عنایتالله بخشی، بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون ایران، جزو یکی از چهرههای ماندگار هنر نمایشی کشور به شمار میرود. او که در ۷ فروردین ۱۳۲۴ در طالقان متولد شد، بیش از شش دهه از زندگی خود را به ایفای نقش در بیش از ۱۷۰ اثر نمایشی اختصاص داده است.
به گزارش روزیاتو، بخشی در ابتدا به عنوان بازیگری مطرح در نقشهای ضدقهرمان شناخته میشد، اما رفتهرفته مسیر خود را به سوی نقشهای مثبت تغییر داد و موفق شد تا در کارنامه هنری خود، تجربههای متنوعی را رقم بزند.
عنایت بخشی با زهرا بازرجانی، نویسنده و شاعر، ازدواج کرد. بازرجانی که متولد ۱۳۳۰ در تهران است، پس از ازدواج با بخشی، بیش از پیش به امر نویسندگی پرداخت. حاصل این ازدواج دو فرزند پسر به نامهای ابرش و آرش و یک دختر به نام بنفشه بود.
خانواده عنایت بخشی با چالشهای بزرگی نیز در طول زندگی روبهرو شدند. دخترشان، بنفشه، به بیماری آنسفالیت (التهاب حاد بافت مغزی) مبتلا و در سن ۲۵ سالگی، دار فانی را وداع گفت.
همسر عنایت بخشی همچنین در گفتگویی به مشکلات مالی و محدودیتهای زندگی این بازیگر باسابقه اشاره کرده بود. او از خاطرهای یاد کرد که همسرش در زمان بازی در فیلم ستارخان برای تماس با خانواده مجبور بود از تلفن خانه همسایه استفاده کند، چراکه خودشان در آن زمان تلفن نداشتند.
فعالیت عنایتالله بخشی در تئاتر از سال ۱۳۴۴ و در گروه هنر ملی آغاز شد؛ گروهی که عباس جوانمرد سرپرستی آن را بر عهده داشت. او همچنین تحت نظر حمید سمندریان آموزش دید و در نمایشهای متعددی به روی صحنه رفت. نخستین تجربه سینمایی او در سال ۱۳۴۹ با فیلم آقای هالو به کارگردانی داریوش مهرجویی رقم خورد. در دهههای بعد، با حضور در فیلمهایی همچون ستارخان (۱۳۵۱)، تنگنا (۱۳۵۲)، تنگسیر (۱۳۵۲)، گوزنها (۱۳۵۳)، سناتور (۱۳۶۳)، شکار (۱۳۶۶)، مسافران (۱۳۷۰)، روز واقعه (۱۳۷۳) و سگکشی (۱۳۷۹)، جایگاه خود را در سینمای ایران تثبیت کرد.
حضور در سریالهای شاخصی همچون سربداران (۱۳۶۲)، سایه همسایه (۱۳۶۵)، امام علی (۱۳۷۵)، پهلوانان نمیمیرند (۱۳۷۶)، ولایت عشق (۱۳۷۹) و ریحانه (۱۳۸۴)، از دیگر بخشهای مهم کارنامه هنری عنایت بخشی در تلویزیون محسوب میشود.
بخشی با اجرای نمایشهای ماندگاری مانند مردههای بیکفن و دفن (به کارگردانی حمید سمندریان)، پهلوان اکبر میمیرد (عباس جوانمرد)، میراث، ضیافت و سلطان مار (بهرام بیضایی) و همچنین مجلس زنکُشی (داوود میرباقری)، نقش برجستهای در تئاتر ایران داشته است. او همچنین در اجرای نقالی و تعزیهخوانی نیز تبحر داشت.
عنایتالله بخشی در طول سالها فعالیت خود با کارگردانان مطرحی از جمله ابراهیم گلستان، علی حاتمی، مسعود کیمیایی، داریوش مهرجویی، امیر نادری، رسول صدرعاملی، حسن فتحی، داوود میرباقری، سید ضیاءالدین دری و سیروس مقدم همکاری داشته است.
وی در سال ۱۳۹۸، به همراه علی نصیریان و محمدعلی کشاورز، نخستین نشان سنگلج را به پاس سالها فعالیت در عرصه تئاتر دریافت کرد. همچنین در چهلوسومین دوره جشنواره فیلم فجر، دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را برای فیلم شاه نقش به دست آورد.
بخشی در تمامی سالهای فعالیت خود، با حفظ اصالت هنری و تلاش برای خلق نقشهای متنوع، نامی ماندگار در هنر ایران را بدست آورد. او از جمله بازیگرانی بود که همواره به دنبال تجربههای تازه بود و هیچگاه در یک نقش تکراری باقی نماند. بهرام بیضایی درباره او میگوید:
«کافی است زبان گمشدهٔ گفتگو با او را پیدا کنید تا از اولین واژه، حرف آخر را بخواند. او بازیگری است که هیچگاه در پیله یک موفقیت نپوسیده است».
آثار سینمایی:
آثار تلویزیونی: