چرا شهاب‌ سنگی که در آلمان سقوط کرد منحصر به فرد است؟

تجزیه و تحلیل‌ها نشان داد این شهاب آسمانی یک اوبریت است، طبقه‌بندی‌ای که تنها برای ۸۰ قطعه از ۷۰۰۰۰ قطعه شهاب‌ سنگی که قبلاً پیدا شده‌اند اعمال می‌شود.

درست بعد از نیمه شب ۲۱ ژانویه، یک شهاب‌سنگ تقریباً یک متری وارد جوّ زمین شد و بعد از اینکه به شکل یک گلوله آتشین فروزان در بیشتر اروپا دیده شد، به صورت تکه‌تکه، نزدیک برلین آلمان به زمین سقوط کرد.

به گزارش فرادید، وقتی دانشمندان برای بازیابی و طبقه‌بندی قطعات این شهاب‌سنگ به صحنه رسیدند، چیز بسیار نادری را کشف کردند: این سنگ‌ها متعلق به یک گروه بسیار غیرمعمولی از شهاب‌سنگ‌ها به نام اوبریت بودند که هنوز برای محققان مرموز باقی مانده‌اند. پیش از این برخورد جدید، تنها ۸۰ قطعه از حدود ۷۰۰۰۰ قطعه شهاب‌سنگ یافت‌شده، به‌عنوان اوبریت طبقه‌بندی شده بودند.

دنیس ویدا، محقق فیزیک شهاب‌سنگ می‌گوید: «در حال حاضر، توافقی بر سر منشا اوبریت‌ها وجود ندارد و چندین کاندیدا مطرح شده‌اند: خانواده شهاب آسمانی نیسا، شهاب آسمانی ۳۱۰۳ ایگر و حتی سیاره عطارد. آن‌ها تنها ۱ درصد از تمام شهاب‌سنگ‌های شناخته‌شده را شکل می‌دهند که در واقع آن‌ها را بسیار نادر میکند.»

ستاره‌شناس مجارستانی، کریستیان سارنچکی نخستین بار این شهاب آسمانی به نام 2024BX1 را حدود سه ساعت قبل از برخورد مشاهده کرد و ناسا مسیر آن را برای پیش‌بینی محل سقوط ردیابی کرد که به خودی خود یک شاهکار نادر است. این شیء به هیچ فردی آسیبی نرساند.

با انتشار اخبار برخورد شهاب آسمانی، شکارچیان شهاب‌سنگ شروع به جست و جو در ریبِک کردند که روستایی نزدیک برلین است؛ اما این جستجو چالش‌برانگیز شد، چون برخلاف بیشتر شهاب‌سنگ‌ها که دارای پوسته نازکی از شیشه سیاه هستند، اوبریت‌ها براق یا تیره به نظر نمی‌رسند. کریستوفر هامان از موزه تاریخ طبیعی برلین می‌گوید: «اوبریت‌ها بیشتر شبیه گرانیت خاکستری هستند. به نظر کاملاً با سایر شهاب‌سنگ‌ها فرق دارند. بنابراین شناسایی آن‌ها روی زمین دشوار است.»

جاناتان اوکالاگان از نیویورک تایمز گزارش می‌دهد که پیتر جنیسکِنز، ستاره‌شناس موسسه SETI، ساعاتی پس از شنیدن خبر برخورد BX1 ۲۰۲۴ از کالیفرنیا به آلمان پرواز کرد. او در گذشته در سه جست‌وجوی شهاب‌سنگ دیگر شرکت کرده بود، اما چند روز طول کشید تا او و تیمی از دانشجویان و داوطلبان قطعات شهاب‌سنگ اخیر به اندازه گردو را پیدا کنند.

«پیدا کردن آن‌ها به طرز مرموزی دشوار بود، چون از راه دور شبیه سنگ‌های دیگر روی زمین هستند، اما از نزدیک، نه! بالاخره پس از اینکه تیم لهستانیِ شکارچیان شهاب‌سنگ، نخستین قطعه را شناسایی کردند و به ما نشان دادند به دنبال چه بگردیم، توانستیم شهاب‌سنگ‌ها را شناسایی کنیم.» کمک آن‌ها ارزشمند بود، چون دو ساعت بعد، تیم جنیسکنز هم نخستین قطعه خودشان را شناسایی کردند. وقتی جستجو به آخر رسید، آن‌ها بیش از ۲۰ قطعه شهاب‌سنگ را جمع‌آوری کرده بودند.

طبقه‌بندی رسمی با نام اوبریت (aubrite)، پس از ارزیابی کانی‌شناسی با میکروکاوشگر پرتو الکترونی، از سوی موزه تاریخ طبیعی برلین ارائه شد. سپس کمیسیون بین‌المللی نامگذاری انجمن شهاب‌سنگی آن را تایید کرد. کلکسیون موزه شامل قطعه‌ای از نخستین شهاب‌سنگ شناخته‌شده می‌شود که سال ۱۸۳۶ نزدیک روستای اوبرس در فرانسه سقوط کرد که همنام همین شهاب‌سنگ است.

اَنسگار گرشاک، رئیس علمی مجموعه شهاب‌سنگ‌های موزه می‌گوید: «بر اساس این شواهد، ما توانستیم یک طبقه‌بندی تقریبیِ نسبتاً سریع انجام دهیم. این امر مویّد اهمیت بسیار زیاد کلکسیون‌ها برای تحقیقات است. تاکنون فقط موادی از ۱۱ سقوط مشاهده‌شده دیگر از این نوع در کلکسیون‌های شهاب‌سنگ در سراسر جهان وجود دارد.»

در حالی که عطارد منشا بالقوه شهاب‌سنگ‌های اوبریت است، برخی ستاره‌شناسان آن را در مورد اخیر، بعید می‌دانند. مدار اولیه محاسبه‌شده 2024BX1 گسترده‌تر به نظر می‌رسد، به این معنا که از خارج از مدار زمین آمده است. مارک فرایس، دانشمند سیاره‌شناسی در مرکز فضایی جانسون ناسا می‌گوید: «بنابراین، این شی مستقیماً از عطارد به زمین نیامده است.»

با این حال، به نوعی، ممکن است به طور غیرمستقیم از عطارد آمده باشد، چون این سیاره ممکن است مدت‌ها پیش اوبریت‌هایی را به کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری پرتاب کرده باشد و یکی از آن‌ها ممکن است به زمین راه پیدا کرده باشد و شاید همین توجیه مدار گسترده آن باشد.