حمله روس ها به حیاط خلوت ایران/ گسست در روابط سیاسی و استراتژیک تهران-مسکو

اکوایران نوشت: در شرایطی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در روزهای آتی عازم تهران می شود که همکاری دو کشور مورد بحث های فراوانی است. روزنامه والستریت ژورنال به انتشار گزارش به قلم بنوا فاکان با عنوان «روسیه و ایران؛ متحد علیه غرب، رقیب در فروش کالا» زوابط دو کشور را از زاویه دشواری هایی که دو کشور به واسطه تحریم ها و مشکلاتشان در فروش کالاها با آن روبرو هستند، مورد بررسی قرار داده است.

رقابت شدید متحدان
کشورهای ایران و روسیه وارد رقابت شدیدی برای فروش نفت، فرآورده‌های خام تصفیه شده و فلزات در هند، چین و سراسر آسیا شده اند، چرا که مسکو در بحبوبحه جنگ اوکراین این کالاها را با قیمت‌هایی ارزان‌تر می‌فروشد. جدال بر سر کسب سهم بازار نفت بین ایران و روسیه نمونه‌ای عیانی از این موضوع است که جنگ اوکراین چگونه بازار‌های جهانی انرژی را تحت تاثیر قرار داده و مسکو که از بازار غرب اخراج شده، دوباره از جای دیگری سر بر آورده است.

هند و چین دو کشور بزرگ مصرف کنندگان کالا‌های جهان، در نزاع بر سر جنگ اوکراین تا حد زیادی بی‌طرف مانده‌ و از پیوستن به تحریم‌های غرب خودداری کرده و در عین حال، مشغول به خرید نفت و فلزات به قیمت ارزان تر از روسیه هستند -موضوعی که به ضرر ایران تمام شده و برای این کشور هزینه‌زا خواهد بود چرا که چین و هند پیش‌تر همین کالا‌های را با تخفیف از ایران می‌خریدند.

قاتل ارزش کالا؛ ضربه به مقاومت در برابر تحریم ها
رقابت در سراسر آسیا گسترش یافته و به بازار‌های کوچک‌تری مانند ترکیه، امارات متحده عربی و افغانستان کشیده شده است. ایران و روسیه از نظر سیاسی دارای مواضع ضدغربی هستند، اما هر دو کشور -یکی به دلیل برنامه هسته‌ای‌اش و دیگری به دلیل حمله به اوکراین- از تحریم‌های غرب آسیب دیده‎اند. تهران. قرار است «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه روز سه شنبه در سفری به ایران به منظور نمایش همکاری نزدیک دو کشور سفر کند.

در داخل ایران بر سر موضع در قبال جنگ اوکراین اختلاف نظر وجود دارد. جامعه تجاری ایران در محافل خصوصی از رقابت ناعادلانه روسیه با ایران در عرصه اقتصادی گلایه می‌کند. یک تاجر ایرانی از تخفیف‌های ۳۰ دلاری در هر تن فولاد می‌گوید که خریداران هندی و چینی مطالبه مب کردند تا با قیمت فولاد روسیه مطابقت داشته باشد. او معتقد است چنین تخفیفی قاتل ارزش کالاست.

گسست واقعی بین روابط سیاسی و استراتژیک با روسیه
«هنری روم» معاون بخش تحقیقات گروه اوراسیا که سیاست‌های کلان جهانی و خاورمیانه را پوشش داده می‌گوید: «این رقابت به توانایی ایران برای اجتناب از تحریم‌ها آسیب می‌زند و اهرم‌های فشار آن را در جریان مذاکرات هسته‌ای متوقف شده با اروپا و ایالات متحده کاهش می‌دهد.» او می‌افزاید: «یک گسست واقعی بین روابط سیاسی و استراتژیک با روسیه و رقابت در تجارت کالا وجود دارد.»

ورود به حیاط خلوت تهران
طی یک دهه گذشته ایران با فروش نفت به چین -که هرگز تحریم‌های هسته‌ای ایالات متحده را به طور کامل اجرا نکرده- و صادرات سوخت‌های فسیلی و محصولات فرآوری شده مانند آسفالت، پتروشیمی، بنزین و گاز مایع به بازار‌های هند، ترکیه، امارات متحده عربی و افغانستان راه‌های دور زدن تحریم‌ها را پیدا کرده است. این استراتژی زمانی نتیجه بخش بود.

بر اساس گزارش بانک مرکزی ایران ارزش فروش بین المللی نفت ایران در ۹ ماه منتهی به دسامبر سال گذشته با جهش ۹۱ درصدی به ۲۷.۹ میلیارد دلار رسید که نیمی از درآمد صادراتی آن کشور است. با این وجود، این دستاورد اکنون با چالش‌هایی مواجه است، زیرا شرکت‌های نفتی دولتی و بازرگانان روس به حیاط خلوت ایران وارد شده‌اند چرا که روسیه به طور فزاینده‌ای از تجارت با اروپایی‌ها دور شده و به دنبال بازار‌های جایگزین است. حمید حسینی رئیس هیئت مدیره اتحادیه صادر کنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران می‌گوید: «روس‌ها بازار را ویران می‌کنند.»

در سراسر آسیا و قفقاز، روسیه گاز مایع را به قیمت ۳۰۰ دلار در هر تن می‌فروشد که یک سوم قیمت عادی ۹۰۰ دلار است. هم چنین، روسیه گازوئیل را به قیمت ۹۰۰ دلار در هر تن در مقایسه با قیمت‌های بین المللی ۱۲۰۰ دلار می‌فروشد.

ویران سازی بازار ایران
فروش نفت خام روسیه با تخفیف به پالایشگاه‌های هند نیز برای تجار نفت ایران مخرب بوده است. ایران تجارت نیمه مخفی قیر با تخفیف را با هند انجام داده است که رقابتی بود، زیرا تولید کنندگان داخلی کالای هند باید به عرضه گران قیمت نفت خام در خارج از کشور تکیه می‌کردند. اکنون هند مقادیر زیادی نفت روسیه را با تخفیف تا ۴۰ دلار در هر بشکه به قیمت‌های بین المللی خریداری می‌کند که پالایش داخلی را بسیار ارزان‌تر می‌سازد. حسینی می‌گوید: «ما نمی‌توانیم با آنان (روسیه) رقابت کنیم.»

همین پدیده در مورد چین بزرگترین مشتری نفت خام ایران نیز رخ داده است. فروش ایران به چین در ابتدا منعطف است -با وجود آن که قیمت نفت فروخته شده ایران به چین ۱۰ دلار در هر بشکه بالاتر از نفت فروخته شده روسیه بود. ایران با تخفیف تقریبا ۳۰ دلار کمتر از قیمت نفت برنت -به عنوان معیار بین‌المللی- که در بیش‌تر روزهای سال‌ بالای ۱۱۰ دلار در هر بشکه بوده، نفت خود را می‌فروشد. اما اکنون روسیه با تخفیف حدود ۴۰ دلاری نفت را به فروش می‌رساند.

در شرایط فعلی خریدارانی مشتاق برای نفت روسیه در چین پیدا شده‌اند، زیرا خریداران با مجازات اندکی از سوی ایالات متحده و اروپا به دلیل خرید نفت روسیه روبرو هستند. بر اساس داده‌های گمرک چین واردات نفت خام روسیه از چین در ماه مه ۲۵ درصد افزایش یافت و به تقریبا ۲ میلیون بشکه در روز رسید. در مقابل، طبق گزارش موسسه ارائه دهنده داده‌های کالای کپلر، فروش نفت خام ایران به چین تقریبا به نصف کاهش یافت و به ۳۹۵۰۰۰ بشکه در روز رسیده است. بسیاری از فروش‌های تخفیف خورده در رقابت با ایران توسط شرکت‌های دولتی بزرگ مانند رزنفت روسیه و هم چنین شرکت‌های مستقل کوچک‌تر روسی و تاجران بزرگ مانند ویتول انجام می‌شوند.

خنثی سازی مشترک تحریم ها
با این حال، رقابت بر سر فروش کالا‌ها باعث ایجاد شکاف دیپلماتیک آشکار بین ایران و روسیه نشده است. «الکساندر نواک» معاون نخست وزیر روسیه و رئیس بخش انرژی آن کشور در ماه می گفته بود که ایران و روسیه با همکاری یکدیگر تحریم‌های غرب را خنثی خواهند کرد. ایران و روسیه قصد دارند با فروش پوشاک و قطعات خودرو ایرانی، گندم روسی و کریدور ترانزیت کالا به هند تجارت خود را از ۴ میلیارد دلار در سال گذشته به میزان ۱۰ برابر به ۴۰ میلیارد دلار در سال افزایش دهند.

همسویی ایران با روسیه و چین در داخل ایران با مخالفت‌هاییهم همراه بوده است. بسیاری از ایرانیان به روسیه که در قرن نوزدهم سرزمین‌های قفقاز امپراتوری ایران مانند آذربایجان را فتح کرد و تا دهه ۱۹۴۰ در امور ایران مداخله کرده، بی‌اعتماد هستند. برخی از مدیران ایرانی می‌گویند که در تجارت نیز روسیه شریک بدی است.

بیشتر بخوانید:

استقبال وزیر نفت از پوتین در فرودگاه مهرآباد (فیلم)

ایران، قطر و روسیه: تروئیکای گازی و دست بالای سیاسی / آیا دستگاه دیپلماسی این فرصت را شکار خواهد کرد؟!

معاون نخست وزیر روسیه: همکاری مسکو – تهران در زمینه "سواپ" نفت و گاز/ ایران می تواند قطب اصلی لجستیک و حمل و نقل کالا باشد

تماشاخانه

تبحر شگفت انگیز روباه قرمز در طبیعتی سخت / جدال بر سر یک ماهی (فیلم)

بحران آب در شمال شرقی سوریه: اتهامات سنگین علیه ترکیه / بی‌برقی و بی‌آبی برای یک میلیون سوری (فیلم)

فیلم های دیگر