رهبر میهمان ارکستر سمفونیک تهران: نوازندگان ارکستر در ایران کمترین درآمد را دارند!

آرش گوران قرار است از امشب (۲۸ شهریورماه) تا جمعه ۳۰ شهریورماه به مدت سه شب به همراه ارکستر سمفونیک تهران روی صحنه برود.

گوران اما، به سبب آوازه‌ای که در حوزه رهبری ارکستر دارد، گزینه مناسبی برای هدایت ارکستر سمفونیک تهران به شمار می‌رود و می‌تواند کمک شایانی به ارکستر در جهت ارتقای سطح کیفی آن داشته باشد.

به همین جهت ایسنا بر آن شد گفت‌وگویی با او درباره وضعیت کنون ارکستر سمفونیک تهران و البته ارکستر خود او؛ یعنی ارکسترج فیلارمونیک تهران داشته باشد.

در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید:

ـ ارکستر فیلارمونیک تهران به رهبری شما از ارکسترهای مهم کشور به شمار می‌رود که برنامه‌های خوبی را روی صحنه برده است. مدتی است اما این ارکستر فعالیتی ندارد؛ علت چیست؟

این ارکستر از سال ۹۰ برنامه‌های مختلفی را با رپرتوارهایی که خیلی از آنها در ایران اجرا نشده بود، برگزار کرد. همچنین سولیست‌های مختلفی را از کشورهای مختلف به عنوان مهمان دعوت کرد و برنامه‌هایی را روی صحنه برد که برای مخاطب تازگی داشت.

اکنون هم اتفاق خاصی برای این ارکستر رخ نداده و هنوز پابرجاست. منتهی بعد از آخرین کنسرت خود در سال ۹۸ ضرر زیادی را متحمل شدیم؛ زیرا زمان برگزاری کنسرت‌ها مصادف شد با شیوع ویروس کرونا که مجبور به لغو کردن کنسرت‌های خود شدیم و نتوانستیم فعالیت را ادامه دهیم.

در حال حاضر اما به فکر طراحی برنامه‌های جدید برای مخاطبان هستیم.

ـ یعنی این کنسرت‌ها چه زمانی برگزار می‌شوند؟

تلاش ما این بود که امسال با رپرتواری متفاوت روی صحنه برویم ولی برای این کار نیازمند تأمین هزینه‌های ابتدایی بودیم. حال اگر بتوانیم آن هزینه‌ها را تأمین کنیم و حمایت مالی داشته باشیم امسال و اگر نشد سال دیگر حتما روی صحنه می‌رویم.

ـ ارکستر سمفونیک تهران مدت‌ها است که در بی‌برنامگی به حیات خود ادامه می‌دهد؛ با این وجود وضعیت ارکستر را چگونه توصیف می‌کنید؟

نوازندگان ارکستر، آنقدر پر از پشتکار، همت، تلاش و بدون حاشیه هستند که یکی از انگیزه‌های جدی من برای همکاری با ارکستر سمفونیک تهران آنها بودند.

نوازندگان این ارکستر خسته نمی‌شوند و در هر تمرین تا لحظه آخر با من همراه هستند. من از اینکه نوازندگان ارکستر تمام تلاش خود را می‌کنند، احساس رضایت دارم.

ـ این ارکستر با چه نوع تمرین و در چه صورتی می‌تواند یک اجرای خوب را روی صحنه ببرد؟

هر تمرینی به رهبر ارکستر و برنامه‌ریزی رهبر برای ارکستر بستگی دارد.

همکاری من با یک ارکستر به دلیل اینکه از نوازندگان می‌خواهم توجه زیادی به جزئیات رپرتوار داشته باشند، تمرینات سختی را به همراه خواهد داشت. حال اگر نوازنده‌ای حرفه‌ای نباشد و به هر دلیلی احساس کند نیازی به تمرین ندارد، به مشکل می‌خوریم که تا البته تاکنون به چنین مسئله‌ای در تمریناتم با ارکستر سمفونیک تهران برخورد نکرده‌ام. منتهی هر رهبر باتوجه به نیازها و توانایی ارکستر و رپرتواری که انتخاب می‌کند، یک استراتژی تمرین برای ارکستر ترسیم می‌کند که باید براساس آن پیش بروند.

البته که مدون بودن تمرینات و هماهنگی اعضای ارکستر که سال‌ها است با هم کار می‌کنند، از علت‌های مهمی است که یک ارکستر می‌تواند ارکستر خوبی باشد و صدادهی خوبی داشته باشد.

ـ بی‌برنامگی کنونی ارکستر آن را به کجا می‌رساند و اصلا این ارکستر چگونه باید اداره شود؟

باید رهبر نوازندگان این ارکستر را خیلی هوشمندانه انتخاب کرد؛ زیرا توانایی بالایی دارند. برخی از نوازندگان هم جوان و نوجوان هستند که باید تلاش بیشتری کنند که البته تلاش خود را می‌کنند. درحقیقت باید رهبری را انتخاب کنند که روان ارکستر را بشناسد، روانشناسی بداند، رپرتوارهای مختلف و مخاطب ایرانی را بشناسد.

ـ یک ارکستر در هر فصل هنری باید چه تعداد برنامه اجرا کند و قطعات چگونه باید انتخاب شوند؟

سلایق رهبرها متفاوت است. محتوای رپرتوار هم برای یک رهبر کاملا متفاوت است. نمی‌توان یک نسخه عمومی برای یک ارکستر پیچید. اما مدون و منظم بودن تمرینات از واجبات حیاتی یک ارکستر است. نیاز است که ارکستر یک برنامه سالانه مشخص داشته باشد، تعداد و زمان تمرینات، رپرتوارها، تاریخ کنسرت‌ها و رهبران میهمان مشخص باشند، همچنین کلیه این موارد باید از ابتدا به نوازندگان اعلام شوند که بتوانند برنامه‌ خود را برای یک سال آینده ارکستر تدوین کنند تا نتیجه خوبی حاصل شود.

اینکه صرفا برای یک یا دو ماه آینده برنامه‌ریزی شود فایده ندارد. همانند این است که همین الآن تصمیم بگیریم یک ارکستر بسازیم و دو سه ماه دیگر با آن کار کنیم و انتظار داشته باشیم تا سالیان سال فعالیت کند.

ـ‌ گفته می‌شود حقوق نوازندگان ارکستر پایین است. نظر شما درباره این امر چیست؟

نوازندگانی که در ارکستر سمفونیک تهران ساز می‌نوازند قطعا از بین بهترین نوازندگان این کشور گلچین شده‌اند و باید بالاترین دستمزد را دریافت کنند. نوازندگان ارکستر در ایران نسبت به سایر قشرهای نوازندگان موسیقی، کمترین دستمزد را دریافت می‌کنند. درصورتی که این افراد سال‌ها برای آموختن نواختن ساز خود زحمت کشیده‌اند و اکنون مستحق بیشترین دستمزد ممکن هستند تا مجبور نشوند جای دیگری کار کنند و تماما انرژی خود را برای ارکستر بگذارند.

ـ در کشورهای همسایه مثل ترکیه می‌بینیم که حداقل شهرهای مهم آنها هر کدام یک یا دو ارکستر دارند ولی در ایران این‌گونه نیست؛ چرا و باید چگونه باشد؟

این سوال را باید از مسئولین فرهنگی کشور پرسید که چرا بودجه لازم برای حضور این ارکسترها را تأمین نمی‌کنند و سالن در اختیار آنها قرار نمی‌دهند که یک ارکستر برای برگزاری کنسرت هزینه‌های هنگفت متقبل نشود؟

ارکستر سمفونیک تهران و سایر ارکسترهای سطح بالای کشور که در راستای ارتقای سطح شنیداری مردم تلاش می‌کنند، باید به لحاظ مالی تأمین شوند و بودجه مشخصی داشته باشند.

البته که ارکسترهای فیلارمونیک در دنیا که خصوصی هستند، توسط عاشقان موسیقی یا حامیان به لحاظ مالی به حدی که بتوانند به حیات خود ادامه دهند، تغذیه می‌شوند.

چرا نباید این جریان را در ایران داشته باشیم؟ چرا ارکسترهای مختلف نباید حمایت شوند، سالن در اختیار آنها قرار بگیرد و حمایت‌های مالی را برای ادامه فعالیت خود دریافت کنند؟

ـ آیا تالار وحدت برای اجرای یک ارکستر سمفونیک مناسب است؟

تالار وحدت به دلیل عمق خیلی زیاد صحنه و سقف خیلی باز و بلندی که دارد، چندان برای اجرای ارکسترال مناسب نیست مگر اینکه تمهیداتی برای این کار سنجیده شود؛ مثل حضور رفلکتورها. خواهشم این است که به فکر ترمیم و ساختن رفلکتورها برای این سالن باشند؛ چون این سالن خانه ارکسترها است ولی صدایی که یک ارکستر نیاز دارد در این سالن داشته باشد را ندارند.