تنها فرزند ناصر‌الدین شاه که انقلاب اسلامی 1357 را دید

  عصر ایران؛ سروش بامداد- شاید دربارۀ هیچ یک از پادشاهان ایران به اندازۀ ناصر‌الدین شاه قاجار متعدد و متنوع گفته و نوشته نشده باشد و چون دربارۀ آخرین پادشاه ایران هم به اعتبار انقلاب کتب بسیاری منتشر شده این گزاره می تواند قطعی‌تر باشد که زندگی هیچ یک از پادشاهان ایران به اندازۀ ناصرالدین شاه قابلیت روایت‌گری با قصه‌های گونه‌گون ندارد و یکی از دلایل شمار فراوان همسران (شامل 4 زن عقدی و صیغه‌ای ها)ست و به تبع آن 37 فرزند.

همین که هنوز دربارۀ او فیلم و سریال ساخته می‌شود و اخبار و اطلاعات مختلف با موضوعیت او مود توجه افکار عمومی است گواه این مدعاست.

   از یک سو آخرین پادشاه کلاسیک است چون تفکیک قوا و قانون‌گذاری به مفهوم مدرن پس از او صورت پذیرفت و از جانب دیگر نخستین در تقارن با دنیای مدرن چرا که بسیاری از مظاهر دنیای مدرن در دوران او و اغلب به دست شخص او وارد ایران شد.

  این که هم صادر‌کنندۀ حکم قتل صدراعظم توسعه‌گرای خود باشی و هم خود قربانی ترور شوی و شاه شهید لقب بگیری تنها در ناصرالدین شاه قابل جمع است و البته ویژگی‌های دیگر و سرآمد همۀ آنها ذوق ادبی و هنری.

  با این نگاه جالب است بدانیم یکی از فرزندان او نه تنها انقلاب اسلامی 1357 را دید که 6 سال پس از سقوط سلطنت در ایران هم زندگی کرد و همین هم ناصر‌الدین شاه را به دوران ما آورده است!

  کانال «ممالک محروسۀ ایران» که به صورت تخصصی به بررسی وقایع دورۀ قاجار می پردازد این خبر را منتشر کرده و محقق دورۀ قاجار – دکتر رضا کسروی – که در یادداشت مربوط به سریال «جیران» در عصر ایران به نقدها و انطباق های تاریخی او اشاره شد نیز بر آن صحه گذاشته است البته پیش از این دو و با تفصیل دربارۀ 16 دختر ناصر‌الدین شاه در کتاب «دختران ناصرالدین شاه»* به قلم و تحقیق خانم فاطمه قاضیها دیده بودیم اما این دقت که تاریخ درگذشت او 6 سال بعد از پیروزی انقلاب 1357 است شاید تازه باشد.

  ماجرا اما چیست؟

  در بهشت زهرای تهران، قطعۀ 18، ردیف 16 شمارۀ 25 زنی مدفون است که هشتم اردیبهشت 1363 خورشیدی چشم از جهان بسته است.

  او در سامانۀ سازمان این گونه معرفی شده است: «نام: خدیجه/ نام خانوادگی ناصری قاجار (امیر اصلانی)/ نام پدر: شاهنشاه شهید».

   روی سنگ قبر هم چنین: «آرامگاه شادروان بانو خدیجه ناصری قاجار (امیر اصلانی)، فرزند ناصر الدین تولد 1269، فوت 1363.2.8» و با این بیت: «‌ز مرگت سرد و خاموش است خانه/ کجایی ای چراغ آشیانه»

 (عنوان امیر اصلانی در کمانک به خاطر نام همسر خود: غلامحسین امیر اصلانی ملقب به احتشام الملک. حاصل این ازدواج 6 فرزند بوده است.)

   بدین ترتیب مشخص می‌شود هنگام ترور پدر (ناصرالدین شاه قاجار) 6 ساله بوده و چون در سال 1363 درگذشته 6 سال بعد از انقلاب هم زندگی کرده است.

   کانال ممالک محروسه و کتاب و دیگر منابع تاریخی از او به عنوان «خدیجه خانم عزّ‌السلطنه» و سی و چهارمین فرزند از 37 فرزند ناصرالدین شاه قاجار نام برده که طبعا در زمان 6 پادشاه زیسته است: پدرش ناصر‌الدین شاه، برادرش مظفرالدین شاه، محمد علی شاه، احمد شاه و بعد از سلسلۀ قاجار هم رضا شاه و نهایتاً محمد رضا شاه.

   یکی از دلایل بیگانگی ایرانیان با تاریخ ولو تاریخ معاصر ذکر تاریخ وقوع حوادث به سه تاریخ متفاوت هجری قمری، هجری شمسی و میلادی است و در دو سال آخر پهلوی دوم تاریخ شاهنشاهی هم اضافه شده بود حال آن که یک تاریخ و مشخصا خورشیدی ( در واقع هجری خورشیدی) محاسبه را آسان می کند کما این که دراین فقره به سادگی و بدون تبدیل متوجه شدیم چند سال قبل از قتل پدر به دنیا آمده و چند سال بعد ازسقوط سلطنت زندگی کرده و خود 94 سال.

   اگر امکانات ارتباطاتی مثل امروز بود چه خاطرات که برای گفتن داشت و چه بسا آقای حسن فتحی هم اواخر سریال نقشی برای او در نظر می‌گرفت چرا که 6 سال قبل از ترور پدر به دنیا آمد. هر چند که نام سریال، جیران است و او قبل از تولد خدیجه خانم که بعدها عزالسلطنه شد درگذشت مگر آن که کارگردان بخواهد اندوه شاه پس از مرگ جیران را نیز در سال های بعد روایت کند خاصه این که پس از ترور خود را به قبر او رساند و همان جا چشم از جهان بست و اگر قرار بر اینها باشد کودک 7-6 ساله ای را می توان تصور کرد که نام او مثل نام واقعی جیران بوده است: خدیجه.

   6 سال قبل از ترور و قتل پدر خود - ناصرالدین شاه - به دنیا آمد، در دوران 6 پادشاه زیست، 6 فرزند آورد و 6 سال بعد از پیروزی انقلاب هم زندگی کرد.

---------------------

 *نقاشی روی جلد کتاب از روی عکس «کارلهیان» کشیده شده

بیشتر بخوانید:

خاطره ناصرالدین شاه از سیزده بدر: آن دو دختر را به مخبرالدوله دادم ، زنش شب به خانه راهش نداد!

تصویری از قاتل ناصرالدین شاه قاجار

ذره‌بین تاریخی روی "جیران" حسن فتحی/ می‌تاباند یا می‌سوزاند؟

تماشاخانه

هیجان و جنون یکی از پرفرازونشیب‌ترین روزهای خرید / بلک فرایدی یا جمعه سیاه چطور به وجود آمد؟ (فیلم)

شکوه فرش ایرانی دوره صفوی را در اروپا ببینید (فیلم)

فیلم های دیگر