کمی از این گونه در این منطقه باقی مانده است و مشغول زندگی هستند، فریاد دوستداران محیط زیست برای جلوگیری و یا قطع این اقدام بلند شده است.