جی‌جی بوفون خداحافظی کرد؛ پیش پایش برمی‌خیزیم

  عصر ایران؛ هومان دوراندیش - جی‌جی بوفون از دنیای فوتبال خداحافظی کرد. رویدادی که مدت‌ها منتظرش بودیم ولی بوفون در برابرش مقاومت می‌کرد. اسطوره حاضر نبود بپذیرد که وقت رفتن فرارسیده. البته همۀ قصه این نبود. عاشق دروازه‌بانی بود و اسیر آن چارچوب رویایی.

 بوفون رؤیاپرداز هم بود. امیدوار بود در جام جهانی 2022 به عنوان گلر ذخیره حضور داشته باشد ولی ایتالیا باز هم نتوانست به جام جهانی برود. می‌رفت هم مانچینی بوفون را با خودش نمی‌برد. با این حال بوفون بعد از جام، اظهار امیدواری کرد که در جام جهانی 2026 جزو بازیکنان تیم ملی ایتالیا باشد!

به نظر می‌رسید که بوفون در سال‌های پایانی دوران مؤثر فوتبالش، چند ضربۀ روحی بزرگ خورد و همین‌ها باعث شد غرق خیال‌اندیشی شود. نهایت این خیال‌اندیشی، رؤیای حضور در جام جهانی بعدی بود. ولی مگر می‌شود با 48 سال و شش‌ماه سن، کسی گلر ایتالیا یا هر تیم دیگری در جام جهانی باشد؟ ولو گلر ذخیره.

  اما آن چند ضربۀ اساسی در سال‌های پایانی حضور مفید بوفون در دنیای فوتبال، ابتدا ناکامی در فتح جام ملت‌های اروپا بود در سال 2016. سپس ناکامی در فینال لیگ قهرمان که یوونتوس 4 بر 1 مغلوب رئال مادرید شد در سال 2017.

  سپس‌تر شکست مجدد مقابل رئال مادرید در یک‌چهارم نهایی لیگ قهرمانان اروپا در سال 2018. در مسابقه‌ای که داور پنالتی مشکوکی گرفت و در حالی که بوفون غلیظ‌تر مشغول اعتراض بود، داگلاس کاستا به داور ضربه‌ای زد و داور هم به اشتباه فکر کرد کار بوفون بوده و جی‌جی بوفون از زمین اخراج شد و پنالتی رونالدو گل شد و آخرین فرصت جدی بوفون برای قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا از دست رفت.

  ضربۀ چهارم و نهایی اما، نرسیدن به جام جهانی 2018 بود. اگر ایتالیا به جام جهانی روسیه راه می‌یافت، بوفون نخستین بازیکن تاریخ فوتبال می‌شد که در شش دورۀ جام جهانی حضور داشته. اما ایتالیا اسیر سوئد شد و این رویای بوفون هم از دست رفت و پس از بازی، کلی اشک ریخت مقابل دوربین خبرنگاران.

  هنوز هیچ بازیکنی نتوانسته شش دوره حضور در جام جهانی را به نام خودش ثبت کند. به همین دلیل بوفون مایل بود در جام 2022 و حتی در جام 2026 نیز بازی کند.

  به هر حال دست بوفون به جام ملت‌های اروپا و لیگ قهرمانان اروپا نرسید. او شایستۀ قهرمانی در این دو تورنمنت بود. در فینال 2003 مقابل میلان خوش درخشید و در ضربات پنالتی، دو ضربه را مهار کرد ولی مهار دو ضربه برای قهرمانی یووه کافی نبود.

شکست در فینال 2003 مقابل میلان

  در یورو 2016 هم بوفون عالی بود و در ضربات پنالتی مقابل آلمان، یک ضربه را مهار کرد ولی مهار یک پنالتی برای صعود ایتالیا به نیمه‌نهایی کافی نبود. بوفون در یورو 2012 هم در فینال بسیار امیدوار به قهرمانی بود اما آن اسپانیا تیمی فرازمینی بود.

  در یورو 2008 هم مغلوب اسپانیای کاسیاس شد. مهار یک پنالتی در پایان بازی، کفایت نکرد برای صعود ایتالیا به نیمه‌نهایی. در یورو 2004 هم ایتالیا تیم خوبی داشت ولی گل استثنایی زلاتان در دقیقۀ 90، ایتالیا را بدون باخت، از جام حذف کرد.

  در جام جهانی 2002 هم داور نفر دوازدهم کرۀ جنوبی بود و همه کار کرد تا کره نبازد. گل دقیقۀ 119 مدافع کره هم کار بوفون و ایتالیا را تمام کرد. این خلاصه‌ای بود از حضور بوفون در تیم ملی ایتالیا از سال 2002 تا 2018.

مهار پنالتی کره جنوبی در جریان بازی. جام جهانی 2002

  در این میان بوفون فقط یک بار با ایتالیا کامیاب شد و آن هم در جام جهانی 2006 بود. در جام‌های جهانی 2010 و 2014 نیز ایتالیا در مرحلۀ گروهی حذف شد. اگرچه بوفون مثل همیشه خوب بود.

  فوتبال، چو نیک بنگریم، حتی برای ستاره‌ای مثل بوفون، غالبا مایۀ ناکامی است. بوفون در طول دوران حضورش در میادین فوتبال، 19 جام قهرمانی بدست آورد ولی همان طور که در زندگی بدی روی سنگ نقش می‌بندد و خوبی روی ماسه، در فوتبال هم خاطرۀ ناکامی‌ها همیشه پررنگ‌تر از کامیابی‌هاست.

  شاید نفس دروازه‌بانی و آن سیوهای استثنایی، مهم‌ترین کامی بود که بوفون طی 28 سال از فوتبال گرفت. از 1995 تا 2023. هیچ گلری مثل بوفون از یک واکنش خوب یا یک مهار عالی، شاد نمی‌شد. این سبک ویژۀ بوفون بود. برون‌گرایی و فریاد شادی، پس از یک واکنش استثنایی.

  در واقع از عملکرد خودش نه فقط شاد که شگفت‌زده می‌شد. خودش اولین کسی بود که از مهارت خودش هیجان‌زده می‌شد. پس از او، نوبت به تماشاگران حاضر در ورزشگاه و بازیکنان خط دفاعی‌اش می‌رسید و سپس ما فوتبالدوستانی که یا عاشق بوفون بودیم یا به احترامش تمام‌قد برمی‌خاستیم.

 اگر در یوتیوب بهترین مهارهای بوفون و کاسیاس و نویر را با دروازه‌بانان نامدار دهه‌های 90 و 80 میلادی مقایسه کنید، متوجه ارتقای سطح دروازه‌بانی در فوتبال دنیا می‌شوید. ارتقایی که محصول حضور این سه نفر در دنیای فوتبال بوده.

  اگر به دوستداران کاسیاس و نویر برنمی‌خورد، باید گفت بوفون کمی بهتر این دو نفر بود چراکه بوفون کم‌اشتباه‌تر از کاسیاس و نویر بود. با سرچ کردن اشتباهات این سه گلر نامدار در یوتیوب، می‌توانید تعداد اشتباهات مهم و فنی آن‌ها را مقایسه کنید. البته نویر و کاسیاس در ضربات پنالتی پس از بازی، بهتر از بوفون بودند و این برتری را هم به آسانی نمی‌توان نادیده گرفت.

  اما در مجموع به نظر می‌رسد اکثریت کارشناسان فوتبال، هنوز یاشین را بهترین گلر تاریخ و بوفون را نفر دوم می‌دانند. اینکه نفر سوم گوردون بنکس است یا کاسیاس یا نویر، پاسخش دشوارتر است. اگرچه اختلاف مهارت و عملکرد این ستاره‌ها، اساسا ناچیز است. شما ممکن است مربی باشید و گاهی نویر را به یاشین ترجیح دهید و گاهی بنکس را به کاسیاس. به هر حال به نظر می‌رسد بزرگانی چون دینوزوف و سپ مایر و اشمایکل و الیور کان را باید بعد از این پنج نفر قرار داد.

کاناوارو قبل از جام جهانی 2002 گفت بوفون از یاشین هم بهتر است.

  یاشین تنها دروازه‌بانی است که برندۀ توپ طلای فرانس فوتبال شده. بوفون هم تنها دروازه‌بانی است که در یک‌قدمی کسب توپ طلا بوده. در سال 2006 کاناوارو فاتح توپ طلا شد و بوفون دوم. نویر هم به دوقدمی توپ طلا رسید. در سال 2014 رونالدو توپ طلا را برد و مسی نفر دوم شد و نویر سوم.

 بوفون در سال 2018 می‌توانست از فوتبال خداحافظی کند. وقتی که 40 ساله بود. ولی هنوز پیر نشده بود و رفت پاریس. در پاری سن ژرمن اگر گلر فیکس بود، شاید بیشتر به چشم می‌آمد ولی توماس توخل، آلفونس آرئولا را گلر ثابت لیگ کرد و بوفون را در لیگ قهرمانان اروپا به میدان فرستاد.

 در مارس 2019، وقتی بوفون مرتکب اشتباهی فاحش در بازی پاری سن ژرمن و منچستریونایتد شد و اشتباهش موجب باخت پی‌اس‌جی و حذف این تیم از چمپیونزلیگ شد، خودش فهمید که باید از پاریس برود. این شد که در پایان فصل برگشت به یووه.

مهم‌تین اشتباه فنی بوفون در بازی پاری‌سن‌ژرمن و منچستریونایتد در سال 2018 در سن 40 سالگی.

توپ از دست بوفون در رفت و گل لوکاکو سبب حذف پاری‌سن‌ژرمن از لیگ قهرمانان اروپا شد.

 آن اشتباه، که بوفون شکل خفیفش را در فینال 2015 مقابل بارسلونا هم مرتکب شده بود، باید بوفون را متقاعد می‌کرد که خداحافظی در 41 سالگی، بهتر از بازگشت به یووه و نیمکت‌نشینی در این تیم است.

  اما جی‌جی بوفون به یووه برگشت به شرط اینکه در طول فصل دست کم 7 بار به میدان برود. دو سال در یووه ماند و فقط 17 بار به میدان رفت. و این اصلا در شأن بهترین گلر تاریخ فوتبال ایتالیا نبود.

  سپس به پارما رفت و دو سال هم در تیم دوران جوانی‌اش ماند و 43 بار به میدان رفت و چندین بار دچار آسیب‌دیدگی شد و کثرت آسیب‌دیدگی‌ها ملتفش کرد که بدنش برای فوتبال دیگر پیر شده است و آن جسمِ سختی‌کشیده هم حق استراحت و آسودگی دارد.

  خانواده‌اش هم سال‌ها بود منتظر حضور پررنگ‌ترش در خانه بودند. این شد که قید فوتبال را زد ولی کاش از پاریس به خانه برمی‌گشت نه از پارما. این چهار سال آخر هیچ در خور جایگاه تاریخی بوفون در دنیای فوتبال نبود.

  عشق به فوتبال را می‌توان در بازی‌های غیرحرفه‌ای، در محلات هم ارضا کرد. عاشق فوتبال لازم نیست همیشه مقابل دوربین عکاسان باشد. میل پلاتینی در 32 سالگی از فوتبال خداحافظی کرد. اگر می‌خواست به هر والذاریاتی که شده، در میادین فوتبال باقی بماند، در یورو 88 و جام جهانی 1990 هم بازی می‌کرد.

  اما او رفت تا جا برای دیگران باز شود. کمااینکه مالدینی با خداحافظی به موقعش از تیم ملی در پایان جام جهانی 2002، یکی از دلایل رشد کاناوارو در پست دفاع آخر و قهرمانی ایتالیا در جام جهانی 2006 بود.

 اما این حواشی دیر یا زود فراموش یا بی‌اهمیت می‌شوند. نکتۀ مهم این است که بوفون از 1995 تا 2019 گلر بسیار خوبی بود و از 1997 تا 2016 عالی بود. او احتمالا در دوران اوجش (یعنی از سال 2000 تا 2016) در تورنمنت‌های مهم کم‌اشتباه‌ترین دروازه‌بان تاریخ فوتبال بوده.

 از حیث مهارهای شگفت‌انگیز دقیقا مثل یاشین و بنکس و نویر و کاسیاس و کان یا شاید کمی بهتر از همۀ این‌ها بود. از حیث تکنیک دروازه‌بانی، احتمالا بهترین دروازه‌بان تاریخ فوتبال یا دست کم همردیف بنکس و کاسیاس بود.

ضربۀ سر اینزاگی در فینال 2003 ...

  با یک دست شیرجه‌زدن برای مهار توپ‌های سریع و از فاصلۀ نزدیک (مثل فینال 2003 اروپا) و نیز پخش نشدن روی زمین تا آخرین لحظۀ ممکن در مصاف تک‌ به ‌تک با مهاجم حریف، دو شگرد تکنیکی بوفون برای دروازه‌بان‌های پس از خودش بوده. نویر از این شگرد دوم و دوناروما از هر دو (اولی و دومی) استفاده می‌کنند.

... و واکنش بوفون و دفع توپ: شیرجۀ آنی، با استفاده از یک دست

  ولو نشدن روی زمین تا قبل از ضربه زدن مهاجم در فاصله‌های نزدیک، یعنی تعقیب بازی تا آخرین لحظه، توان روانی ویژه‌ای می‌خواهد که بوفون واجد آن بود. مهار استثنایی‌اش در اوایل بازی با انگلیس در یورو 2012 و تکرار همان کار در فینال 2015 مقابل بارسلونا و سپس در یورو 2016 مقابل آلمان، مهارهایی معجزه‌وار را در تاریخ دروازه‌بانی بوفون رقم زد.

ایستادگی تا آخرین لحظه. ایتالیا و انگلیس، یورو 2012

چطور می‌توانست تا آخرین لحظه صبر کند تا ببیند مهاجم حریف از روی خط شش‌قدم توپ را به کدام سمت می‌زند؟ کمتر گلی می‌تواند چنین کاری کند. در آن هول و ولا و سرعت بالای بازی، چنین استقامتی عین تحمل شکنجه است ولی بوفون با این شگردش، بارها همه را شگفت‌زده کرد.

باز هم ایستادن تا لحظۀ آخر. یوونتوس و بارسلونا، فینال 2015

 این نکات ریز، تکنیک بالای بوفون را رقم زده بود. تکنیکی که شگفت‌آور بود و محصول تأمل بسیار. بی‌دلیل نبود که مانوئل نویر و دونارما او را الگوی خودشان دانسته‌اند.

و باز هم ایستادگی تا آخرین لحظه و نجات‌دادن دروازه. ایتالیا و آلمان، یورو 2016

  در تاریخ جام جهانی، گلر هیچ تیم قهرمانی، به اندازۀ بوفونِ 2006 کم‌اشتباه نبوده. او در آن جام فقط یک اشتباه در لحظات غیرحساس بازی با اوکراین در مرحلۀ یک‌چهارم نهایی مرتکب شد. ایتالیا در آن جام بدون بوفون نمی‌توانست قهرمان جهان شود.

  هر چه بود، جان لوئیجی بوفون کبیر دیشب از دنیای فوتبال خداحافظی کرد. احتمالا جز داور بازی برگشت رئال مادرید و یوونتوس در سال 2018، کسی در دنیای فوتبال از او خاطرۀ بدی ندارد. هیچ وقت با هیچ یک از بازیکنان تیم حریف بدخلقی نکرد. اقتدارش در درون دروازه، مبتنی بر هوش و تکنیکش بود. برخلاف اولیور شوماخر و اولیور کان و عابدزادۀ خودمان، که مهاجمان حریف را با برخوردهای فیزیکی می‌ترساندند.

  دنیای فوتبال نسبت به بوفون سراسر تجلیل و احترام است. همه می‌دانند دروازه‌بانی در فوتبال با وجود بوفون ارتقای کیفی یافت؛ ارتقایی که بیش از آنکه محصول فیزیک بدنی و جسارت باشد، محصول تکنیک و تفکر و نوآوری بود.

  بوفون نتوانست فاتح جام ملت‌ها و لیگ قهرمانان اروپا شود ولی جام‌های قهرمانی فراموش می‌شوند. آنچه باقی می‌ماند، نمایشی است که یک فوتبالیست ارائه کرده و تصاویرش را آیندگان توانند دید. الان کمتر کسی می‌داند مارادونا چند کاپ قهرمانی را بالای سر برده. ولی همه می‌توانند هر روز شاهد درخشش مارادونا در دهۀ 1980 باشند.

  مارادونا و بوفون از یک حیث خاص هم شبیه هم بودند. هر دو اعجوبه‌هایی درخشان، اگرچه نیم‌پله پایین‌تر از پله و یاشین. به هر حال هر دو چیزهایی به دنیای فوتبال افزودند که فراموش‌نشدنی است و به کار آیندگان می‌آید.   

تماشاخانه

هیجان و جنون یکی از پرفرازونشیب‌ترین روزهای خرید / بلک فرایدی یا جمعه سیاه چطور به وجود آمد؟ (فیلم)

شکوه فرش ایرانی از دوره صفوی در اروپا ؛ هیجان مدیر گالری کریستی هنگام تعریف کردن را ببینید (فیلم)

فیلم های دیگر