واکنش بهروز غریب‌پور به حذف «مبارک» از پوستر فراخوان جشنواره عروسکی تهران: حذف «مبارک» مخالفت آشکار با تاریخ و هویت جشنواره است

فراخوان نوزدهمین جشنواره بین‌المللی عروسکی تهران – مبارک با یک بدعت تامل‌برانگیز انتشار یافت. دبیرخانه جشنواره در نخستین گام تصمیم گرفت بعد از هجده دوره نام و تصویر چهره شناخته شده و جهانیِ عروسکی ایران، یعنی «مبارک» را از پوستر فراخوان خود حذف کند.

رویکردی که علاوه بر مخالفتِ فعالانِ عروسکی به بعضی شائبه‌ها مبنی‌بر اقدام آگاهانه با هدف نادیده گرفتنِ تلاش‌های چند دهه‌ای فعالان این عرصه دامن زده است. بهروز غریب‌پور، نمایشنامه نویس، کارگردان و سرپرست گروه تئاتر «آران» که چند دهه تجربه و اعتبار خود را پای برندسازی و هویت‌بخشی مبارک صرف کرده در گفتگو با خبرآنلاین شدیدا به تصمیم اخیر دبیرخانه اعتراض می‌کند.

کارگردان صاحب سبک اپرای عروسکی ایران ‌که صحبت‌هایش را با بیان یک خاطره «برای ثبت در تاریخ» آغاز کرد، در این باره گفت: «سال‌ها قبل به همراه مدیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در نمایشگاه سالانه شهر بولونیای ایتالیا شرکت کرده بودیم. روزی در غرفه برای گفتگو با هنرمندان و نویسندگان و افراد متخصص آماده می‌شدیم که گروهی هنگام عبور از برابر غرفه ما ایستاد و یک نفر با نشان دادن تابلوی ساده «مرغک» کانون، خطاب به همکارانش نام ایران را به زبان آورد و به آنها فهماند که اینجا غرفه ایران است. این نکته را عرض کردم که بگویم گاهی یک لوگوی ساده می‌تواند به نماد و معرف یک کشور در فضای بین‌الملل بدل ‌شود.»

سرپرست گروه تئاتر «آران» ادامه داد: «سال ۱۳۶۸ مهر بانو کنتراکتور (نویسنده، کارگردان و رئیس دپارتمان عروسکی آکادمی "دارپانا"ی هند، از هندیان پارسی‌تبار) در مراسمی پیشنهاد کرد ما عضویت در یونیمای جهانی را بپذیریم، آن‌جا لازم بود در لحظه اسمی پیشنهاد دهیم که من با صدای بلند گفتم «مبارک»؛ آقای علی منتظری، مدیر وقت مرکز هنرهای نمایشی که در جلسه حضور داشت استقبال کرد و گفت این نام را باید به فال نیک گرفت، چون هم مبارک است و هم اسم عروسک شناخته شده ما. از آن مقطع به بعد تمام تلاش من بر این موضوع استوار بوده که نام «مبارک» در کنار عروسک‌های شناخته شده جهان مطرح باشد. همچنین تلاشی جمعی صورت گرفته تا جشنواره عروسکی تهران – مبارک به‌عنوان یک رویداد بین‌المللی شناخته شود.»

غریب‌پور با بیان اینکه از سال ۱۳۴۹ تلاش کرده این عروسک جایگاه بین‌المللی شایسته‌ای پیدا کند، خاطرنشان کرد: «امروزه این عروسک هم در بعضی موزه‌های مهم عروسکی جهان وجود دارد و هم نامش بر تارک مکاتبات بین‌المللی عروسکی ما با نهادهای جهانی ثبت شده است. به این اعتبار حالا دیگر با نماد و نشانی شبیه همان «مرغک» کانون پرورش فکری مواجه هستیم که هر فرد متخصصی در هر فستیوال عروسکی هنگام مشاهده‌اش به نام ایران می‌رسد. بنابراین تاکید می‌کنم هرکسی بخواهد مبارک را حذف کند یا تغییری در نام جشنواره بوجود بیاورد، نمی‌خواهد نام ایران در اذهان زنده بماند.»

این هنرمند تصریح کرد: «من نمی‌فهمم چطور فردی بدون آگاهی و تخصص به خودش اجازه می‌دهد چنین تصمیم غیرکارشناسی بگیرد؟ بنابراین از همین‌ طریق اعلام می‌کنم تا وقتی وضعیت بر این منوال باشد، من حتی به‌عنوان تماشاگر و مخاطب جشنواره در برنامه‌های این دوره حضور نخواهم داشت.»

کارگردان اپرای عروسکی «رستم و سهراب» حذف نام و تصویر «مبارک» از پوستر فراخوان نوزدهمین جشنواره تئاتر عروسکی تهران – مبارک را مخالفت آشکار با تاریخ و هویت جشنواره تئاتر عروسکی عنوان کرد و گفت: «نه تنها یک فرد کم‌تجربه و تازه رسیده در مقام دبیر، که مدیرکل هنرهای نمایشی هم حق چنین کاری ندارد. ما برای معرفی «مبارک» در جهان هزینه پرداخت کرده‌ایم و من علاوه براینکه چنین رفتاری از سوی جشنواره را توهین مستقیم به خودم تلقی می‌کنم، حتی معتقدم کسی که این کار را انجام داده با ایران و تاریخ «خیمه‌شب بازی» نیز دشمنی دارد.»

بهروز غریب‌پور با یادآوری این نکته که «تصویر مبارک بر پرچم یونیمای ایران حک شده است»، افزود: «طراحی گرافیک این نشان توسط کیانوش غریب‌پور و براساس عروسکی صورت گرفت که به‌دست مرحوم بیژن نعمتی‌شریف ساخته شد و ما به همین سادگی با دستاورد یک عمر تلاش جامعه تئاتر عروسکی دشمنی می‌کنیم. چطور امکان دارد یک نفر در دوره‌ای‌ از راه برسد و تمام اعمال کارشناسی شده چند دهه بعد از انقلاب را زیر سوال ببرد؟ من از آقای کاظم نظری تعجب می‌کنم که با چنین طرحی موافقت کرده است. چون در دیداری که داشتیم به من گفتند با جامعه تئاتر غریبه نیستند و در آثار رکن‌الدین خسروی بازی کرده‌اند؛ ایشان که گفت یک شبه به تئاتر نیامده چطور چنین اجازه‌ای داده است؟»

کارگردان اپرای عروسکی «لیلی و مجنون» سپس ضمن غیرعلمی و شتابزده خواندن حذف نام و تصویر «مبارک» از پوستر فراخوان نوزدهمین جشنواره تئاتر عروسکی تهران – مبارک خاطرنشان کرد: «وقتی کشتارگاه تهران را به فرهنگسرا تبدیل کردیم، دو میدان داشتیم که من یکی را «مبارک» و دیگری را به نام «شیخ خباز» از اساتید قدیمی و برجسته خیمه‌شب بازی ایران نام‌گذاری کردم. این برای اولین‌بار بود که نام مبارک و یک هنرمند خیمه‌شب بازی به این شکل ثبت می‌شد. حالا شما تصور کنید فردی آمده و می‌خواهد همه‌چیز را حذف کند؛ مگر از سرزمین دیگری به ایران آمده که دست به چنین اقدامی می‌زند؟»

وی افزود: «معتقدم افرادی که چنین روحیه‌ای دارند، اگر روزگاری زورشان برسد، نام بهروز غریب‌پور را هم از همه‌جا حذف می‌کنند. شنیدم جایی گفته‌ شده ما عروسک «تکم» هم داریم و چرا «مبارک» باید نماد باشد؟ فردی که چنین جمله‌ای گفته حتی در این حد مطالعه ندارد که بداند «تکم» مربوط می‌شود به نوعی نمایش آیینی؛ پس اگر اینطور است چرا نباید عروسک‌های دیگر آیین‌های ما نماد و نشان باشند؟ حتی انقدر نمی‌دانند که هر عروسکی دارای ویژگی‌های فراگیر نیست که هم در سطح ملی و هم بین‌المللی بتواند در جمع خانواده عروسک‌های ماندگار جهان سری در سرها دربیاورد. تنها چند عروسک انگشت‌شمار وجود دارند که به‌عنوان اجداد دیگر عروسک‌های جهان شناخته می‌شوند، بعد شما از راه می‌رسید و یکی از این نامداران را خط می‌زنید؟»

بهروز غریب‌پور گفت: «تا این وضعیت تغییر نکند و نشان و نماد جشنواره تهران – مبارک به شکل اصلی‌اش بازنگردد، من به‌عنوان تماشاگر هم در جشنواره شرکت نخواهم کرد. حتی اگر تا آن زمان اپرای «همای و همایون» خواجوی کرمانی که چهارسال برایش زحمت کشیده‌ام آماده شده باشد، در جشنواره این دوره شرکت نمی‌کنم.»

این هنرمند در انتها متذکر شد: «حتی با هیات مرکزی یونیمای جهانی مکاتبه خواهم کرد و به آنها خواهم گفت که در صورت هرگونه ارتباطی تصور نکنند حذف نام «مبارک» تصمیم گروهی جامعه هنرمندان و نمایشگران عروسکی ایران بوده؛ بلکه باید بدانند این کار یک تازه وارد است و تاریخ نباید تحت تاثیر تصمیم‌های شتابزده غیرکارشناسی قرار گیرد.»

بیشتر بخوانید:

بهروز غریب‌پور : احمدی‌نژاد گفت دو کامیون تاپاله می‌ریزم جلوی خانه هنرمندان و در آن را می‌بندم؛ ما مسئولان جاهلی داشته ایم

تماشاخانه

ببینید چطور غریزه و مهر پدری شیر جوان را از مرگ نجات داد (فیلم)

کشف یک روستای ۶ هزار ساله در منطقه ۲۰ تهران / اسکلت یک دختر ۱۶ ساله با جمجه‌ای عجیب هم پیدا شد که کف خانه دفن شده بود (فیلم)

فیلم های دیگر