۳ اشتباه وزارت خارجه در تکذیب خبر دیدار ماسک

به شرط واقعیت، هرچه تکذیب سریع تر باشد تاثیرگذاری و باورپذیری بیشتری دارد. ضمن اینکه برای افزایش باور پذیری، متن تکذیب باید ارزش افزوده داشته باشد.

عصرایران ؛ رضا غبیشاوی - وزارت خارجه ایران خبر نیویورک‌تایمز درباره دیدار ایلان ماسک و سفیر ایران در سازمان ملل را تکذیب کرد. شرایط این تکذیب با انتقاداتی روبه رو شد اما عباس عراقچی وزیر خارجه به دفاع پرداخت. این انتقادات قابل طرح هستند:

۱. عراقچی وزیر خارجه گفت که در روز نخست انتشار خبر دیدار ماسک، در وزارت خارجه آن را خبر غیرمهم تشخیص دادند که ارزش پاسخگویی ندارد. در صورتی که خبر فوق العاده مهم بود. هم رسانه منتشر کننده یعنی نیویورک‌تایمز مهم است و هم جمعه و شنبه رسانه های مهم جهان آن را بازنشر و درباره آن تحلیل و تفسیر و گزارش منتشر کردند.
ناتوانی در تشخیص خبرهای مهم از غیرمهم و خبرهای نیازمند پاسخ و تکذیب از دیگر خبرها، وضعیت مناسبی نیست.

۲. عراقچی خبر دیدار ماسک را شایعه می داند. در حالی که شایعه نیست. شایعه خبر بدون منبع معتبر است. در حالی که خبر ماسک منبع معتبر داشت. یعنی روزنامه نیویورک‌تایمز، خبرگزاری آسوشیتدپرس و شبکه تلویزیونی سی بی اس.

۳. وزارت خارجه زمان طلایی تکذیب را از دست داد. هر تکذیب با فاصله بیشتری انجام شود از باورپذیری آن کاسته می شود. از ساعت حدود ۱ یک بامداد جمعه که خبر در نیویورک‌تایمز منتشر شد تا ظهر شنبه ساعت ۱۳:۳۲ که ایرنا به نقل از سخنگوی وزارت خارجه ایران، خبر دیدار ماسک را تکذیب کرد ۳۶ ساعت فاصله وجود دارد. وزارت خارجه باید حداکثر در ۶ ساعت اول بعد از انتشار خبر ، تکذیب می کرد. دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل می توانست بعد از انتشار خبر دیدار ماسک در نیویورک‌تایمز، خبر را تکذیب کند اما نکرد و تا امروز هم تکذیب تکذیب نکرد.

روز جمعه دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل در واکنش به خبر ایلان ماسک ، واکنش نشان نداد اما به خبر رسانه های آمریکایی درباره پیام دولت ایران به امریکا درباره تعهد به عدم ترور ترامپ، واکنش نشان داد . دفتر نمایندگی ایران گفت: "ما درباره جزئیات پیام‌های رسمی مبادله شده میان دو کشور بیانیه علنی منتشر نمی‌کنیم. جمهوری اسلامی ایران همواره تعهد خود به دنبال کردن ترور شهید سلیمانی از طریق مسیرهای رسمی و قضایی، و همزمان پایبندی کامل به اصول شناخته شده قوانین بین‌المللی را اعلام کرده است". این واکنش در کنار سکوت جمعه وزارت خارجه به نوعی تایید خبر دیدار ماسک بود. سکوت وزارت خارجه در جمعه، تایید مستقیم این خبر بود.

به شرط واقعیت، هرچه تکذیب سریع تر باشد تاثیرگذاری و باورپذیری بیشتری دارد. ضمن اینکه برای افزایش باور پذیری، متن تکذیب باید ارزش افزوده داشته باشد. یعنی به هنگام تکذیب، اطلاعاتی را ارائه کند که مخاطب نسبت به تکذیب، قانع شود.

به عنوان مثال و در صورت امکان، چون گفته شده بود دیدار ایلان ماسک و سفیر ایران در سازمان ملل متحد در روز دوشنبه انجام شده دفتر نمایندگی، برنامه روز دوشنبه سفیر ایران را منتشر می کرد.

تکذیب با فاصله زیاد وزارت خارجه، باعث شد جدا از واقعیت ماجرا و اینکه واقعا دیدار برگزار شده یا نشده، این تصویر در ذهن اکثرا مخاطبان ایرانی شکل بگیرد که بله دیدار انجام شده و تکذیبیه نادرست است.

نکته اول : درباره اینکه آیا دیدار ماسک با سفیر ایران در سازمان ملل رخ داده یا نداده است؛ خبرنگار بیرونی و ناظر نمی تواند قضاوت کند؛ باید بی طرف بماند و تنها مواضع طرف های مختلف را بازگو کند چون ابزاری برای بررسی و راستی آزمایی ادعاهای هر طرف ندارد. نیویورک‌تایمز و آسوشیتدپرس می گویند رخ داده؛ وزارت خارجه ایران می گوید رخ نداده و ایلان ماسک سکوت کرده.

نکته دوم : موضوع فقط خبر دیدار ماسک و سفیر ایران و تکذیب آن نیست. موضوع اصلی این است نگاه نادرست به موضوع اطلاع رسانی و رسانه ها، احتمال تکرار اشتباه و خطا را در آینده تقویت می کند و تکرار اشتباه، از موضوع عادی، مسئله غیرعادی می سازد.