واحد پول ایران در طول تاریخ (+فیلم)

در طول تاریخ از دوره هخامنشی تاکنون، بیش از ۵۰ واحد پولی در ایران مورد استفاده قرار گرفته که نام این واحدها به‌همراه شرحی مختصر در این گزارش آورده شده است.

یکای پولی یک کشور، نام پول رایج در آن کشور است و واحدی برای سنجش داد و ستد کالا و خدمات ‌می‌باشد که در آسان­‌سازی مبادله کالا و خدمات نقشی اساسی دارد، برای نمونه واحد پول کشور عراق دینار و واحد پول کشور آمریکا دلار است.

براساس ماده یک قانون پولی و بانکی کشور، واحد پول ایران ریال است و هر ریال به 100 دینار تقسیم می‌­شود اما چون ریال واحد کم‌ارزشی است، تقسیمات آن در حسابداری به­ کار نمی‌­رود. واحد پول ایران در اواخر دوره قاجاریه تومان بوده و هر تومان برابر 10 قِران بود.

طبق قانون آحاد در سال 1308 خورشیدی واحد پول از تومان به ریال تغییر یافت، این قانون از سال 1311 (1932 میلادی) اجرایی شد ولی واحد غیررسمی تومان (10 ریال) همچنان برای شمارش پول در ایران به­‌کار می‌­رود.

بر پایه قانون پولی و بانکی مصوب سال 1339 هر ریال برابر 117216 0/0گرم طلای خالص (24 عیار) یعنی هر گرم طلا برابر 24/85 ریال در نظر گرفته شده است. همچنین بر اساس قانون پولی و بانکی مصوب سال 1351 هر ریال برابر0108055/0 گرم طلای خالص است، یعنی هر گرم طلا برابر 54/92 ریال بوده است.

در طول تاریخ از دوره هخامنشی تاکنون، بیش از 50 واحد پولی در ایران مورد استفاده قرار گرفته که نام این واحدها به‌همراه شرحی مختصر در زیر آورده شده است.

علاوه بر این موارد در متون ادبی و تاریخی از دو واحد «اسپرنه» و «شهروا» نیز نام برده شده است. در لغت‌نامه دهخدا از اسپرنه به‌عنوان واحد پول و مبادله در اوستا یاد شده است. در لغت‌نامه معین از شهروا به‌عنوان زر ناسره یاد می‌­شود. گویند پادشاهی زر قلب و ناسره زد و آن ­را به‌تندخویی در ملک خود رایج گردانید.

استاد سخن سعدی در گلستان پس از حکایتی می‌­گوید: وجود مردم دانا مثال زر طلاست/ به هرکجا برود قدر و قیمتش دانند/ بزرگ‌زاده نادان به شهروا ماند/ که در دیار غریبش به هیچ نستانند.

در ادامه جدول واحدهای پول‌های ایران را از ابتدا تا کنون مشاهده می‌کنید؛

ردیف

نام واحد

name

شرح

1

دریک

Daric

Darik واحد سکه طلای هخامنشی برگرفته از نام داریوش به‌وزن 8/41 گرم

2

شکل

Sheqel

Sigloi واحد سکه نقره هخامنشی به‌وزن 5/6 گرم

3

تالان

Talan

واحد شمش طلای هخامنشی برابر با 300 دریک

4

مین

Min

واحد وزن برابر یک‌پنجاهم تالان

5

کرشه

karsha

واحد سکه نقره کوچکتر از شکل

6

استاتر

stater

واحد سکه ساتراپهای هخامنشی و طلا و نقره مقدونی

7

دراخما

drachma

واحد سکه نقره سلوکی و پارتی

8

ابول

obole

سکه نقره به‌وزن یک‌ششم دراخما

9

کالکو

kalco

واحد سکه مسی سلوکی و پارتی

10

دینار

dinar

واحد سکه طلای ساسانی برابر 20 درم

11

درم

deram

واحد سکه نقره ساسانی، در حال حاضر واحد پول ارمنستان است.

12

دانگ

dong

سکه نقره ساسانی به‌وزن یک‌ششم درم

13

پشیز

pashiz

سکه مسین دوره ساسانی

14

درهم

darham

واحد سکه‌های نقره دوره اسلامی در ایران

15

فلوس

folos

واحد سکه‌های مسین دوره اسلامی در ایران

16

یمینی

yamini

واحد سکه طلای سلطان محمود غزنوی

17

محمودی

mahmoudi

واحد سکه دوره غزنویان

18

تنگه

tonge

واحد سکه مسین دوره تیموریان

19

چاو

chav

واحد اسکناس دوره ایلخانی سال 693 ق. در چین نیز رایج بوده است.

20

شاهی

shahi

واحد سکه صفوی، زندیه، افشاریه، قاجار و پهلوی، معادل 50 دینار یا دو پول

21

غازی

ghazi

سکه ریز مسین دوره صفوی و قاجار (سکه معروف پنغازی) پنج دینار

22

پول

pool

سکه کوچک مسی دوره قاجار معادل بیست و پنج دینار

23

اشرفی

ashrafi

سکه طلا برگرفته از نام ملک اشرف ایوبی از دوره صفویه رایج بوده است.

24

محمدی

mohammadi

معادل100 دینار، ازنام سلطان محمد خدابنده گرفته شده است.

25

غازبکی

ghazbeyki

سکه مسین یک‌دهم شاهی در دوره صفویه ده دینار

26

دوزاری

dozari

سکه معادل دوهزار دینار یا نیم مثقال طلا یا شش نخود

27

بیستی

bisti

سکه بیضی‌شکل دوره صفوی، هر 2/5 بیستی معادل یک شاهی بود.

28

عباسی

abbasi

سکه نقره از نام شاه عباس صفوی گرفته شده است. معادل چهار شاهی و دویست دینار

29

مهراشرفی

mohrashrafi

سکه طلا دوره صفوی، زند، افشاریه

30

صناری

sannari

سکه مسین دوره زندیه و قاجار معادل صد دینار

31

روپی

ruppi

سکه نقره به‌ارزش پانصد دینار دوره افشاریان

32

نادری

naderi

سکه نقره به‌ارزش پانصد دینار دوره افشاریان

33

روپیه

ruppieh

سکه نقره به‌ارزش پانصد دینار دوره افشاریان

34

ریال

rial

سکه نقره برابر 1250 دینار قاجاریه و دوره پهلوی و جمهوری اسلامی معادل صد دینار

35

تومان

toman

سکه طلای دوره قاجار و پهلوی اول معادل ده‌هزار دینار(در اصل ریشه مغولی دارد.)

36

پاپتی

papati

سکه مسین قاجاری

37

پاپاسی

papassi

سکه مسین قاجاری

38

لاری

lari

شمش نقره ضرب لار

39

قروش

qurush

سکه مسین در بخشهایی از ایران رایج بوده و در حال حاضر از اجزای واحد پول ترکیه

40

قران

qiran

سکه نقره قاجار معادل هزار دینار

41

صاحبقران

sahibqiran

سکه نقره فتحعلی شاه قاجار معادل هزار دینار

42

پنجهزاری

panzari

سکه طلای قاجاریه معادل پنجهزار دینار و معادل نیم مثقال طلا (دوازده نخود)

43

پول سفید

poolesefid

سکه نقره معادل بیست و پنج دینار قاجاریه

44

پول سیاه

poolesiah

سکه مسین معادل 12/5 دینار دوره قاجار

45

ربعی

robei

سکه نقره به‌ارزش 250 دینار و سکه طلا بهارزش 2500 دینار

46

هزاری

hezari

سکه نقره قاجاریه به‌ارزش هزار دینار

47

مثقالی

mesghali

سکه طلای دوره محمد شاه قاجار

48

چندک

chandak

سکه مسین قاجاری برابر دو غاز

49

پناباد

panabad

سکه ضرب‌شده در پناه‌آباد شوش معادل نیم ریال

50

کشورستانی

keshvarestani

سکه دوره قاجار در بخشهایی از کشور رایج بوده است.

51

کلوار

kalvar

سکه دوره قاجار معادل نیم شاهی در بروجرد رایج بوده است.

52

قمری

ghamari

سکه دوره قاجار رایج در خوزستان

53

کرور

kurur

یکای هندی برابر دهمیلیون ولی در ایران هر نیم میلیون معادل یک کرور بود.

54

پهلوی

pahlavi

سکه طلای دوره پهلوی

55

بهار آزادی

Bahar-e-azadi

سکه طلای جمهوری اسلامی

منبع: تسنیم

بیشتر بخوانید:

کشف مدارکی از آخرین هدیه ایرانیان به امامان بقیع در آلمان (فیلم)

تصویب تغییر واحد پول ایران به تومان/ 4 صفر حذف می شود/ سکه ۵ تومانی جایگزین اسکناس ۵ هزار تومانی می‌شود

تماشاخانه

بحران آب در شمال شرقی سوریه: اتهامات سنگین علیه ترکیه / بی‌برقی و بی‌آبی برای یک میلیون سوری (فیلم)

تراژدی در یک دریاچه، از فریاد کمک تا حبس ابد / مادری که دو بچه‌اش را کشت حالا چه می‌خواهد؟ (فیلم)

فیلم های دیگر