فصول اول و دوم باب هشتم قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب (در امور مدنی) از مواد ۵۰۲ تا ۵۱۴ به موضوع "هزینه دادرسی و اعسار" پرداخته است.
به گزارش ایسنا، در ادامه گزارشهای آشنایی با قوانین، فصول اول (هزینه دادرسی) و دوم (اعسار از هزینه دادرسی) باب هشتم(هزینه دادرسی و اعسار) قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب (در امور مدنی) را مرور میکنیم.
باب هشتم - هزینه دادرسی و اعسار
فصل اول - هزینه دادرسی
ماده ۵۰۲ - هزینه دادرسی عبارتست از:
۱ - هزینه برگهایی که بهدادگاه تقدیم میشود.
۲ - هزینه قرارها و احکام دادگاه.
ماده ۵۰۳ - هزینه دادخواست کتبی یا شفاهی اعم از دادخواست بدوی و اعتراض به حکم غیابی و متقابل و ورود و جلب ثالث و اعتراض شخصثالث و دادخواست تجدید نظر و فرجام و اعاده دادرسی و هزینه وکالتنامه و برگهای اجرایی و غیره همان است که در ماده (۳) قانون وصول برخی ازدرآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین - مصوب ۱۳۷۳ - و یا سایر قوانین تعیین شده است که بهصورت الصاق و ابطال تمبر و یا واریز وجهبهحساب خزانه پرداخت میگردد.
فصل دوم - اعسار از هزینه دادرسی
ماده ۵۰۴ - معسر از هزینه دادرسی کسی است که به واسطه عدم کفایت دارایی یا عدم دسترسی به مال خود بهطور موقت قادر به تأدیه آن نیست.
ماده ۵۰۵ - ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی ضمن درخواست نخستین یا تجدیدنظر یا فرجام مطرح خواهد شد. طرح این ادعا به موجبدادخواست جداگانه نیز ممکن است. اظهارنظر درمورد اعسار از هزینه تجدید نظرخواهی و یا فرجامخواهی با دادگاهی میباشد که رأی مورددرخواست تجدید نظر و یا فرجام را صادر نموده است.
ماده ۵۰۶ - درصورتی که دلیل اعسار شهادت شهود باشد، باید شهادت کتبی حداقل دونفر از اشخاصی که از وضعیت مالی و زندگانی او مطلعمیباشند به دادخواست ضمیمه شود. در شهادتنامه، مشخصات و شغل و وسیله امرار معاش مدعی اعسار و عدم تمکن مالی او برای تأدیه هزینه دادرسی با تعیین مبلغ آن باید تصریح شدهو شهود منشأ اطلاعات و مشخصات کامل و اقامتگاه خود را بهطور روشن ذکر نمایند.
ماده ۵۰۷ - مدیر دفتر ظرف دو روز از تاریخ وصول دادخواست اعسار، پرونده را بهنظر قاضی دادگاه میرساند تا چنانچه حضور شهود را درجلسهدادرسی لازم بداند به مدعی اعسار اخطار شود که در روز مقرر شهود خود را حاضر نماید. مدیر دفتر نسخه دیگر دادخواست را برای طرف دعوای اصلی ارسال و درضمن روز جلسه دادرسی را تعیین و ابلاغ مینماید. بههرحال حکم صادرهدرخصوص اعسار حضوری محسوب است.
ماده ۵۰۸ - معافیت از هزینه دادرسی باید برای هر دعوا بهطور جداگانه تحصیل شود ولی معسر میتواند درتمام مراحل مربوط به همان دعوا ازمعافیت استفاده کند.
ماده ۵۰۹ - درمورد دعاوی متعددی که مدعی اعسار بریک نفر همزمان اقامه مینماید حکم اعساری که نسبت به یکی از دعاوی صادر شود نسبتبه بقیه دعاوی نیز مؤثر خواهد بود.
ماده ۵۱۰ - اگر معسر فوت شود، ورثه نمیتوانند از حکم اعسار هزینه دادرسی مورث استفاده نمایند، لکن فوت مورث درهریک از دادرسیهاینخستین و تجدید نظر و فرجام مانع جریان دادرسی در آن مرحله نیست و هزینه دادرسی از ورثه مطالبه میشود، مگرآنکه ورثه نیز اعسار خود را ثابتنمایند.
ماده ۵۱۱ - هرگاه مدعی اعساردر دعوای اصلی محکومله واقع شود و از اعسار خارج گردد، هزینه دادرسی از او دریافت خواهد شد.
ماده ۵۱۲ - از تاجر، دادخواست اعسار پذیرفته نمیشود. تاجری که مدعی اعسار نسبت به هزینه دادرسی میباشد باید برابر مقررات قانون تجارتدادخواست ورشکستگی دهد. کسبه جزء مشمول این ماده نخواهند بود.
ماده ۵۱۳ - پس ازاثبات اعسار، معسر میتواند از مزایای زیر استفاده نماید:
۱ - معافیت موقت از تأدیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی در مورد دعوائی که برای معافیت از هزینه آن ادعای اعسار شدهاست.
۲ - حق داشتن وکیل معاضدتی و معافیت موقت از پرداخت حقالوکاله.
ماده ۵۱۴ - هرگاه معسر به تأدیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی متمکن گردد، ملزم به تأدیه آن خواهد بود همچنین اگر با درآمدهای خود بتواندتمام یا قسمتی از هزینه دادرسی را بپردازد دادگاه با درنظر گرفتن مبلغ هزینه دادرسی و میزان درآمد وی و هزینههای ضروری زندگی مقدار و مدتپرداخت هزینه دادرسی را تعیین خواهد کرد.