عصر ایران؛ مهرداد خدیر- آقای شیخ رسول فلاحتی امام جمعۀ رشت گفته است: «رسانه به عنوان ابزاری برای تغییر و تحول دنیا در دست دشمن است. غول رسانه با نیرنگ ساندویچ مکدونالد اتحاد جماهیر شوروی را منحل کرد. رسانه از موشکهای دوربرد و هواپیمای بمبافکن و پهپاد هم خطرناکتر است».
چون این مطلب در بامداد جمعه 20 بهمن تحریر و سپس منتشر میشود احتمالا این پرسش در ذهن شما شکل میگیرد که ساعاتی مانده به خطبههای نماز جمعه چگونه این سخنان منتشر شده و پاسخ این است که در نماز جمعۀ رشت بیان نشده بلکه در مسجدی در آستارا گفتهاند.
احتمالا یا در خود آستارا روحانی و سخنران دیگری در این سطح نبوده و مثل نامزدهای خبرگان کمیاب شده یا خواستهاند زودتر از برخی امام جمعههای موقت تهران نکتهای را مطرح کنند و اگر آقای احمد خاتمی بحث انداختن مخالفان سیاسی شاه در قفس شیر را هفته قبل پیش کشید ایشان هم با مکدونالد مورد توجه قرار گیرد.
صحبتهای ایشان دو بخش دارد: یکی درباره رسانههاست و دیگری ذکر دلیل فروپاشی اتحاد شوروی و از این رو به هر دو میتوان پرداخت و نخست رسانهها:
1. تعابیر منفی درباره رسانهها در روز 19 بهمن در حالی است که در 19 بهمن 1357 اگر زنده یاد حسین پرتوی از حضور همافران نیروی هوایی در دیدار با امام خمینی عکس نمیگرفت و آن تصویر در کیهان آن زمان منتشر نمیشد نه تنها این حادثه انکار میشد (کما این که ستاد ارتش شاهنشاهی ابتدا تکذیب کرد) بلکه انقلاب هم شتاب نمیگرفت.
آقای رسول فلاحتی متولد 1342 است یعنی در آن زمان اگر هنوز طلبه نشده بود قاعدتا دانشآموز کلاس دوم دبیرستان و 15 ساله بوده و چه در زادگاه خود صومعهسرا چه در رشت و در صورت آغاز تحصیل حوزوی در شهر دیگری بوده باشد به هر رو آن زمان عکس را دیده و آن سال هم اگر ندیده باشد طی 45 سال بعد درباره آن بسیار خوانده و شنیده است. در آن زمان روزنامهها تازه از اعتصاب برخاسته بودند و اخبار انقلاب را منعکس میکردند. با این وصف روز 19 بهمن روز تحسین کار رسانهای است نه تقبیح و طعنه به آن! مگر این که رسانه را هم بیحجاب بدانند و بخواهند از آن اعلام انزجار کنند. چندان که پیش تر شاهد بودیم و درباره آن نوشتیم.
2. فرمودهاند غول رسانه در دست دشمن است. منکر رسانههای بزرگ تحت نفوذ سرمایهداری و لابیهای مختلف نمیتوان شد اما مگر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران که بودجه آن از 8 با 12 تا صفر به 24 با 12 تا صفر میلیارد تومان افزایش یافته و انواع و اقسام خبرگزاریها با بودجههای دولتی رسانه - البته از نوع از نوع حکومتی و تبلیغاتی - نیستند؟ از زمانی که در اخبار تنها میگفتند به گزارش آسوشیتدپرس و یونایتدپرس و فرانسپرس سالها میگذرد و در همین منطقه خودمان مگر شبکه الجزیره فعالیت نمیکند؟ این هم دست دشمن است؟
می شود حدس زد منظورشان از غول رسانه فضای مجازی و شبکههای اجتماعی و گوشیهای هوشمند است. اما مگر پیامرسانها را فیلتر نکردهاید؟ از کدام غول صحبت میکنید؟ اگر هم فیلترینگ نتیجه نداده از کدام صیانت سخن میگویید؟
3. اگر منظور جنگ رسانهای است، بله. اما همان قدر که به رقبای جمهوری اسلامی امکان داده به صداهای محدود گذشته هم ضریب و توان داده است. اتفاقا برای بی صداها صدا شده وگرنه قوی ها که صدا داشتند. جدای این کسی که کالایی برای عرضه و در ایجا حرفی یا پیامی دارد چرا باید از بازار بهراسد؟ حرفتان را عرضه کنید. چرا با رقیب و رقابت این قدر مشکل دارید؟
بی هیچ تردید شگفتآورترین و بزرگترین تحول در زندگی بشر همین انقلاب هوش است و فناوریهای ارتباطاتی. مشکل منتها این است که مثل رادیو و تلویزیون و روزنامه قابل کنترل نیست و از این جهت ناراضیاند.
4. ایشان احتمالا پیش از انقلاب شنیده بود که اگر دو ساعت رادیو و تلویزیون را به دست ما بدهند همه را با خودمان همراه می کنیم. به جای نالیدن از غول رسانه و رسانههای دیگران به این موضوع بپردازید که چرا غول رسانه رسمی اثرگذاری گذشته را ندارد؟
و اما فروپاشی اتحاد شوروی:
5. مگر مرحوم امام خمینی علت فروپاشی اتحاد شوروی را بیتوجهی به ماوراءالطبیعه و نگاه ماتریالیستی ندانست و این امر را در نامه خود به میخاییل گورباچف آخرین رهبر شوروی تصریح نکرد؟
چرا باید از زبان یک روحانی شیعه و واجد سمت امام جمعه در شهری که آیتالله مبارزی چون حسن لاهوتی یا آیتالله گیلاندوستی چون صادق احسانبخش امام جمعه آن بودهاند و قبلی هم به رغم برخی حاشیهها اهل خواندن و مطالعه بود سخنی چنین سست شنیده شود و دلیل فروپاشی اتحاد شوروی را رواج ساندویچ مکدونالد ذکر کند؟! کجای مک دونالد با پیش بینی مرحوم امام در نامه به گورباچف سازگار است؟
اصلا مگر فروپاشی اتحاد شوروی برای ما خبر بدی بود؟! شوروی یک امپراتوری بود نه یک کشور. چند کشور را با چسب ایدیولوژی و زور دستگاه های امنیتی به هم چسبانده بودند و چسبها که وارفت کشورها زنده شدند و فرهنگها ققنوسوار از خاکستر سربرآوردند.
اصلا فروپاشی و به تعبیر ایشان انحلال اتحاد شوروی با مک دونالد یا با هایدا یا عطاویچ خودمان (!) چرا باید اسباب ناخرسندی ایشان باشد؟ جز این است که همین شوروی در شهریور 20 ایران را اشغال کرد و اواخر دهه حاضر به ترک ایران نبود؟ یا همین شوروی با دکتر مصدق بد تا کرد و تا رفت طلاها را به دولت زاهدی دادند؟ یا همین شوروی صدام حسین را در جنگ تسلیح کرد؟ همین شوروی با اشغال افغانستان هم زبانان و هم کیشان ما را سال ها آزار نداد و آواره نکرد؟ اگر واقعا مک دونالد چنین شوروی بی خدا و ضد مردمی را نابود کرده دست مریزاد! اما کار مک دونالد نبود. کمی بیشتر مطالعه کنید. پیام امام را دستکم بخوانید. به 4 ورق بولتن ارسالی از تهران اکتفا نکنید. کمی خودتان هم بخوانید. تحلیل داشته باشید. این همه نفرت از رسانههای مستقل هم ره به جایی نمیبرد و مثل اعلام بیزاری شماست از خانمهای کمحجاب و بیحجاب و شلحجاب در سال گذشته که کسی به حساب تبلیغ نگذاشت و احساس شد رفع نگرانی بود تا مرکز بر شما خرده بگیرد!
اصلا شوروی فروپاشید که پاشید! چه بهتر از این! ایران ما روزگاری در محاصره امپراتوریها بود. در غرب عثمانی. در شمال روسیه و در شرق هند به عنوان مستعمره برتیانیا و در جنوب هم باز انگلیسی ها بودند.
حالا هیچ یک از این امپراتوری ها نزدیک ما نیست. عزا بگیریم؟ منحل شد که شد! تازه تجزیه نشد. آن چسب مصنوعی وارفت و از دل آن تاجیکستانی برکشیده که دل مردم ما برایش با آن زبان فارسی شیرین غنج میرود. ازبکستانی سر برآورده که خاطره سمرقند و بخارا را تازه کرده. آذربایجانی که اگرچه از مام میهن جدا شده بود و آن سوتر ترکمنستان ولی هر دو در پیوند فرهنگی با مردم ما هستند.
پس دلتنگ چه هستید آقای امام جمعه رشت؟ اقلا میگفتید غرب بعد از فروپاشی اتحاد شوروی با دولت یلتسین بد تا کرد و در آن ده سال 1990 تا 2000 مسکو به غرب امید بست و طرفی نبست تا سرانجام پوتین ظاهر شد. با این وصف از انحلال اتحاد شوروی چرا ناخرسندید؟
می فهمم که منظورشان از مک دونالد به مثابه نماد سرمایه داری است اما حالا کی گفته مک دونالد سبب فروپاشی یا انحلال شد؟ شوروی فروپاشید چون طی دهه ها میخواست مارکسیسم و استالینیسم و ضدیت با امپریالیسم را جایگزین سوسیالیسم کند. چون ملی گرایی جذاب تر از ایدیولوژی هاست.
عجبا که توجیه روحانیت ما در دهه 30 و در حمایت عملی از کودتای 28 مرداد 1332 یا سکوت در قبال سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق این بود که دست شوروی در ایران باز نشود و حالا به جای شکرگزاری از برچیده شدن بساط آن امپراتوری به دنبال دلیل انحلال آن امپراتوریاند!
این که شر شوروی از شمال و شر صدام از غرب کم شده جای شکر دارد. اگر هم مک دونالد مسبب آن بوده دمش گرم! اما نبوده.
بله. میتوانستند بگویند بعد از فروپاشی و در دوره 10 ساله بوریس یلتسین غرور روسها لگدمال شد چون کوتاه آمدند و دریوزگی هم کردند ولی غرب به درخواست کمک آنها پاسخ نداد.
اگر ناصرالدین شاه در اوج مستی حکم قتل امیرکبیر را امضا کرد بوریس یلتسین دایمالخمر اما در پی تدبیر مُلک برآمد و افسر کا.گ.ب را که در زمره رجال درجه اول نبود به نخستوزیری رساند. راست گفت مولانا که
باده، نی در هر سری شر میکند
آنچنان را آن چنانتر می کند
یعنی «می» به هر چه هستی ضریب میدهد و از این رو حاصل بادهگساری ناصرالدین شاه قاجار در شامگاه 20 دی 1230 خورشیدی با باده گساری بوریس یلتسین در 172 سال بعد یکسان نبود.
روی کار آمدن پوتین برای پایان این تحقیر بود ولی لابد آقای فلاحتی میداند پوتینستایی در آستانۀ سالگرد تجاوز روسیه به اوکراین با آن همه تقبیح تجاوز اسراییل به غزه و کشتن کودکان فلسطینی سازگار نیست.
ناخرسندی امام جمعه رشت از تکثیر آگاهی و قلت شنوندگان سخنان او در مراسم رسمی و تغییر سبک زندگی و ذائقه نسل جدید متاثر از رسانههای تازه را درک میکنیم. میدانیم که ترجیحشان این بود که منبع اخبار و اطلاعات مردم فقط صدا و سیما باشد و خطبههای نماز جمعه اما دنیا تغییر کرده است و انحصارها شکسته شده. اما چرا برای عرضه کالای خود فعالیت نمیکنند؟
کار روحانیون تبلیغ و عرضه است نه اعلام بیزاری از نوع پوشش مردم و دستاوردهای مدرن ارتباطی بشر. جدای رسانه که قابل درک است که چرا دوست داشتند انحصاری بماند از فروپاشی اتحاد شوروی چرا ناراضیاند؟ همین پوتین که حالا این قدر برای برخی گوگولی شده مگر محصول فروپاشی شوروی نیست؟
مارکسیستهای دو آتشه گیلان و سایت پیکنت باید نوستالژی اتحاد شوروی و ژوزف استالین را داشته باشند. روحانی شیعه و امام جمعه در ایران آخر دیگر چرا؟
راز فروپاشی اتحاد شوروی رسانه و مک دونالد نبود. بی توجهی به جهان معنا بود و حق انتخاب و آزادی انسانها و ترجیح ایدیولوژی بر علایق فرهنگی. حداقل پوتین و محبوبیت او به رغم تجاوز روسیه به اوکراین را بستایید موجه تر است تا برای اتحاد شوروی دل تنگی کنید! (راستی به ایشان توصیه نشده بین روسیه تزاری و شوروی استالین و روسیه یلتسین و روسیه پوتین تفاوت قایل شوند تا به لحاظ تاریخی گرایش به روسیه کنونی توجیهی بیابد؟)