با این خاموشی‌ها پسته کرمان را فراموش کنید

برداشت پسته از باغات استان کرمان شروع شده و تا مهرماه ادامه خواهد داشت اما امسال هم تولیدکنندگان پسته در این استان که یکی از مهم‌ترین قطب‌های تولید این محصول در جهان است لبخند رضایت بر لب ندارند و خسارت‌زده و مضطرب با احساسی سرشار از یأس و نومیدی به آینده تاریک این صنعت می‌اندیشند. 

به گزارش اطلاعات آنلاین، در کنار مشکلات عدیده‌ای که تولید و فروش پسته در کرمان همواره با آن روبه‌رو بوده، در چند سال اخیر، آب‌وهوا هم علیه تولید پسته وارد عمل شده است. دو سال پیاپی، سرمازدگی ناگهانی بهاره، بخش زیادی از دسترنج پسته‌کاران کرمانی را بر باد داد و امسال گرمای شدیدی که حدود دو ماه به درازا کشید و همزمان با آن خاموشی موتورپمپ‌های کشاورزی به‌دلیل کمبود برق، بیش از ۴۰ درصد محصول را نابود کرد. 

 کم‌آبی شدید، تنگناهای تجارت در بازارهای جهانی و اکنون تغییرات اقلیمی در کنار بی‌اعتنایی مزمن به این بخش از تولید در کشور موجب شده تا برخی از بیان این هشدار ابایی نداشته باشند: شاید ما آخرین نسلی باشیم که پسته کرمان را می‌بینیم!

گرما و پوکی پسته

مهدی سیف‌الدینی، دبیر خانه کشاورز استان کرمان در گفتگو با گزارشگر روزنامه اطلاعات با اشاره به خسارات سنگین گرمای تابستانی به محصول امسال پسته‌کاران کرمانی می‌گوید: در سال‌های گذشته هم گرما و دمای بالای هوا را داشتیم ولی هیچ‌وقت این‌طور نبود که دو ماه متوالی، دمای بالای۴۰ درجه را تجربه کنیم. هر درختی تا حدی می‌تواند دمای بالا را تحمل کند، مثلا درخت خرما شاید دماهای بالاتری را تحمل کند ولی پسته دمای کمتری را می‌تواند تاب بیاورد. 

گرمای زیاد باعث اختلال در فتوسنتز و فعالیت درخت می‌شود. گرمای متوالی دو ماه گذشته حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد پسته امسال را پوک کرد. البته میزان خسارت در ارقام مختلف پسته، متفاوت است. در ارقامی مثل «احمدآقایی» که در شمال استان، سطح زیر کشت بالاتری دارد پوکی بیشتری رخ داده و بسیاری از پسته‌ها مغزشان سوخته است!

وی با بیان این که علاوه بر گرمای شدید، قطعی برق هم در بروز این خسارت دخیل است، ادامه می‌دهد: وقتی دمای هوا بالا می‌رود برای افزایش تحمل درخت در برابر آن، باید دور آبیاری را کم کرد. اگر در شرایط عادی مثلا هر ۴۰ روز یک‌بار باغ را آبیاری می‌کردیم در هوای بسیار گرم باید آن را به ۳۰ روز یک‌بار می‌رساندیم اما قطعی برق چاه‌های کشاورزی که به‌دلیل ناترازی برق در کل کشور اتفاق افتاد مانع از کاهش دور آبیاری شد. در نتیجه درختان با تنش شدید گرمایی مواجه شدند و درصد پوکی بالاتر رفت.

بسیاری از کشاورزان و باغداران و کارشناسان انجمن پسته بین ۴۰ تا ۵۰ درصد پوکی را گزارش می‌دهند، یعنی تنها ۶۰ درصد محصول باقی مانده و امسال از آن سال‌هایی است که کشاورزان با بحران شدیدی مواجه شده‌اند.

بی‌اعتنایی به خواسته‌های کشاورزان

این تابستان، سومین سالی است که چاه‌های کشاورزی در استان کرمان برای آنچه که جلوگیری از قطع برق منازل مسکونی ذکر می‌کنند خاموش شدند. با توجه به تأثیرات این خاموشی بر محصول پسته سال‌های گذشته، از چند ماه قبل، دبیر خانه کشاورز استان کرمان به رسانه‌ها گفته بود که کشاورزان دیگر نمی‌توانند خاموشی چاه‌ها را تحمل کنند و از دولت خواست چاره‌ای دیگر بیندیشد. با وجود این، روال سابق تکرار شد.

سیف‌الدینی می‌گوید: تقریبا از زمستان سال گذشته بود که با متولیان برق در شمال استان کرمان مکاتبه داشتیم که کشاورزان امسال زیر بار خاموشی نمی‌روند. جلسات متعددی برگزار کردیم و گفتیم چاه‌ها را خاموش نکنید تا کشاورزان خسارت کمتری ببینند ولی به دلیل کمبود برق و گرمای شدید در کشور این اتفاق افتاد و چاه‌های کشاورزی پسته‌داران کرمان هم خاموش شد و بخش زیادی از محصول از دست رفت.
احداث پنل‌ خورشیدی روی کاغذ

این تولیدکننده پسته در استان کرمان می‌گوید: ما از حدود سه سال پیش که خاموشی چاه‌های کشاورزی شروع شد به نمایندگان مجلس و مقامات دولت در استان پیشنهاد کردیم در کرمان که یکی از بهترین نقاط دنیا برای تولید برق از انرژی خورشیدی است، امکانی را فراهم کنند تا چاه‌موتورهای کشاورزی از طریق پنل‌های خورشیدی بتوانند در زمان پیک بار، تولید برق داشته باشند و دیگر نیازی به خاموشی آن‌ها نباشد. 

سیف‌الدینی توضیح می‌دهد: به مسئولان اعلام کردیم تولیدکنندگان پسته چند سال است که با کاهش تولید محصول مواجهند، شرایط اقلیمی هم سخت و متفاوت شده و کار به جایی رسیده که بسیاری از پسته‌کاران حتی در هزینه‌های جاری زندگی خود مانده‌اند و توان سرمایه‌گذاری برای احداث پنل خورشیدی ندارند. دولت تسهیلاتی در نظر بگیرد تا با کمک آن بتوانند پنل نصب کنند. قول حمایت دادند ولی عملی نشد.

یکی دیگر از نگرانی‌ها، مربوط به قیمت خرید برق تولیدی از احداث پنل‌های خورشیدی است. گفتیم اگر پنل خورشیدی راه افتاد دولت امتیازی قائل شود و برق را با نرخ مناسبی از کشاورزان بخرد. در این‌باره هم شعارهای پرطمطراق دادند ولی کاری صورت نگرفت.

دبیر خانه کشاورز استان کرمان می‌افزاید: خیلی از کشاورزان را می‌شناسم که می‌خواستند پنل خورشیدی نصب کنند ولی وقتی جزئیات قراردادها را دیدند، منصرف شدند. دولت برای احداث پنل‌های خورشیدی در شعار و وعده خوب عمل کرده ولی در واقعیت اتفاقی نیفتاده است! 

خسارات خودتحریمی 

چندین سال است که سرمازدگی بهاره، بخش زیادی از محصول را از بین برده و حالا هم گرما و قطعی برق، بخش اعظم پسته تولیدی را پوک کرده است. همزمان با این اتفاقات که در تولید پسته ایران رخ می‌دهد شاهدیم که آمریکا در این زمینه حضور پررنگ‌تری در بازارهای جهانی دارد. با این وضعیت آینده پسته ایران چه خواهد شد؟

سیف‌الدینی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: آینده پسته ایران را بسیار تاریک می‌بینم، هیچ چشم‌انداز روشنی نداریم و در حال حاضر تنها به تدابیر دولت دکتر پزشکیان دل بسته‌ایم. ما با هزینه‌های سرسام‌آور و با مشقت فراوان، پسته را تولید می‌کنیم، اما بخش زیادی از آن تحت‌تأثیر شرایط اقلیمی از بین می‌رود و پس از برداشت محصولِ باقی‌مانده، در بازار فروش هم با چالش‌های بزرگی مواجهیم. ما تقریبا بازارهای جهانی را از دست داده‌ایم و آمریکا جای ما را گرفته است.

سیف‌الدینی با اشاره به تبعات سنگین پیمان‌سپاری ارزی بر صنعت پسته توضیح می‌دهد: کشاورزان باید کود و سم و همه نیازهای تولید را با ارز آزاد تهیه کنند ولی بعد از صادرات پسته، ارز را باید از طریق ثبت در سامانه نیما و با پیمان‌سپاری ارزی دریافت کنند. این وضعیت باعث شده طی چند سال گذشته بسیاری از صادرکنندگان بنام از بازار فروش پسته خارج شوند.

در چند سال اخیر، حجم زیادی از پسته ما به چین صادر می‌شود اما الان صادرکنندگان بزرگ و باسابقه پسته، جای خود را به دلالانی داده‌اند که محصولاتی مثل خودرو یا تجهیزات صنایع و ... را از چین وارد می‌کنند.
دبیر خانه کشاورز استان کرمان با یادآوری این که پسته اولین کالای صادراتی پس از نفت و پتروشیمی است، بیان می‌کند: در سال‌های گذشته برای حل مشکل پیمان‌سپاری ارزی بسیار پیگیری کردیم و برخی مسئولان قول دادند آن را حل می‌کنند.، اما ما مانده‌ایم و وعده‌هایی که پوچ بود.

پیمان‌سپاری ارزی، خودتحریمی بزرگی است که صادرکنندگان و تولیدکنندگان را تحت فشار قرار می‌دهد. ضرر اصلی را از این وضعیت، کشاورز متحمل می‌شود که با سرما و گرما و کمبود برق و آب و هزینه‌های سرسام‌آور، پسته را تولید می‌کند ولی با ارز نیمایی پول خود را دریافت می‌کند. 

آمریکا بازارهای جهانی را گرفته و ما برای این که بتوانیم محصول خود را بفروشیم، باید آن را ارزان‌تر از قیمت پسته آمریکا عرضه کنیم، مثلا اگر قیمت هر کیلو پسته آمریکا هشت دلار است ما هفت و نیم دلار می‌فروشیم تا مشتری داشته باشیم؛ این در حالی است که هزینه تمام‌شده پسته ما بسیار بالاتر از محصول آمریکاست، چرا که در آمریکا کیفیت آب خیلی بهتر و کشاورزی مکانیزه است ولی ما هنوز به‌صورت سنتی تولید می‌کنیم و هزینه‌های کشاورزی سنتی با کشاورزی مدرن بسیار تفاوت دارد.

وی با نومیدی از آینده پسته کرمان می‌گوید: خدا کند وزیر جهادکشاورزی دولت دکتر پزشکیان، وزیر نیرو و وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی به داد ما کشاورزان برسند تا مثل همه دنیا بتوانیم محصول خود را راحت بفروشیم، با دیگر تولیدکنندگان رقابت کرده و ارز خود را هم به‌راحتی دریافت کنیم. اگر وضع فعلی ادامه داشته باشد دیگر تولید پسته مقرون به‌صرفه نیست.

خسارت به تأسیسات کشاورزی

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان نیز با اشاره به پوکی حدود ۴۰ درصدی پسته به‌دلیل خاموشی چاه‌های کشاورزی می‌گوید: قرار بود در هفته سه روز و هر روز سه ساعت خاموشی در بخش کشاورزی اعمال شود اما بعد به ۱۲ ساعت تغییر کرد. در برخی شهرستان‌ها مانند رفسنجان در هفته دو روز و هر روز  شش ساعت برق را قطع کردند، در برخی مناطق هم هفته‌ای سه روز، روزی چهار ساعت قطعی برق داشتند و در مجموع هفته‌ای ۱۲ ساعت، برق موتور پمپ‌های کشاورزی قطع شد.

سیدمحمدرضا ترابی‌موسوی می‌افزاید: خسارت قطع برق به موتورپمپ‌های کشاورزی بسیار سنگین است. علاوه بر پوکی پسته، از آنجا که باغ‌های مجهز به آبیاری قطره‌ای، دارای مخزن ذخیره آب یا استخر هستند، زمانی که موتورپمپ آن‌ها چهار ساعت خاموش شود، استخرشان خالی می‌شود. در بسیاری از مناطق استان، تأسیسات و منصوبات آبیاری تحت فشار باغداران به دلیل خالی شدن استخر ذخیره آب، آسیب دیده است.

تماشاخانه

قسمت سوم : از کشف نوشیدنی‌های تند رومی‌ها تا قدیمی‌ترین طلسم‌ها در دانمارک (فیلم)

داستان طلسم عجیبی که در آن هفت گربه مرده یک تیم آرژانتینی را بیچاره کرد / ماجرای نفرین هفت گربه چه بود؟ (فیلم)

فیلم های دیگر