خدمت یک ایرانی ترک به شاهنامه و ایران در غرب /فروش ۱۰۰هزار نسخه ترجمه شاهنامه در غرب / «وال‌استریت ژورنال» و «آتلانتیک» این اثر را تحسین کرده‌اند

ترجمه شاهنامه فردوسی به زبان انگلیسی توسط دکتر احمد صدری، جامعه شناس و پژوهشگر ایران، یکی از پروژه های مهم فرهنگی است که با هدف معرفی حماسه ملی ایران به مخاطبان جهانی و تقویت پیوندهای هویتی ایرانیان خارج از کشور انجام شده است.

به گزارش خبرآنلاین، کانال دکتر حمیدرضا جلایی پور، با ترجمه Shahnameh translated by Ahmad Sadri ( احمد صدری شاهنامه را به انگلیسی ترجمه کرد) از سایت shepherd  به اهمیت این اثر و جایگاه نویسنده آن  از چند  منظر پرداخته است:  

۱. اهمیت ترجمه شاهنامه صدری

- معرفی فرهنگ ایرانی به جهان انگلیسی‌زبان: صدری با ترجمه بخش‌های اساطیری و حماسی شاهنامه (دو سوم نخست اثر)، چهار تراژدی اصلی (سهراب، سیاوش، فرود، اسفندیار) و سه داستان عاشقانه (زال، رستم، بیژن) را برجسته کرده است. هدف او ورود این داستان‌ها به «آگاهی جمعی» مخاطبان انگلیسی‌زبان، مشابه جایگاه هملت یا اودیسه در ادبیات غرب، بوده است. 

- این ترجمه با زبانی فاخر اما قابل فهم (شبیه به سبک  King James Bible ) ارائه شده تا هم ابهت شاهنامه حفظ شود و هم برای نسل امروز جذاب باشد.

- تاکنون بیش از ۱۰۰,۰۰۰ نسخه از این کتاب فروخته شده و چاپ سوم آن در حال انتشار است، که نشان‌دهنده استقبال گسترده است. این کتاب در مقوله قیمتش (در حدود صد دلار) بین پنج کتاب پرفروش تاریخ قرار گرفته و از "کتاب‌های سرخ" کارل گوستاویونگ هم بیشتر فروش رفته.

- تلخیص هوشمندانه و شخصیت‌محور: صدری به جای تمرکز بر وقایع، بر تکامل شخصیت‌ها تأکید کرده و تنها شخصیت‌های سخنگو را گنجانده است. این رویکرد برای جلب توجه مخاطبانی است که با آثار مدرنی مانند «ارباب حلقه‌ها» یا «هری پاتر» آشنا هستند.

- او حتی براعت استهلال (مقدمه‌ای شاعرانه) فردوسی را حفظ کرده تا صدای اصلی شاعر طوسی از بین نرود.

- همراهی هنر تصویرسازی: این ترجمه با همکاری حمید رحمانیان، هنرمند ایرانی-آمریکایی، به صورت کتابی مصور و نفیس منتشر شده است. تصاویر، ترکیبی از نقاشی‌های سنتی ایرانی، لیتوگرافی، و مینیاتورهای قرن ۱۵ تا ۱۹ هستند که به جذابیت بصری اثر افزوده‌اند.

- این کتاب به عنوان یک «شاهکار هنری» توصیف شده و در موزه‌های معتبر نمایش داده شده است.

۲. جایگاه احمد صدری به عنوان نویسنده و مترجم

- پیشینه آکادمیک و جامعه‌شناسی:

صدری دکترای جامعه‌شناسی از «دانشگاه نیواسکول» نیویورک دارد و استاد مطالعات اسلامی در «کالج لیک فارست» است. او با نگاه جامعه‌شناختی به شاهنامه، مفاهیمی مانند «فره ایزدی» و نقش پهلوانان در انتقال قدرت را تحلیل کرده و از تحمیل تحلیل‌های طبقاتی مارکسیستی بر شاهنامه انتقاد می کند.

- کتاب او با عنوان «جامعه‌شناسی روشنفکران ماکس وبر» در سال ۱۹۹۲ به عنوان بهترین کتاب آکادمیک سال در آمریکا انتخاب شد.

- انس دیرینه با شاهنامه:

آشنایی صدری با شاهنامه از هفت‌سالگی و تحت تأثیر نقالی‌های ایرانی شکل گرفت. او شاهنامه را همراه خود به آمریکا برد و پس از سال ها مطالعه، ترجمه آن را با هدف زنده کردن هویت ایرانی برای نسل‌های جدید آغاز کرد.

- فعالیت های فرهنگی فرامرزی:

صدری علاوه بر ترجمه، در برنامه‌های رسانه ای مانند «BBC» و «NPR» مشارکت داشته و سخنرانی‌هایی درباره نقش زنان در شاهنامه (مانند سیندخت و منیژه) و مفاهیم سیاسی آن ارائه داده است.

۳. نقاط تمایز این ترجمه با نسخه‌های پیشین

- ترجمه کامل‌تر و خط به خط:

صدری از نسخه ویرایش شده «جلال خالقی مطلق» و نسخه مسکو استفاده کرده و اعلام کرده که قصد دارد در آینده ترجمه کامل‌تری از شاهنامه ارائه دهد تا جای خالی آن در محافل آکادمیک پر شود.

- تلفیق ادبیات و تکنولوژی:

همکاری با رحمانیان منجر به خلق آثار چندرسانه‌ای مانند نمایش‌های عروسکی سایه (مثل «پرهای آتش» و «ترانه شمال») و کتاب‌های پاپ‌آپ سه بعدی شده است. این پروژه‌ها داستان های شاهنامه را با استانداردهای هنری مدرن تطبیق داده‌اند.

۴. چالش‌های ترجمه و دستاوردها

- انتقال مفاهیم فرهنگی:صدری اشاره می‌کند که برگرداندن واژه‌هایی مانند «پهلوان» به انگلیسی چالش‌برانگیز بوده، اما معتقد است ترجمه گاهی از متن اصلی هم تاثیرگذارتر می شود.

- بازتاب جهانی: نشریاتی مانند «وال‌استریت ژورنال» و «آتلانتیک» این اثر را تحسین کرده‌اند. نمایش‌های برگرفته از آن نیز در فستیوال‌های معتبری مانند «ساندنس» و «ونیز» اجرا شده‌اند.

جمعبندی:

ترجمه احمد صدری نه تنها تلاشی برای احیای شاهنامه در جهان مدرن است، بلکه پروژه‌ای فرهنگی برای بازتعریف هویت ایرانی فراتر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی محسوب می‌شود. این اثر با ترکیب ادبیات فاخر، هنر تصویری، و نگاه جامعه‌شناختی، پلی میان گذشته و حال ایجاد کرده و شاهنامه را به عنوان میراثی جهانی معرفی می‌کند.

حمیدرضا جلایی پور تبریک گفت: 

جلایی پور با پیام تبریکی در کانال خود به صدری و رحمانیان برای آن چه فعالیت های شکوهمند این دو اندیشمند ایرانی است، تبریک گفت. او تاکید کرد  که این فعالیت ها «نشان  می‌دهد  که  چگونه  ادبیات  کلاسیک  می‌تواند  با ابزارهای  هنری نوین، هم برای نسل جدید جذاب باشد و هم پیام‌های جهانشمول خود را به گوش جهانیان برساند.»

 او در ادامه نویشت: «احمد صدری جامعه‌شناس ایرانی‌ و نواندیش دینی است. او برادر دوقلوی محمود صدری (جامعه‌شناس و نواندیش دینی) است. او پس از فارغ‌التحصیلی در رشته علوم اجتماعی از دانشگاه تهران، از دانشگاه نیواسکول دکترای جامعه‌شناسی دارد و استاد دانشگاه لیک فارست است.​ صدری به‌طور منظم با مجلات و رسانه‌های ایرانی همکاری می‌کند. به نظر من این که ایران در طول تاریخ فراز و فرود داشته، اما تداوم هم داشته. این تداوم علل گوناگونی دارد، یکی از عللش وجود خادمان بی منت به فرهنگ و هنر ایران مثل دکتر احمد صدری است. نکته جالب این که صدری ریشه آذربایجانی دارد و چهل و پنج سال است که از وطن دور است و دو دهه هست که از سفر سالانه به ایران‌ محروم است. اما اثر فوق نشان می‌دهد روح و توانش همراه فرهنگ ایران بوده است.»

شهاب حسینی: سر ساکن طبقه وسط سکته قلبی کردم! (فیلم)

بیشتر بخوانید:

رونمایی از کهن‌ترین تصویر قهرمان شاهنامه رستم (فیلم)

با فردوسی «ما» شدیم و با شاهنامه «ما» می‌مانیم

با عشق به ایران در ارمنستان (+عکس)

تماشاخانه

نابینایی که راه رفتن را به یک جوان آموخت / درس روشنایی در دهکده‌ای آرام (فیلم)

کشف شهر طلایی ۳۵۰۰ ساله مصر باستان: رازهای فراعنه در خیابان‌های مدفون آشکار شد (فیلم)

فیلم های دیگر