عکس با مکث/ نام با خط فارسی بر پیراهن ورزشی و خاطرۀ شماره‌های فارسی در دهۀ ۶۰

   عصر ایران- تصاویر نام بازیکنان تیم فوتبال استقلال خوزستان با خط فارسی -و البته در بازی تمرینی و نه رسمی- بر پیراهن ورزشی‌شان آن قدر برای عکاسان نسل جدید متقاوت و جالب بوده که آن را به عنوان یک رخداد قابل توجه ثبت کرده‌اند و در رسانه‌ها منتشر شده است.

   چشمان ما عادت دارد اسامی بازیکنان داخلی و خارجی را تنها با حروف لاتین بر پیراهن بازیکنان ببیند و قاعده کنفدراسیون و فیفا نیز همین است و به همین خاطر از این لباس‌ها تنها در تمرین و نه در بازی رسمی استفاده شده چرا که در بازی رسمی داور زیر بار نمی‌رود و نقض مقررات به حساب می‌آید.

   غرض این نیست که بگوییم خوب است که این کار را به بازی رسمی هم تسری دهیم و اسامی را فارسی بنویسیم چون می‌دانیم فیفا برای خود ساختاری و ضوابطی دارد و آیین و زبان و مناسک تعریف کرده و شمار اعضای آن از سازمان ملل هم بیشتر است. همان‌گونه که هر دین و آیین زبان و فرهنگ خود را دارد ساختار جهانی فوتبال هم برای خود و به مرور زمان چنین بوده و داوران مجریان این قوانین‌اند و نام هم باید به لاتین نوشته شود.

 غرض این است که یادآوری شود بعد از پیروزی انقلاب 1357 که عده‌ای می‌خواستند طرحی نو دراندازند و به براندازی حکومت شاهی بسنده نشود در پی زیر و زبر کردن مقررات جاهای دیگر هم بودند و در این مسیر به جای «جام تخت جمشید» گفتند جام 17 شهریور تا بار ارزشی داشته باشد و مرحوم مصطفی داوودی با کلمه «جام» هم مخالفت کرد و گفت یادآور جام شراب است!

   در حالی که جام معادل زیبای «کاپ» بود و از آن پس به جای آن گفتند بزرگ‌داشت شهدای 17 شهریور. (‌عناد این تفکر با جام و خیام البته تمام نشده و در ایام نوروز امسال دیدیم معممی -که خوش‌بختانه معلوم شد امام جمعه نیشابور نبوده- خواستار تخلیه آرامگاه خیام شد تا توجه مردم به امام‌زاده محروق بیشتر جلب شود! بنده خدا فکر می‌کرد چاه است و گفت تخلیه و البته همه تقبیح کردند و حالا آن بنای باشکوه بیشتر مورد توجه قرار گرفته. یادآور همان شاعری که انسان را به جام تشبیه کرده: جامی است که عقل آفرین می‌زندش/می‌سازد و باز بر زمین می‌زندش اما رییس تربیت‌بدنی دهه 60 با کلمه جام مشکل داشت!).

    کار دیگر این بود که به جای آگهی دور زمین فوتبال شعارهای سیاسی و عقیدتی و فرهنگی نوشتند و گفتند هر باشگاه باید عنوان فرهنگی را هم به خود اضافه کند و در این راستا نام باشگاه پرسپولیس هم به شهید چمران تغییر کرد چون با ملیت و ملی گرایی درافتاده بودند ( البته حالا صدا و سیما به خودش می‌گوید رسانه ملی) و بعد که دیدند در شعارهای هواداران رقیب به شهید چمران اهانت می‌شود بعد از یک هفته تغییر دادند و نام تیم شد پیروزی و خیال کردند چون تغییر «تاج» به «استقلال» جا افتاده این هم جا می‌افتد در حالی که نیفتاد و نام پرسپولیس با مقاومت هواداران بازگشت. تغییر تاج توجیه داشت چون خود تاج برافتاده و سلطنت تمام شده بود هر چند در آن فقره هم می‌شد یادآوری کرد لقب امام چهارم علاوه بر زین العابدین، تاج البکایین هم بوده و تاج فقط یادآور سلطنت نیست اما فضا اجازه طرح چنین موضوعاتی را نمی داد و نگران بودند انگی ننشیند.

  کار دیگر نوشتن شماره‌ها به حروف فارسی به جای حروف لاتین بود و این مقدمه برای آن بود که به همین نکته برسم. 

   کما این که در عکس زیر ملاحظه می‌کنید که شماره پیراهن دو بازیکن خاطره‌ساز و تکرار‌نشدنی پرسپولیس و استقلال و تیم ملی - ناصر محمد‌خانی و شاهین  بیانی- به فارسی روی پیراهن‌شان نوشته شده است.

  سال‌ها بعد و در دهه 70 که به همت محسن صفایی فراهانی -  موفق‌ترین رییس فدراسیون بعد از انقلاب - لیگ حرفه‌ای و برتر فوتبال پایه‌گذاری شد باید همه مقررات با ضوابط فیفا منطبق می‌شد و طبعا شماره‌ها و نام‌ها باید به حروف انگلیسی برمی‌گشت و این اتفاق هم افتاد هرچند اوایل برخی از بازیکنان صریح‌اللهجه‌تر و حالا در کسوت سرمربی مثل زنده‌یاد ناصر حجازی می‌گفتند از لیگ حرفه‌ای فقط شماره‌ها لاتین شده است! سخنی که برای نسل امروز شاید شگفت‌آور باشد و نداند سال‌ها شماره‌ها فارسی بوده است.

    باری، از شماره فارسی و نبود آگهی و منع بازیکنان از تبلیغ رسیدیم به حروف لاتین و آگهی روی پیراهن و بازو و همه جای فوتبال و حتی زیر لفظی های کلان به خاطر آن که ستاره های فوتبال به برنامه‌های تلویزیونی بیایند و از در و دیوار فوتبال آگهی می‌ریزد.

   با این همه کار زیبا را باید ستود. اگر می‌توان از خط فارسی روی پیراهن ورزشی ولو در بازی تمرینی استفاده کرد چرا که نه اگرچه با نگاه سیاسی می‌توان شک داشت نکند در این هم غرضی سیاسی نهفته باشد و همان اراده‌ای که اصرار دارد در تهران بزرگراهی با نام عربی - حجر بن عدی - باشد تا فرهنگ دینی با زبان عربی را رواج دهد (و خلق‌الله هم ندانند باید عَدی تلفظ کنند یا عُدَی) از آن طرف اصرار دارد واژه‌های آرش و کورش را در خوزستان رواج دهد و نام‌های محلی را به حاشیه براند!

   پس  این ستایش با این فرض و مشروط به آن است که از آن اراده نشأت نگرفته باشد هر چند که در این فقره به قاعده باید منتفی باشد چون خط فارسی و عربی مشترک است و اگر شماره ها را فارسی نکرده اند شاید به خاطر آن باشد که در نگاه بیرونی ممکن است آگهی به نظر آید که به شکل و خط دیگر مجاز است./م.خ

سفر به عصر قاجار؛ از «مردان شپش‌گیر» تا «دختر کتابخوان» (عکس)

بیشتر بخوانید:

ناصر حجازی؛ افسانۀ او که پرواز می‌کرد، کرنش نمی‌کرد

اولین یا دومین رییس سازمان تربیت بدنی؟

تماشاخانه

موفقیت حامیان محیط زیست در پارک ملی یوسمیتی / حیات وحش دوباره به آرامش گذشته بازمی‌گردد (فیلم)

آنچه درباره پاپ فرانسیس نمی‌دانستید / از دربانی در یک کلوپ شبانه تا ماجرای اثبات نشده لو دادن دو کشیش / چرا زمان او زنان کشیش نشدند؟ (فیلم)

فیلم های دیگر