به احترام بوفون 45 ساله

عصر ایران؛ هومان دوراندیش - جی‌جی بوفون هفده روز دیگر 45 ساله می‌شود. او سه‌شنبه شب در بازی پارما و اینترمیلان در چارچوب جام حذفی ایتالیا، گلر پارما بود؛ در حالی که 44 سال و یازده ماه و 12 روز از عمرش می‌گذشت!

دروازه‌بانی در چنین سن و سالی، آن هم در جام حذفی ایتالیا، کاری است که از عهدۀ کمتر کسی برمی‌آید. و البته بوفون کسی است که مثل هیچ کس نیست. او قطعا بهترین دروازه‌بان تاریخ فوتبال ایتالیاست و شاید هم بهترین دروازه‌بان تاریخ فوتبال.

اگر بوفون در مهار ضربات پنالتی پس از بازی، کمی بهتر بود، احتمالا بدون هیچ اما و اگری این اجماع را در بین کارشناسان فوتبال ایجاد می‌کرد که او را از یاشین هم بهتر بدانند.

اما بوفون معلوم نیست چرا در ضربات پنالتی پس از بازی، معمولا یک پنالتی را مهار می‌کرد. از این حیث کاسیاس و نویر هم بهتر از او بودند. یاشین که بهترین پنالتی‌گیر در تاریخ فوتبال بوده با مهار بیش از 150 ضربۀ پنالتی.

لو یاشین در یک فصل فوتبال شوروی، 14 ضربۀ پنالتی را مهار کرد. یاشین دروازه‌بان دینامو مسکو بود. ظاهرا مدافعان تیمش وقتی که در محوطۀ جریمه کم می‌آوردند، با خیال راحت خطا می‌کردند. در همان فصلی که یاشین 14 پنالتی را مهار کرد، دینامومسکو کلاً 17 پنالتی به حریفانش داده بود!

امروزه فیلم‌های چندانی از بازی‌های یاشین در دسترس علاقه‌مندان فوتبال نیست. یاشین از 1950 تا 1970 گلر دینامومسکو بود. احتمالا فیلم بازی‌های او در دهۀ 1960 کم و بیش موجود است. و شاید هم برخی از بازی‌هایش در دهۀ 1950.

داوری دربارۀ تفاوت تکنیک و مهارت یاشین و بوفون آسان نیست چراکه ما از یاشین چیز زیادی "ندیده‌ایم" و بیشتر دربارۀ او "خوانده‌ایم". اما جایگاه یاشین در تاریخ فوتبال آن قدر بالاست که او در دسامبر 2020 به انتخاب 170 خبرنگار و کارشناس زبدۀ جهان، به عنوان بهترین دروازه‌بان تاریخ فوتبال انتخاب شد و بالاتر از بوفون و نویر قرار گرفت.

بوفون در مهار ضربات پنالتی در جریان بازی خوب عمل می‌کرد ولی پس از اتمام بازی، انگار استرس مراسم هولناک ضربات پنالتی باعث می‌شد کیفیت کارش تا حدی افت کند.

ایتالیا با بوفون قهرمان جهان شد ولی در ضربات پنالتی بازی فینال، بوفون هر پنج پنالتی را فریب خورد. با اینکه در آن جام جهانی عالی بازی کرد. در بازی‌های مهم ایتالیا مقابل انگلستان (یورو 2012) و آلمان (یورو 2016) بوفون یک ضربۀ پنالتی را دفع کرد.

در بازی با انگلیس، جو هارت گلر انگلیسی‌ها خوب کار نکرد و همان یک مهار بوفون، ایتالیا را پیروز کرد، ولی در بازی با آلمان که نویر دو پنالتی ایتالیایی‌ها را مهار کرد، آن یک مهار بوفون برای پیروزی ایتالیا کافی نبود.

اگر این نقصان در کار بوفون نبود، شاید او الان به اجماع کارشناسان در جایگاه یاشین قرار داشت. با این حال من هم مثل بسیاری دیگر، نظرم این است که بوفون به لحاظ تکنیکی بهتر از یاشین و سایر رقبایش بوده است.

دنیای فوتبال با بوفون و کاسیاس و نویر سِیوهایی را تماشا کرد که در سه دهۀ آخر قرن بیستم کمیاب بودند. گلرهای مطرح سال‌های 1977 تا 1995، یعنی شیلتون و شوماخر و داسایف و ژان ماری فاف و زنگا و پرودوم و اشمایکل و تافارل، اگرچه همگی تحسین‌برانگیز بودند ولی با بوفون و کاسیس و نویر فرق داشتند.

در میان آن‌ها، تا حدی اشمایکل و بویژه میشل پرودوم در ممانعت از گل شدن توپ‌هایی که گل شدنشان حتمی به نظر می‌رسید، شبیه بوفون و کاسیاس و نویر بودند.

تفاوت اصلی بوفون با همۀ این گلرهای ممتاز و ماهر، کم اشتباه بودن بوفون بود. اگر یکی دو اشتباه غیرفنی – مثل سایه زدن توپ – و نیز یکی دو خروج یا دفع توپ نه چندان خوب او را نادیده بگیریم، بوفون حقیقتا از 1997 تا 2018 کم‌اشتباه‌ترین دروازه‌بان جهان بود و از این حیث آشکارا کارنامۀ بهتری نسبت به کاسیاس و بویژه نویر دارد.

از حیث کم اشتباه بودن، بوفون قطعا از یاشین هم بهتر است چراکه یاشین مشهور بود به مهارهای شگفت‌انگیز و درعین حال گاهی اشتباهات شگفت‌انگیز. احتمال اشتباه بوفون و حتی کاسیاس، در جریان بازی، کمتر از یاشین بود. ولی یاشین آشکارا نسبت به کاسیاس از فیزیک بدنی بهتری برخوردار بود و از این حیث از بوفون هم کمی بهتر بود.

انتخاب بهترین‌ها همیشه دشوار است ولی نگارنده شخصا یاشین و بوفون را نفرات اول و دوم در تاریخ دروازه‌بانی فوتبال می‌داند و سه نفر بعدی را بدون ترتیب، گوردون بنکس و کاسیاس و نویر می‌داند.

یاشین تا 40 سالگی دروازه‌بانی کرد. در همان دینامومسکو در لیگ شوروی. بوفون تا 41 سالگی در سطح اول فوتبال دنیا بود. تا 40 سالگی گلر ایتالیا و یوونتوس بود. سپس در پاری‌سن‌ژرمن بازی کرد و در 42 سالگی گلر دوم یوونتوس شد و بعدش هم که برگشت به پارما.

او الان دو سال است که در پارما بازی می‌کند. در سری B فوتبال ایتالیا. یعنی دستۀ دوم. پارما سال قبل به سری آ راه پیدا نکرد. الان هم با 27 امتیاز در رتبۀ ششم قرار دارد و به نظر نمی‌رسد که شانس زیادی برای راهیابی به سری آ داشته باشد. البته هنوز نیمی از فصل باقی مانده است و طبیعتا بوفون امیدوار است که سال بعد در سری آ برای پارما بازی کند.

تفاوت بوفون و کریس رونالدو این است که بوفون با عشق دروازه‌بانی می‌کند؛ ولو در سری بی فوتبال ایتالیا. ولی کریس رونالدو موفقیت را بیش از فوتبال دوست دارد. به همین دلیل حاضر نشد در منچستریونایتدی بماند که در لیگ قهرمانان اروپا حضور ندارد.

او تلاش زیادی کرد که راهی یکی از تیم‌های حاضر در لیگ قهرمانان شود ولی وقتی که ناکام ماند، بازی در لیگ سطح پایین عربستان را به حضور در تیم‌هایی مثل هامبورگ یا اسپورتینگ ترجیح داد.

بوفون هم اگر می‌خواست در عربستان یا امارات یا قطر بازی کند، باشگاه‌های فوتبال این کشورها پول زیادی به پایش می‌ریختند. اما او لذت فوتبال در ایتالیا را به ترکاندن بمب خبری ترجیح داد.

بوفون شیفتۀ دوربین‌ها و قرار گرفتن در ویترین نیست. او عاشق دروازه‌بانی است و به همین دلیل الان در سن 45 سالگی در پارما بازی می‌کند. او حتی پس از فتح جام جهانی 2006 با یوونتوس به سری B رفت و کمک کرد یووه دوباره به سری آ برگردد.

کارنامۀ جی‌جی بوفون لبریز از تعهد است. تعهد به تیم ملی ایتالیا، تعهد به یوونتوس، تعهد به دروازه‌بانی و ذات فوتبال. او ذاتا شخصیت وفاداری دارد و به همین دلیل پارما را هیچ وقت فراموش نکرد و الان به جای جمع کردن دلارهای نفتی در خاورمیانه، سنگربان پارما شده است.

اسپورتینگ برای کریس رونالدو مثل پارما برای بوفون بود. یعنی رونالدو هم از اسپورتینگ به دنیای فوتبال معرفی شد. چنانکه بوفون از پارما. ولی رونالدو آن قدر به اسپورتینگ تعلق خاطر نداشت که قید پول کلان سعودی‌ها و تبدیل شدن به گران‌قیمت‌ترین بازیکن فوتبال را بزند و دو سه سال آخر دوران فوتبالش را برای اسپورتینگ بازی کند. رونالدو ستاره است و ستاره‌ها باید بدرخشند، ولی بوفون بیش از آنکه ستاره باشد، قهرمان است. قهرمانی وفادار.

البته هر کسی حق دارد انتخاب کند. آنچه گفتیم، از سر مذمت رونالدو نبود. رونالدو پول و توجه را انتخاب کرد. به کسی هم بدی نکرده. ولی بوفون انتخابش چیز دیگری بوده. او از بودن در میادین فوتبال لذت می‌برد و "فوتبال به شرط پول و توجه" برایش معنا ندارد.

جی‌جی بوفون هفده روز دیگر 45 ساله می‌شود. دیدن مجدد او در بازی پارما و اینترمیلان خاطره‌انگیز اما غم‌انگیز بود. بویژه پس از آن مهار فوق‌العاده‌اش در نیمۀ دوم بازی.

ایتالیا- روسیه، 1997

عمر شتابان می‌گذرد. انگار همین دیروز بود که بوفون در 19 سالگی (1997) برای اولین بار در دروازۀ ایتالیا ایستاد. به جای پالیوکای مصدوم. در مسکو برف می‌بارید و مسابقۀ پلی‌آف جام جهانی 1998 بود. و بوفون با آن واکنش تماشایی مقابل روس‌ها، ایتالیا را با خودش به جام جهانی برد.

و آن سیو دیدنی مقابل پارما در دومین بازی ملی بوفون 19 ساله... بوفونی که هفده روز دیگر 45 ساله می‌شود...

بیشتر بخوانید:

سعودی‌ ها و بوفون 45 ساله ؛ سرگرمی برای درآمدزایی بزرگ

جامعه‌شناسی فوتبال بر سیاق جامعه‌شناسی سیاسی

سبُک‌داشتِ زیدان ممکن نیست

رونالدو توپ طلای سال ۲۰۱۳ را فروخته است

تماشاخانه

هیجان و جنون یکی از پرفرازونشیب‌ترین روزهای خرید / بلک فرایدی یا جمعه سیاه چطور به وجود آمد؟ (فیلم)

شکوه فرش ایرانی از دوره صفوی در اروپا ؛ هیجان مدیر گالری کریستی هنگام تعریف کردن را ببینید (فیلم)

فیلم های دیگر