.png "عصر ایران")
۳۰ آذر ۱۴۰۴
به روز شده در: ۳۰ آذر ۱۴۰۴ - ۰۰:۳۴
مدل موی عجیب مورایس در مصاحبه با رسانه رسمی شارجه امارات (فیلم) سرقت میراث فرهنگی ناملموس ایران؛ این بار فرهنگ پهلوانی، ورزش زورخانهای و کشتیگیری
دولت جمهوری آذربایجان در صدد است «فرهنگ پهلوانی، ورزش زورخانهای و کشتیگیری» را به نام خود ثبت کند. این در حالی است که ایران در سال ۲۰۱۰ آیینهای مرتبط با «ورزش پهلوانی و زورخانهای» را به نام خود ثبت کرده
علیرضا افشاری*
یکی از برنامههای یونسکو برای حفظ میراث فرهنگی بشریت، تلاش این سازمان برای ثبت، و بدین وسیله، ماندگار کردن میراث ناملموس بشری است.
این امر، از طریق امکان ثبت مشترک میراث فرهنگی، به ویژه در سطح منطقهای، میتواند موجب همگرایی دولتها و فراتر از آن، ملتها شود. لیکن، این امر به ظاهر مطلوب، نمیتواند از آسیب و سوءاستفاده مصون باشد.
نقش پررنگی که دولتها در فرایند ثبت این میراث دارند، در کنار نفوذپذیری سازمانهای بینالمللی سبب شده این امر گاه خود به جدالی سیاسی میان کشورها بینجامد و فراتر از اهداف فرهنگی این نهاد، برای دفاع از منافع کشوری خاص به کار بسته شود.
بر این پایه، کشورهای با نفوذتر و با برنامهتر، به صرف بهرهمندی دو مؤلفهی نامبرده، میتوانند میراث فرهنگی مشترک با همسایگانشان را به نام خود ثبت کنند و از مزایای آن در زمینه تبلیغات بینالمللی فرهنگی، جذب گردشگر و حتی توسعه صنعت از طریق ادعای مالکیت فکری بر بسیاری از فرآوردههای ذهنی تاریخی بشری بهره ببرند. اختلافات از این دست میان چین و ژاپن و کره جنوبی یا روسیه و قزاقستان گزارش شده است و شوربختانه آن نهاد بینالمللی هم فقط به شکل کار- که کشوری اعتراضی نکرده باشد- کار دارد.
ایران نیز به عنوان وارث مستقیم یکی از حوزههای تمدنی مطرح در عرصهی جهانی-که با وجود فراز و فرودهای بسیار و بهویژه بیتوجهیها در این چند دهه ارتباط خود را با همهی تاریخ طولانیاش حفظ کرده- میتواند از امکان ثبت میراث ناملموس خود و به ویژه ظرفیت ایجادشده از طریق ثبت مشترک بهرهی فراوان ببرد. ثبت مشترک میراث فرهنگی میان ایران و کشورهای همسایه، میتواند برای هر دو طرف یادآور یگانگی در تاریخ و فرهنگی چند هزار ساله باشد که تا زمانی نه چندان دور، حتی در عرصهی سیاسی، این یگانگی موجود بوده و با چنین میراث مشترکی است که هدف دیگری از این حرکت که ترویج فرهنگ صلح باشد به دست میآید.
لیکن، چنانکه توضیح داده شد، این امر میتواند مخاطرات خود را هم داشته باشد. کمتر کسی است که از اختلافات ایران و امارات درباره ثبت جهانی بادگیر، یا اختلافات ایران و جمهوری آذربایجان بر سر تار، چوگان و موارد دیگر آگاه نباشد. در بسیاری از این موارد، دولت ایران غافلگیر شده، یا با بیتفاوتی و انفعال خود قافله را به همسایگانش باخته است (مورد ثبت تار). اما در موارد دیگری نیز به گونهای از ثبت مشترک - ولو دیرهنگام - تن داده که در نهایت منجر به لاپوشانی کردن ریشههای ایرانی یک سنت فرهنگی و ایجاد فضا برای جدالهای آتی شده است.
ثبت مشترک جهانی نوروز را میتوان از این دست به شمار آورد که اینک زمینهساز جعلهای تاریخی و تحریفهای قومگرایانه توسط برخی از کشورها شده است؛ امری که با نبود سازمانی در درون کشور برای رصد و اعتراض میرود که تبدیل به رویهای در مورد همهی آثار تاریخی ایران گردد.
اینک، در سال ۲۰۲۲ میلادی، آگاه شدهایم که دولت جمهوری آذربایجان، در اقدام سیاسی دیگری، در صدد است «فرهنگ پهلوانی، ورزش زورخانهای و کشتیگیری» را به نام خود ثبت کند. این در حالی است که ایران در سال ۲۰۱۰ میلادی آیینهای مرتبط با «ورزش پهلوانی و زورخانهای» را به نام خود ثبت کرده است.
جالب آنکه کشور نامبرده حتی پیوستن به پروندهی پیشین را کسر شأن خود دانسته و به قصد انکار کردن ریشههای ایرانی این ورزش، به دنبال ثبت مستقل آن است.
البته داستان به این جا خاتمه نیافته و جمهوری آذربایجان و ترکیه همزمان به دنبال ثبت «فرهنگ چایخوری» (آیا چایخوری ما با مردمان این کشورها متفاوت است؟ آنهم در حالی که هر دو این کشورها دستکم مدعی یگانگی با بخشی از خاک ما هستند و حتا حرمت همین مردمان مورد ادعایشان را هم نگاه نمیدارند!) و همچنین «ملانصرالدین» نیز هستند.
گویا این بار نیز وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، با انجام ندادن کوچکترین واکنشی در تمام مدتی که این موضوعات بر روی تارنمای یونسکو جهت اظهارنظر دیگر کشورها قرار گرفته بود، سکوتی معنادار پیشه کرده است تا بیتفاوتی و شاید فراتر از آن، احتمال وجود دستهایی پنهان برای پیشبرد منافع کشورهای همسایه در این وزارتخانه ما را نگران سازد.
*کنشگر فرهنگی
لینک کوتاه: کپی لینک
پایان نگرانی والدین؛ تبدیل بازیهای خشن به محتوای کودکانه با فناوری جدید کلینتون، مایکل جکسون و شاهزاده انگلیسی در باتلاق فساد اخلاقی اپستین مریم امیرجلالی: برای چی لب هایم را اردکی کنم؟ هشدار رئیس دانشگاه تهران: ایران در مرز بحران قطعی آب قرار دارد/ اگر یک قطره آب هم برداشت نشود، ۲۰۰ سال طول میکشد تا سفرههای زیر زمینی احیا شوند سد جگین سرریز کرد شوک والیبال ژاپن به اروپا؛ صعود مقتدرانه اوساکا به فینال جام باشگاههای جهان کارشناس روس: ایران از متحدان خود همچون مسکو، انتظار حمایت فعالتری دارد زلزله «لامین یامال» در بازار کیتهای فوتبالی؛ عبور اعجوبه بارسلونا از مسی و امباپه در سال ۲۰۲۵ بنگویر خواستار ساخت زندان امنیتی با حصار تمساح شد مذاکرهکننده روس در امور اوکراین وارد میامی آمریکا شد بیانیه مشترک آمریکا، قطر، مصر و ترکیه از پیشرفت در روند توافق غزه حضور علی لاریجانی در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی تکذیب رسمی شایعه بیماری قلبی مهاجم استقلال؛ نازون تاییدیه «ایفمارک» و بیمارستان رجایی را دارد دستگیری عامل کلاهبرداری با رسیدساز جعلی در مازندران حمله تند ابراهیم قاسمپور به ساختار اخلاقی فوتبال ایران؛ «فدراسیون از هتاکیها سود مالی میبرد!»
اخبار و تحلیل های ترکیه
نظرسنجی
طنز «مهران مدیری» را بیشتر دوست دارید یا طنز «رضا عطاران» را؟