۱۸ آبان ۱۴۰۳
به روز شده در: ۱۸ آبان ۱۴۰۳ - ۱۵:۲۰
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۸۱۸۴۶۶
تاریخ انتشار: ۱۳:۰۵ - ۳۰-۰۹-۱۴۰۰
کد ۸۱۸۴۶۶
انتشار: ۱۳:۰۵ - ۳۰-۰۹-۱۴۰۰
4 نکته و 2 پیشنهاد

شب چله؛ فرصتی استثنایی برای گیراتر شدن چسب اجتماعی

از منظر کارکردگرایانه، تأثیر ویژه این شب در فرهنگ عمومی ما فرصتی استثنائی است برای تقویت روحیه عمومی و فرهنگی، به مدد ریشه‌ای مشترک

امیرهوشنگ فکرت‌نژاد*   

   مناسبت‌های سالیانه در همه‌جای دنیا اهمیت و کارکرد مشابهی دارند که توجه عمومی و حمایت اجتماعی را در موضوعات مرتبط طلب می‌کنند.

    آیین‌های باستانی و اسطوره‌ای علاوه بر یادآوری اهمیت موضوع، به دلیل وجود ریشه مشترک اجتماعی، عامل هم‌گرایی و هم‌افزایی می‌شوند و فرصتی را برای با هم بودن و بالا بردن درک اجتماعی از همدیگر فراهم می‌کنند.

    مسابقات ورزشی و قهرمانی در میدان‌های جهانی نیز یکی از ابزارهای تقویت روحیه اجتماعی و هم‌گرایی ملی است و بسیار دیده‌ایم که نشاط و روحیه اجتماعی پس از یک قهرمانی ورزشی، تجدید و تقویت می‌شود.

   به همین دلیل، یک جامعه سالم همواره باید مترصد این امکانات و فرصت‌ها باشد تا بتواند با هم‌افزایی و هم‌گرایی، حرکت ملی به‌سوی جلو را میسر کرده و شرایط هم‌پیمایی را در این مسیر هموارتر کند.

    یکی از این امکانات و فرصت‌ها که از مهم‌ترین مناسبت‌های تقویم پارسی نیز بوده، شب چله است که ریشه‌ای تاریخی در فرهنگ و باور اجتماعی ما ایرانیان دارد. به همین بهانه، در ادامه به ذکر نکات و پیشنهادهایی در این خصوص می‌پردازیم.

شب چله؛ فرصتی استثنایی برای گیراتر شدن چسب اجتماعی

   1- باور به تقدس نور: رسم شب یلدا، شب‌نشینی در انتظار سپیده سحر است و برآمدن نور است و باور به نور، روشنایی و گرما پیشینه‌ای دستکم چندهزارساله در تاریخ این سرزمین دارد. این باوری آشکارا هنوز زنده است و در متن جامعه حضور دارد.

  2- ریشه‌های فرهنگی، ادبی: در فرهنگ ادبی که مهم‌ترین میراث ثبت‌شده ما محسوب می‌شود، به وفور از یلدا سخن به میان آمده و شعرا در قرون مختلف هر بار به تناسب حال درون، از دریچه‌ای به یلدا نگاه کرده‌اند و با استفاده از آرایه تمثیل و تشبیه، ضمن بهره‌گیری فراوان از این مفهوم برای انتقال منظور، اهمیت آن را در فرهنگ عمومی ما تضمین بخشیده و شهادت داده‌اند.

   گاهی با نام بردن از یلدا، ذهن مخاطب را به بلندای زلف معشوق گره زده‌اند:

   با زلف تو قصه‌ای‌ست ما را مشکل

   همچون شب یلدا به درازی مشهور

                                              (عبیدزاکانی)

    گاه میل اشتیاق و ملال فراق را به درازای این شب تشبیه کرده‌اند:

  برآی ای صبح مشتاقان اگر نزدیک روز آمد

   که بگرفت این شب یلدا، ملال از ماه و پروینم

                                                (سعدی)

  گاهی خوش‌نشینی‌های خود را با ما به اشتراک گذاشته‌اند:

   شب عاشقان بیدل چه شبی دراز باشد
    
تو بیا کز اول شب در صبح باز باشد
                                                           (حافظ)

گاهی نویدبخش نور و روشنی پس از تحمل ظلمت و سرما شده‌اند:

   هنوز با همه دردم امید درمان است
   که آخری بود آخر، شبان یلدا را
                                            (سعدی)

گاه تأخیر در وعده‌های معشوق یا رنج و دشواری عشق را با مقایسه طول این شب یادآور شده‌اند:
شب یلدای وعده‌ات را چرخ/ چه شود گر دمِ صبوح دهد؟ (ملا احمد نراقی)

و گاه روز دشمنان خود را همچون شب یلدا آرزو کرده‌اند:
دوستان را تا به اقبال تو شب‌ها روز شد/ روزهای دشمنان تو شب یلدا شوند (اديب صابر)

   به‌خوبی روشن است که در فرهنگ امروز ما، ذهن و باور عمومی به این مفهوم پیوندی عمیق خورده است و زندگی اجتماعی ما رنگ و معنایی ویژه از این مفهوم گرفته و خوشبختانه همچنان در گوشت و پوست و خون مردم جریان دارد.

   3- تقویت روحیه عمومی: از منظر کارکردگرایانه، تأثیر ویژه این شب در فرهنگ عمومی ما، امید به عبور از ظلمت و سرما، تقویت روحیه دوستی و از حال دل هم باخبر شدن است. این مناسبت، فرصتی استثنائی است برای گیراتر شدن چسب اجتماعی و تقویت روحیه عمومی و فرهنگی، به مدد ریشه‌ای مشترک که باور فرهنگی ما از آن تغذیه می‌شود.

   4- هم‌سویی با باورهای مذهبی: از آن‌جا که در باورهای مذهبی ما نیز همواره بر معاشرت با خویشاوندان (صله ارحام) و مشاوره و تبادل نظر با دیگران تأکید شده است، چنین مناسبتی می‌تواند دلیلی موجه برای اجرای این توصیه در سطحی وسیع و بزرگ به حساب آید.

   و اما دو پیشنهاد:

    1- به نظر می‌رسد این مناسبتِ شبانه که همواره در جامعه ما با شب‌نشینی، گفت‌وگو و شعرخوانی همراه بوده است، توجه ویژه متولیان امر و دست اندرکاران تقویم سالیانه را طلب کند که با مثبت‌اندیشی بیش‌تر و گشاده‌نظری، بیش از گذشته به کارکردهای این مفهوم و مناسبت مجال بروز بدهند.

     نگرانی از صبح کاری روز بعد، ممکن است برای بسیاری از مردم که علاقه‌مند به پاسداشت این آیین باستانی و ملی هستند، مانعی ایجاد کند و مصداق فرصت‌سوزی به حساب آید. از این رو، متولیان امر یا دولتمردان، همان‌گونه که در روزهای بعد از شب‌های قدر، قدری انعطاف به خرج می‌دهند و دشواری شب‌زنده‌داری را تسهیل می‌کنند، می توانند در این مورد هم دستکم مشابه به همان عمل کنند و به بهتر جاری شدن این آیین نیکو کمک کنند.

   2 - پیشنهاد دیگر یادداشت حاضر، این است که با تعطیل کردن روز اول زمستان یا کاهش ساعات کاری آن روز، به تقویت وجوه مثبت و ارزشمندی که بیان شد کمک کرده و جامعه را از روح معنوی این مناسبت منتفع کنند.

* کارشناس ارتباطات

ارسال به دوستان
موسیمانه: جوانان استقلال می توانند شرایط را تغییر دهند رشیدی کوچی خبر داد: رفع فیلترینگ فضای مجازی، چند روز دیگر فایننشال تایمز: سربازان کره شمالی در مواجهه با اینترنت آزاد در روسیه؛ «خودشان را با پورن خفه کرده‌اند» فاضل‌میبدی: ایران باید به فکر مذاکره مستقیم با آمریکا باشد / مذاکره با آمریکا باعث محدودیت اسرائیل می شود قرارداد اسرائیل و بوئینگ برای خرید 25 جنگنده اف 15 در باب شاهنامه خوانی و سختای معنا کردن ابیات ارتش ۶ نفره ترامپ را بشناسید مرگ ۴ تروریست در درگیری با نیروهای سپاه در فیروزآباد راسک (+عکس)/ یک سپاهی به شهادت رسید / 2 زن و یک مرد از شهروندان زخمی شدند سرلشکر سلامی: مقاومت غزه توانست دولت جنگ‌افروز آمریکا را تغییر دهد / زدن بنادر برای براندازی اسرائیل کافی است امید طالبان به ترامپ / حذف نامش از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا  دعوتنامه سری اول خریداران خودرو شاسی بلند ترا صادر شد یک زن رئیس دفتر ترامپ شد آقای مهدی تاج، شکایت از «ترامپ» به کجا رسید؟ یک فعال رسانه‌ای اصولگرا: احتمالا در تلاش هستند برای تعطیلی گزارش های زنده عادل فردوسی پور چه کسانی می‌توانند نام خانوادگی‌شان را تغییر دهند/ جزییات قانون